Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant st. sekr. sądowy Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku K. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek odwołania K. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 11 stycznia 2016 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 293/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 stycznia 2016 roku. znak (...) -SP- (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił K. Z. prawa do emerytury górniczej, wskazując, że wnioskodawca udowodnił staż pracy górniczej w wymiarze 16 lat i 5 miesięcy, zamiast wymaganych 25 lat, w tym 12 lat, 7 miesięcy i 27 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z (...), zamiast wymaganych 15 lat. Do stażu pracy górniczej nie zaliczono okresów:

-

od dnia 1 grudnia 1991 roku do dnia 31 marca 1992 roku na stanowisku robotnika do prac ciężkich.

-

od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 16 listopada 2006 roku na stanowisku kierowcy ciągnika,

ponieważ stanowiska te nie figurują w załączniku nr 2 do rozporządzenia MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku,

-

od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 17 stycznia 2007 roku na stanowisku operatora sprzętu pomocniczego i technologicznego, ponieważ wnioskodawca wykonywał te same czynności, co przed dniem 17 listopada 2006 roku,

-

od dnia 18 stycznia 2007 roku do dnia 30 lipca 2007 roku ze względu na brak protokołu Komisji weryfikacyjnej.

W odwołaniu z dnia 1 lutego 2016 roku K. Z., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury górniczej poprzez zaliczenie do stażu pracy górniczej okresu zatrudnienia od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 30 lipca 2007 roku. W uzasadnieniu pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, że w ww. okresie ubezpieczony realizował czynności odpowiadające zatrudnieniu na stanowisku operatora sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce, które to stanowisko zostało wyszczególnione pod poz. 22 w załączniku nr 2 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku. Ponadto czynności wykonywane przez wnioskodawcę w okresie spornym spełniają definicję pracy górniczej, o której mowa w art. 50 c ust. 1 pkt 4

ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a dodatkowo wnioskodawca swoje podstawowe obowiązki wykonywał w wymiarze co najmniej 4 godzin w ciągu dniówki.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy podniósł, że odmówił zaliczenia do stażu pracy górniczej wnioskodawcy okresu od dnia 1 grudnia 1991 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku, ponieważ wnioskodawca do dnia 16 listopada 2006 roku wykonywał pracę kierowcy ciągnika, a stanowisko to nie zostało wymienione w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku. Natomiast pracując w' dalszym okresie jako operator sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce wykonywał te same czynności, co przed dniem 17 listopada 2006 roku.

Wyrokiem z. dnia 21 listopada 2016 roku, sygn. akt V U 176/16 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy K. Z. prawo do emerytury górniczej od dnia 28 października 2015 roku (punkt 1 sentencji wyroku) i zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów' zastępstwa procesowego (punkt 2 sentencji wyroku).

Apelację od powyższego orzeczenia w' całości wniósł organ rentowy, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania oraz przyznania kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Wyrokowi Sądu 1 instancji organ rentowy zarzucił przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez niesłuszne przyjęcie, że odwołujący w' okresie od dnia 1 grudnia 1991 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku wykonywał pracę górniczą, co spowodowało naruszenie prawa materialnego, a to art. 50a w związku z art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez uznanie, że odwołujący wykonywał w tym okresie pracę górniczą i w ślad za tym przyznanie prawa do emerytury górniczej.

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2017 roku, sygn. akt III AUa 224/17 Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Tryb., pozostawiając temu Sądowi

orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego. W wytycznych dla Sądu I instancji Sąd Apelacyjny wskazał, aby przy ponownym rozpoznaniu sprawy przeprowadzić postępowanie dowodowe z uwzględnieniem inicjatywy dowodowej wnioskodawcy, rozważyć celowość ponowienia dowodów osobowych dla zebrania materiału dowodowego na okoliczność konkretnych obowiązków zawodowych wnioskodawcy we wszystkich spornych okresach zatrudnienia, w tym rzeczywistego uczestnictwa w pracach zdefiniowanych w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak też rozmiaru takich prac. W oparciu o całokształt ustalonych okoliczność Sąd Okręgowy powinien następnie dokonać ponownej oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji, mając na uwadze właściwe rozumienie pojęcia „kierowca - operator sprzętu technicznego na odkrywce i praca na odkrywce przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w' zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów' i urządzeń”.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

Wnioskodawca K. Z., urodzony w dniu (...). złożył w dniu 28 października 2015 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury górniczej. We wniosku wskazał, że jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i wnosi o przekazanie środków' zgromadzonych na rachunku, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-4 akt emerytalnych)

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy górniczej okres 16 lat i 5 miesięcy, w tym 12 lat, 7 miesięcy i 27 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

(dowód: decyzja z dnia 11 stycznia 2016 roku, k. 38, karta przebiegu zatrudnienia, k. 3 7 akt emerytalnych)

Od dnia 26 marca 1985 roku wnioskodawca jest zatrudniony w (...) z siedzibą w R.. Wnioskodawca w okresach spornych pracował na następujących stanowiskach:

-

od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 16 listopada 2006 roku w oddziale (...) jako kierowca ciągnika,

-

od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku w oddziale (...) jako operator sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce.

Zmiana nazwy stanowiska pracy wnioskodawcy od dnia 17 listopada 2006 roku z kierowcy ciągnika na operatora sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce nie spowodowała zmiany jego warunków pracy.

(dowód: umowa o pracę z dnia 26 marca 1985 roku, k. 1, umowa o pracę z dnia 8 kwietnia 1985 roku, k. 6, informacja z dnia 1 kwietnia 1992 roku, k. 24, angaże: z dnia 20 marca 1992 roku, k. 22, z dnia 1 września 1993 roku, k. 28, z dnia 27 czerwca 1994 roku, k. 29, z dnia 31 maja 1995 roku, k. 30, z dnia 16 marca 1999 roku, k. 35, z dnia 1 stycznia 2000 roku, k. 37, z dnia 16 czerwca 2003 roku, k. 39, zaświadczenie pracy z dnia 25 września 2003 roku, k. bez nr, angaże: z dnia 11 kwietnia 2006 roku, k. 44, z dnia 29 grudnia 2006 roku, k. 52, z dnia 2 lipca 2007 roku, k. 59, wniosek o zmianę nazwy stanowiska pracy, k. 49, zawiadomienie o zmianie miejsca pracy , k. 56 akt osobowych wnioskodawcy część (...))

W charakterystyce stanowiska pracy datowanej na dzień 11 grudnia 2015 roku pracodawca ubezpieczonego podał, że w okresie od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 17 stycznia 2007 roku ubezpieczony w oddziale (...) wykonywał prace sprzętowe na rzecz oddziałów górniczych kopalni, a jego praca była związana z obsługą wykopu i zwałowiska. Obsługiwał ciągnik terenowy (...) (...). Praca na odkrywce i zwałowisku była przez niego wykonywana stale i w pełnym wymiarze godzin w związku z czym otrzymywał z tego tytułu dodatek za pracę na odkrywce. Jego praca w tym okresie była pracą górniczą na stanowisku operatora sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce. Ponadto pracodawca stwierdził, że ciągniki w'

posiadaniu oddziału (...) są w wyposażeniu standardowym, lecz konstrukcja techniczna ciągnika pozwala na szerokie spektrum zastosowań:

-

może ciągnąć - przyczepy uniwersalne, samowyładowcze, elektrownie połowę, przyczepy układające kable energetyczne, kompresory, przyczepy dla przewozu brygad roboczych itp.,

-

mieć podwieszony na tzw. trzypunktowym układzie zawieszenia narzędzi specjalistyczny osprzęt np. agregaty smarownicze, ładowacze itp.,

-

stanowić napęd mechaniczny za pośrednictwem wału odbioru mocy, dla różnych urządzeń specjalistycznych - np. pomp różnego przeznaczenia, rozsiewaczy itp.,

-

wykonywać prace tzw. metodą zrywkową - przeciąganie na odpowiednio wykonanych cięgnach rur, kolumn filtracyjnych odwodnienia, członów przenośnikowych taśmowych, odcinków taśmy przenośnikowej itp.

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy z dnia 11 grudnia 2015 roku, k. 24 akt emerytalnych)

W kolejnej charakterystyce stanowiska pracy datowanej na dzień 25 października 2016 roku pracodawca ubezpieczonego podał, że w okresach od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 17 stycznia 2007 roku ubezpieczony wykonywał prace sprzętowe na rzecz oddziałów górniczych kopalni, a jego praca była związana z obsługą wkopu i zwałowiska. Obsługiwał ciągnik terenowy (...) U- (...). Praca na odkrywce i zwałowisku była przez niego wykonywana stale i w pełnym wymiarze godzin, w związku z czym otrzymywał z tego tytułu dodatek za pracę na odkrywce. W dalszej kolejności pracodawca podał, źe oddział (...) jest oddziałem utrzymania ruchu Zakładu (...), a jego podstawowym działaniem jest zabezpieczenie w sprzęt oddziałów utrzymania ruchu kopalni. Sprzęt (ciągniki) są kierowane do oddziałów górniczych kopalni, oddziałów mechanicznych, elektrycznych itp., które w zakresie swojego działania mają za zadanie utrzymanie ruchu, bądź prace remontowe na ciągach układów (...), zdejmowania nadkładu lub pozyskiwania węgla. Wykonywana przez operatorów praca jest nierozerwalnie związana z przebywaniem na terenie wkopu bądź zwałowiska kopalni. Ponadto pracodawca podał, że pracownicy oddziału wykonują dowóz brygad lub sprzętu.

części narzędzi przez około 2 godziny, natomiast 5-6 godzin spędzają we ukopie lub na zwałowisku, wykonując czynności ciągnikiem.

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy z dnia 25 października 2016 roku, k. 47 -

48 akt sprawy)

¥

W okresie od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku, gdy wnioskodawca wykonywał swe obowiązki w oddziale (...) (...), oddział ten dysponował około 170 ciągnikami i agregatami prądotwórczymi. Na każdej zmianie pracowało około 25 traktorzystów, którzy byli delegowani do konkretnych oddziałów realizujących obowiązki na odkrywce lub na zwałowisku przez sztygara oddziałowego. Sztygar oddziału prowadził raport dzienny, w którym wpisywał, do jakiego oddziału kieruje danego dnia na zmianie kierowcę ciągnika.

(dowód: zeznania świadka J. S., nagranie od minuty 4:37 do minuty 09:00, protokół z rozprawy z dnia 26 lipca 2018 roku, k. 129v akt sprawy)

Wnioskodawca świadczył swe obowiązki na rzecz oddziałów wykonujących prace zarówno na terenie wkopu, jak i zwałowiska.

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy z dnia 11 grudnia 2015 roku, k. 24 akt emerytalnych, charakterystyka stanowiska pracy z dnia 25 października 2016 roku, k. 47-48 akt sprawy)

Gdy wnioskodawca był kierowany do oddziału (...), zajmującego się transportem węgla i nadkładu, przyjeżdżał na teren wkopu około pół godziny po rozpoczęciu pracy danej brygady oddziału i odjeżdżał około 1 godziny przed zakończeniem zamiany, aby zdać sprzęt. Oddział (...) świadczył obowiązki przy przenośnikach przesuwnych i stałych na terenie odkrywki, z których najdłuższy miał nawet 5 kilometrów. Przenośniki te biegły od koparki wielonaczyniowej aż na teren zwałowiska. Do zadań oddziału (...) należało zapewnienie sprawnego funkcjonowania urządzeń transportujących węgiel oraz nadkład, ich konserwacje oraz bieżące naprawy. W tym celu pracownicy tego oddziału wykonywali czynności polegające na wymianie nadstawów, zestawów nośnych na przenośnikach, wymianie uszczelnień skrobaczy na

przenośnikach, wymianie fartuchów na burtach odbojnic na przenośnikach, układaniu gumowych fartuchów na skarpach w pobliżu urządzeń transportowych w celu zabezpieczenia skarp przed osuwaniem, wymianie zestawów nadstawowych w koszach przesyłowych, wymianie krążników w górnych i dolnych trasach, wymianie urządzeń czyszczących w postaci skrobaczy gumowych. Oddział (...) zajmował się także skracaniem i przedłużaniem taśmociągów, ich osiowaniem i poziomowaniem po przesunięciach związanych z przejazdem innej maszyny. W tym celu dokonywano przesunięć członów ¹ przenośnika za pomocą ciągnika, który obsługiwał wnioskodawca. Ponadto zwijano i rozwijano przewody zasilające urządzenia transportujące węgiel i nadkład.

Ubezpieczony kierował ciągnikiem i dostarczał do oddziału (...) agregaty prądotwórcze, przyczepy z gazami technicznymi, narzędzia, wciągarki łańcuchowe, gumy, zestawy, belki, pęta stalowa, zawiesia, przewody, skrobaki, fartuchy na odbojnice. Następnie rozładowywał przywieziony ładunek. W ciągu dniówki pracowniczej przemieszczał ciągnik wraz ze zmianą frontu robót. Po zakończeniu prac ubezpieczony przewoził narzędzia i materiały z powrotem do bazy. Ubezpieczony w ciągu dniówki roboczej za pomocą ciągnika wyposażonego w liny stalowe i pasy osiował przenośnik taśmowy poprzez założenie liny i naciągnięcie jej poprzez wprawienie pojazdu w ruch. W przypadku demontowania przenośnika, wnioskodawca linami wyciągał jego człony w inne miejsce, gdzie następnie był ponownie składany przez członków' oddziału (...). Przestawiał również ciężki sprzęt i części, jak agregat prądotwórczy, zestawmy lub przyczepy. Poza czynnościami transportowymi wnioskodawca wykonywał także proste prace pomocnicze na rzecz oddziałów, do których delegował go sztygar zmianowy. Wspomagał członków brygady w' zakładaniu zestawów, wymianie skrobaczy i rolek w belkach. Realizował też inne czynności pomocnicze, jak rozciąganie przewodów lub włączanie agregatu. Ubezpieczony pracował w systemie czterobrygadowym i nie otrzymywał dodatku stykowego.

(dowód: częściowo zeznania świadka A. M. - protokół z rozprawy z dnia 16 września 2016 roku od minuty 2:35 do minuty 15:47, częściowo zeznania świadka B. G. - protokół z rozprawy z dnia 7 listopada 2016 roku

od minuty 2:26 do minuty 17:53, częściowo zeznania świadka W. T. - protokół z rozprawy z dnia 7 listopada 2016 roku od minuty 17:53 do minuty 32:16. częściowo zeznania wnioskodawcy - protokół z rozprawy z dnia 7 listopada 2016 roku od minuty 36:42 do minuty 44:19, częściowo zeznania świadków: A. M., nagranie od minuty 3:51 do minuty 27:52, B. G., nagranie od minuty 27:52 do minuty 46:43, W. T., nagranie od minuty 46:43 do godziny 1:08:34, protokół z rozprawy z dnia 4 czerwca 2018 roku, k. 117 - 119 akt sprawy, częściowo zeznania świadka J. S., nagranie od minuty 4:37 do minuty 21:49, protokół z rozprawy z dnia 26 lipca 2018 roku, k. 129v - 130 akt sprawy)

W okresie od 1 kwietnia 1992 roku do 31 lipca 2007 roku wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę na odkrywce.

(dowód: wykaz dniówek przepracowanych na odkrywce k. 43 akt sprawy)

Powołana przez pracodawcę Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu, które odbyło się w dniu 4 września 2015 roku uznała, że w okresie od 1 kwietnia 1992 roku do 17 stycznia 2007 roku wnioskodawca świadczył prace, które swoim charakterem odpowiadały pracy na stanowisku operatora sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce wymienionemu w poz. 22 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Takiego stwierdzenia dokonała na podstawie angaży w aktach osobowych i potwierdzenia członków' Komisji.

(dowód: protokół z posiedzenia komisji weryfikacyjnej z dnia 4 września 2015 roku karta bez nr w aktach osobowych )

W dniu 15 października 2015 roku pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym zaświadczył, że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą:

- od dnia 26 marca 1985 roku do dnia 23 kwietnia 1985 roku i od dnia 5 maja 1987 roku do dnia 31 marca 1992 roku na stanowisku górnika na odkrywce wskazanym pod poz. 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku,

-

od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku na stanowisku operatora sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce wskazanym pod poz. 22 załącznika nr 2 do ww. rozporządzenia,

-

od dnia 1 lipca 2007 roku do nadal na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce wskazanym pod poz. 4 działu III załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 15 października 2015 roku, k. 8 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy ocenił i zważył co następuje :

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej ustawą. Zgodnie z art. 50 a ust. 1 ustawy emerytura górnicza przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  ukończył 55 lat;

2)  ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1 ustawy;

3)  nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 ustawy, wynosi 50 lat (art. 50 a ust. 2 ).

Przepis z art. 50b ustawy stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą

górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei w myśl art. 50 c ust. 1 pkt 4 ustawy za pracę górniczą uważa się

0

zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw' Skarbu Państwa.

Rozporządzeniem, o którym mowa wyżej, jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r., nr 2, poz. 8), zwane dalej rozporządzeniem. Zachowało ono moc na podstawie art. 194 ustawy w zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z aktem normatywnym wyższego rzędu. Nie ma zatem znaczenia, czy ubezpieczony zajmował stanowisko o określonej nazwie wymienione w' rozporządzeniu. Ma znaczenie to, czy wykonywał on, zajmując określone stanowisko i to niezależnie od jego nazwy, prace określone w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy. Jest tak dlatego, że rozporządzenie z dnia 23 grudnia 1994 roku weszło w życie przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a to ta ustawa określa, jakie prace można uznać za górnicze.

Nie powinno zatem budzić wątpliwości, że oceniając, czy ubezpieczony wykonywał prace górniczą, nie można skupiać się wyłącznie na nazwie zajmowanego przez niego stanowiska pracy, ale należy badać, jakie czynności wykonywał on w okresie, który poddawany jest badaniu. Tym samym nie ma jednak również decydującego znaczenia dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej. To samo dotyczy tejże kwalifikacji w świadectwie wykonywania pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 marca 1998 roku, II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999/6/213, z dnia 22 marca 2001 roku, II UKN 263/00. OSNAPiUS 2002/22/553).

Jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 kwietnia 2010 roku w sprawie I UK 339/09 ( LEX nr 607444), zasady nabywania prawa do emerytur górniczych odbiegają od zasad obowiązujących powszechnie, co wynika z charakteru pracy górniczej, angażującej we wzmożonym stopniu siły fizyczne i psychiczne zatrudnionych. Z tego powodu ustalając ogólne zasady nabywania prawa do górniczej emerytury ustawodawca z jednej strony uznał, że do zaliczenia pracy górniczej do okresu, od którego zależy nabycie prawa do emerytury wystarczające jest, jeżeli praca ta była wykonywana co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy (przytoczony art. 50b ustawy), z drugiej natomiast - uznał za pracę na odkrywce w- kopalniach siarki i węgla brunatnego tylko zatrudnienie łączące się z wykonywaniem czynności o określonym charakterze. Jest to w pełni uzasadnione, jeśli uwzględni się charakter zatrudnienia na odkrywce. Z uwagi na warunki jego wykonywania i stopień bezpieczeństwa, wpływające na obciążenie fizyczne i psychiczne, nie może równać się ona z charakterem zatrudnienia pod ziemią. A przecież wnioskodawca, jako pracownik kopalni węgla brunatnego, wnosi o przyznanie mu prawa do emerytury z ukończeniem 50 roku życia, a więc zasadniczo niższym od wieku powszechnego. Tym samym badając sporny okres zatrudnienia, przepis art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy należy interpretować ściśle i sprawdzać, czy czynności wykonywane przez ubezpieczonego wymienione zostały w wyżej wskazanym przepisie.

Wskazać należy, że okresami spornymi w sprawie niniejszej były okresy: od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 16 listopada 2006 roku, kiedy wnioskodawcy przypisane było stanowisko kierowcy ciągnika i od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 30 lipca 2007 roku, gdy zajmował stanowisko operatora sprzętu pomocniczego.

Tylko te okresy zakwestionowane zostały bowiem w złożonym przez wnioskodawcę

odwołaniu (pełnomocnik wnioskodawcy w skonstruowanym odwołaniu nie żądał

zaliczenia okresu od dnia 1 grudnia 1991 roku do dnia 31 marca 1992 roku do stażu

pracy górniczej).

»

W sprawie należało zatem zbadać, czy w okresie od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku ubezpieczony realizował pracę górniczą w rozumieniu art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustalając powyższe Sąd Okręgowy miał na uwadze wytyczne Sądu Apelacyjnego w Łodzi, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 grudnia 2017 roku, sygn. akt III AUa 224/17 zalecił, aby przy ponownym rozpoznaniu sprawy rozważyć celowość ponowienia dowodów osobowych dla zebrania materiału dowodowego na okoliczność konkretnych obowiązków zawodowych wnioskodawcy we wszystkich spornych okresach zatrudnienia, w' tym rzeczywistego uczestnictwa w' pracach zdefiniowanych w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy, jak też rozmiaru takich prac. Ponadto Sąd Apelacyjny zaznaczył, że w oparciu o całokształt ustalonych okoliczność Sąd Okręgowy powinien dokonać ponownej oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji, mając na uwadze właściwe rozumienie pojęcia „kierowca - operator sprzętu technicznego na odkrywce i praca na odkrywce przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń”.

W pierwszej kolejności Sąd pragnie wskazać, że treść świadectwa wykonywania pracy górniczej wystawionego przez pracodawcę ubezpieczonego nie została w' sposób prawidłowy sformułowana, gdyż nie określa rodzaju prac, które faktycznie wykonywał skarżący, jak tego wymaga art. 50c ustawy, a jedynie zajmowane przez niego stanowisko. Tymczasem o uznaniu konkretnej pracy (wykonywanych czynności służbowych) za pracę górniczą w' rozumieniu przepisów emerytalno-rentowych decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie nazwa stanowiska, protokół komisji weryfikacyjnej czy wreszcie świadectwo pracy. Zatem kierowca ciągnika, czy operator sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce tylko wtedy uzyska potwierdzenie zatrudnienia przy pracy górniczej, gdy na odkrywce w ⁷ kopalni węgla brunatnego pracował przy urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych (tak: postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11).

Legitymowanie się zatem przez skarżącego świadectwem wykonywania pracy górniczej nie oznacza jeszcze, że rzeczywiście wykonywał on prace górnicze. Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, lecz jest dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Organ rentowy zakwestionował powyższe świadectwo, podnosząc, że z angaży wynika, iż wnioskodawca do dnia 16 listopada 2006 roku nie pracował na stanowisku operatora sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce, ale na stanowisku kierowcy ciągnika, które nie jest wymienione w załączniku nr 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Natomiast okresu od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 17 stycznia 2007 roku ZUS nie zaliczył, ponieważ ze zgromadzonego materiału dowodowego wynikało, że wnioskodawca wykonywał te same czynności, co przed dniem 17 listopada 2006 roku. Z kolei za okres od dnia 18 stycznia 2007 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku (ZUS omyłkowo wskazał 30 lipca 2007 roku) brak było protokołu Komisji weryfikacyjnej.

Ze względu na to. że organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego, w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c., spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać.

Wnioskodawca nie sprostał temu obowiązkowi. W spornym okresie od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku - jak wynika z dokumentacji osobowej i zeznań świadków' A. M., B. G., W. T., J. S. oraz samego wnioskodawcy - ubezpieczony realizował obowiązki kierowcy ciągnika. Kierował bowiem ciągnikiem i był przypisany do oddziału (...), czyli (...). Jednocześnie z zeznań świadka J. S. wynika, że wnioskodawca, jak i inni kierowcy ciągników z tego oddziału,

nie byli na stałe delegowani, czy przypisani do innych oddziałów, jak odwodnienia.

# _

zwałowania, górniczych itd. Oddział (...) dysponował około 170 ciągnikami i

agregatami prądotwórczymi. Na każdej zmianie pracowało około 25 traktorzystów, a byli oni delegowani do konkretnych oddziałów realizujących obowiązki na odkrywce lub na zwałowisku przez sztygara oddziałowego i sztygar oddziału prowadził raport dzienny, w którym wpisywał, do jakiego oddziału kieruje danego traktorzystę. Te raporty nie stały się podstawą wystawionych wnioskodawcy przez pracodawcę dokumentów w postaci charakterystyk pracy. Świadek zeznał, że najprawdopodobniej były one przechowywane przez 5 lat. Jednak z wystawionych wnioskodawcy w dniu 11 grudnia 2015 roku oraz w dniu 25 października 2016 roku wynika, że wnioskodawca świadczył swe obowiązki na rzecz oddziałów wykonujących prace zarówno na terenie wkopu, jak i zwałowiska. W tym zatem zakresie Sąd nie dał wiary zeznaniom przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków oraz samego wnioskodawcy, w' jakim podnosili oni, że ubezpieczony w ogóle w okresie swojego zatrudnienia nie był delegowany na teren zwałowiska. Sąd odmówił wiarygodności również złożonej w' toku niniejszego postępowania informacji pracodawcy z dnia 2 sierpnia 2018 roku (k. 135 akt sprawy), albowiem zawierała ona treści sprzeczne z pozostałą z wcześniejszymi charakterystykami pracy. Powyższe nakazuje uznać, że dokument ten został sporządzony w' celu uzyskania przez skarżącego korzystnych skutków' orzeczniczych, a w rezultacie nie może być traktowany jako wiarygodny materiał dowodowy w sprawie.

Jednocześnie zaś Sąd nie ma możliwości ustalenia, w jakim rozmiarze wnioskodawca pracował na zwałowisku, skoro nie wynika to ani z osobowych źródeł dowodowych, ani z prowadzonej przez pracodawcę dokumentacji, której nie ma w aktach osobowych, a która nie była także podstawą wystawionych wnioskodawcy charakterystyk. Należy przy tym wskazać, że również ustalenia Komisji weryfikacyjnej na posiedzeniu w dniu 4 września 2015 roku nie mogą zostać uwzględnione. Na posiedzeniu tym Komisja zajęła się okresem pracy wnioskodawcy od 1 kwietnia 1992 roku do 17 stycznia 2007 roku. Komisja stwierdziła, że wnioskodawca świadczył prace górnicze, które swoim charakterem odpowiadały pracy na stanowisku operatora sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce wymienionemu w poz. 22 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Takiego stwierdzenia dokonała jednak wyłącznie na podstawie angaży w aktach osobowych i potwierdzenia członków Komisji. A przecież angaże nie zawierały żadnych informacji o rodzaju prac faktycznie wykonywanych przez wnioskodawcę. Komisja nie żądała jakichkolwiek innych dokumentów, nie słuchała świadków.

Sąd nie dał także wian' zeznaniom świadków w zakresie, w jakim podnosili oni, że przez co najmniej 4 godziny na dniówce, pracując w oddziale (...), wnioskodawca pracował razem z brygadą i nie świadczył prac polegających na kierowaniu ciągnikiem i wykonywaniu tym ciągnikiem prac pomocniczych transportowych. Mianowicie świadkowie zeznali, że wnioskodawca transportował materiały niezbędne do wykonywania pracy przez oddział (...), to jest przewoził urządzenia, niezbędne materiały, przyczepy i narzędzia, przemieszczał je w miarę zmiany frontu robót oraz że za pomocą ciągnika świadczył czynności pomocnicze, jak osiowanie przenośnika, czy wyciąganie jego członów'. Jednakże świadkowie i wnioskodawca zeznali równocześnie, że następnie wnioskodawca opuszczał ciągnik i z brygadą wykonywał prace fizyczne. Te zeznania są sprzeczne z charakterystyką stanowiska pracy z dnia 25 października 2016 roku. Pracodawca podał w niej, że pracownicy oddziału wykonują dowóz brygad lub sprzętu, części narzędzi przez około 2 godziny, a 5-6 godzin spędzają we wkopie lub na zwałowisku, ale wykonując czynności ciągnikiem. Powyższe, a więc wykonywanie prac ciągnikiem potwierdza również to, że wnioskodawca był przypisany do oddziału (...), a nie innego, w tym oddziału (...).

Należy podkreślić, że ustawodawca do prac górniczych na odkrywce nie zalicza wszystkich prac, a tylko prace wymienione w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy. Ubezpieczony nie wykonywał prac polegających na ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu i przewozie nadkładu i złoża. Nie wykonywał też prac przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego. Wśród wymienionych w' tym przepisie prac górniczych znajdują się także prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych. Pojęcie bieżącej konserwacji wymaga, aby były to prace mające ścisły związek z konserwacją agregatów i urządzeń i to tylko wydobywczych. Bieżąca konserwacja to prace bezpośrednio przy remontach i naprawach wyżej wymienionego sprzętu. Prace wykonywane przez wnioskodawcę nie miały takiego charakteru.

Wnioskodawca nie pracował bowiem bezpośrednio przy remontach i naprawach sprzętu wydobywczego, a przy przemieszczaniu z jednego miejsca odkrywki na inne różnego sprzętu i urządzeń. Były to podstawkowa i stałe obowiązki skarżącego. Wbrew' twierdzeniom wnioskodawcy do prac górniczych nie sposób zaliczyć prac przy przewożeniu sprzętu na odkrywce. Przemieszczanie sprzętu, czy części lub urządzeń z miejsca na miejsce, bez względu na to w jaki sposób jest to robione i jakiej nazwy się do jego określenia używa oraz bez względu na to, gdzie ono się odbywa, nie jest pracą górniczą w rozumieniu art. 50c ustęp 1 pkt 4. Prace te są pracami stricte transportowymi i charakteru tego nie zmienia fakt ich wykonywania na odkrywce przy pomocy zamontowanego do ciągnika podnośnika, czy lin. Przemieszczanie takowych agregatów, urządzeń, czy też części z miejsca na miejsce nie ma nic wspólnego z ich bieżącą konserwacją. Bieżąca konserwacja to prace bezpośrednio przy remontach i naprawach sprzętu, a nie prace polegające na przemieszczaniu takiego sprzętu. Również pozostałe wykonywane przez wnioskodawcę w spornym okresie prace na odkrywce, a polegające na podnoszeniu do góry na podnośniku różnych elementów urządzeń, czy też przeciągania członów przenośnika nie były pracami przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych.

Konkludując, wnioskodawca w całym spornym okresie, pracując na odkrywce w charakterze kierowcy ciągnika, nie wykonywał prac górniczych przy bieżącej konserwacji agregatów' i urządzeń wydobywczych, ani innych prac wymienionych w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy, ale prace transportowe na odkrywce oraz prace pomocnicze przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń, które takiego górniczego charakteru nie mają. Sąd w' pełni podziela stanowiska Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 czerwca 2011 roku, sygn. akt 1 UK 381/10, w którym

wskazano, że praca polegająca na przewozie do wkopu niezbędnych urządzeń i materiałów oraz następnie ich przemieszczaniu nie jest pracą górniczą. Pozostałe wykonywane przez wnioskodawcę obowiązki miały jedynie charakter pomocniczy. Co

więcej, brak jest możności stwierdzenia, aby obowiązki te były wykonywane choćby

¥

w połowie wymiaru czasu pracy. Wobec powyższego świadczone były one jedynie obok podstawowego charakteru zatrudnienia wnioskodawcy, a więc kierowania ciągnikiem.

Wnioskodawca nie spełnił zatem warunków niezbędnych do przyznania emerytury górniczej. Okoliczności tej nie może zmienić fakt, że inni pracownicy oddziału (...) otrzymali emerytury górnicze. Rozstrzygając bowiem sprawę z zakresu ubezpieczeń społecznych, Sąd ocenia według własnego uznania, zgodnie z dyrektywą art. 233 § 1 k.p.c. zgromadzony materiał dowodowy, który w realiach niniejszej sprawy jednoznacznie wskazuje, że ubezpieczony w' spornym okresie od dnia 1 kwietnia 1992 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku nie wykonywał pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Nie ma też znaczenia, że ubezpieczony legitymuje się wykazem dniówek przepracowanych na odkrywce. Nie ulega wszak wątpliwości, że realizowanie obowiązków na odkrywce nie jest tożsame z wykonywaniem pracy górniczej. Nie zawsze bowiem pracownicy zatrudnieni na odkrywce świadczą czynności przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych

Biorąc powyższe pod uwagę, że Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.