Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku F. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania F. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 18 marca 2016 r.

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy F. M. prawo do emerytury z dniem (...) 2016 roku.

Sygn. akt VU 392/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy F. M. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji wnioskodawca odwołał się w dniu 30 marca 2016 roku, wnosząc o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 4 grudnia 1978 roku do dnia 3 kwietnia 1993 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

F. M., urodzony w dniu (...) złożył w dniu 21 stycznia 2016 roku wniosek o przyznanie emerytury. Skarżący był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca udowodnił staż pracy wynoszący 26 lat, 4 miesiące i 2 dni, w tym 2 lata, 9 miesięcy i 20 dni pracy w szczególnych warunkach.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. nie zaliczył wnioskodawcy do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu pracy od dnia 4 grudnia 1978 roku do dnia 3 kwietnia 1993 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) (wcześniej „ (...) Oddział (...) w P.) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył skarżącemu okres pracy od dnia 19 lipca 1993 roku do dnia 27 stycznia 1994 roku, od dnia 1 lipca 1994 roku do dnia 31 grudnia 1994 roku oraz od dnia 1 marca 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Firmie (...) G. N. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony (z wyłączeniem urlopów bezpłatnych od dnia 4 grudnia 1978 roku do dnia 3 kwietnia 1993 roku, od dnia 9 czerwca 1995 roku do dnia 16 czerwca 1995 roku oraz od dnia 11 czerwca 1996 roku do dnia 30 czerwca 1996 roku).

(dowód: decyzja ZUS z dnia 18 marca 2016 roku, k. 14 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie z dnia 12 maja 2016 roku, k. 4-5 akt sprawy)

F. M. był zatrudniony w okresie od dnia 4 grudnia 1978 roku do dnia 3 kwietnia 1993 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w P. na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, a następnie na stanowisku portiera.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 3 kwietnia 1993 roku, k. 16-16v akt rentowych)

Od dnia 4 grudnia 1978 roku do dnia 30 listopada 1992 roku, z wyłączeniem pracy na budowie eksportowej od dnia 3 kwietnia 1989 roku do dnia 5 czerwca 1990 roku wnioskodawca pracował tylko i wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Jeździł samochodem skrzyniowym, najpierw (...)em o masie powyżej 5,5 tony, a następnie (...). Skarżący rozwoził pojazdami ciężarowymi materiały budowlane po terenie całego kraju. Nie miał innych obowiązków. Charakter pracy skarżącego zmienił się dopiero z dniem 1 grudnia 1992 roku, gdy w związku z postawieniem przedsiębiorstwa w stan likwidacji samochód ciężarowy przypisany wnioskodawcy został przez pracodawcę sprzedany. W związku z powyższym pracodawca zaproponował skarżącemu pracę na stanowisku portiera. Na tym stanowisku wnioskodawca pracował do końca zatrudnienia w przedsiębiorstwie, to jest do dnia 3 kwietnia 1993 roku. W spornym okresie zatrudnienia skarżący nie przebywał na urlopie bezpłatnym.

(dowód: zeznania świadka B. K., protokół z rozprawy z dnia 11 sierpnia 2016 roku, k. 25v, nagranie od minuty 5:40 do minuty 11:27, zeznania świadka Z. K., protokół z rozprawy z dnia 11 sierpnia 2016 roku, k. 25v – 26, nagranie od minuty 11:39 do minuty 15:48,)

W okresie od dnia 3 kwietnia 1989 roku do dnia 5 czerwca 1990 roku skarżący pracował na budowie eksportowej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Wnioskodawca był wówczas zatrudniony na stanowisku kierowcy autobusu na podwoziu ciężarówki – (...), mogącego przewozić do 35 osób. Skarżący przewoził pracowników budujących rurociąg do zakładu pracy i dostarczał posiłki. Masa całkowita pojazdu przekraczała 3,5 tony, a skarżący pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Niejednokrotnie pracował w nadgodzinach.

(dowód: zeznania wnioskodawcy, protokół z rozprawy z dnia 11 sierpnia 2016 roku, k. 26, nagranie od minuty 16:47 do minuty 20:50, zeznania świadka K. K. (2), protokół z rozprawy z dnia 11 sierpnia 2016 roku, k. 26, nagranie od minuty 20:50 do minuty 23:25)

Pracodawca nie wystawił skarżącemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność bezsporna)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (to jest w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w (...) (...)transportowym w P. od dnia 4 grudnia 1978 roku do dnia 3 kwietnia 1993 roku był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych.

Sporny pozostawał jedynie charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy to jest czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że ze świadectwa pracy skarżącego wynika, że był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony i portiera. Brak natomiast w świadectwie pracy informacji, w jakim okresie wykonywał pracę naw wyżej wymienionych stanowiskach.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju i czasokresu prac wykonywanych przez wnioskodawcę w (...) Przedsiębiorstwie (...) Sąd oparł się na dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy oraz na korespondujących z nimi zeznaniach świadków B. K. i Z. K.. Należy podkreślić, że świadkowie pracowali w spornym okresie razem z wnioskodawcą, a zatem dysponują bezpośrednią i szczegółową wiedzą na temat wykonywanej przez niego pracy. B. K. była zatrudniona na stanowisku kierownika działu do spraw weryfikacji i rozliczeń kierowców. Zajmowała się zatem bezpośrednio kierowcami. Stąd miała wiedzę nie tylko co do stałych obowiązków wnioskodawcy, ale także co do daty świadczenia obowiązków kierowcy. Wiedziała bowiem, kiedy pracodawca skarżącego rozpoczął wyprzedaż samochodów ciężarowych.

Z kolei Z. K. pracował na takim samym stanowisku jak wnioskodawca, to jest kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony i tak samo jak skarżący w związku ze sprzedażą przypisanego mu samochodu ciężarowego w końcowym okresie zatrudnienia pracował na stanowisku portiera, to jest od dnia 12 września 1992 roku do dnia 25 kwietnia 1993 roku. Na potwierdzenie tej okoliczności okazał na rozprawie otrzymane od pracodawcy świadectwo pracy.

Świadkowie potwierdzili, że skarżący był zatrudniony od dnia 4 grudnia 1978 roku, co najmniej do końca listopada 1992 roku na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Powołani w przedmiotowej sprawie świadkowie logicznie i precyzyjnie wyjaśnili z jakich powodów skarżący został przeniesiony na stanowisko portiera. Wskazali, że zmiana stanowiska odwołującego nastąpiła z dniem 1 grudnia 1992 roku i była podyktowana sprzedażą samochodu ciężarowego przypisanego wnioskodawcy. Sprzedaż samochodu ciężarowego skarżącego była konsekwencją pogarszającej się kondycji finansowej firmy, która doprowadziła do likwidacji przedsiębiorstwa w 1993 roku. Świadkowie przyznali, że liczba samochodów ciężarowych zaczęła się zmniejszać dopiero w drugiej połowie 1992 roku.

Charakter pracy skarżącego na budowie eksportowej w ZSRR Sąd ustalił na podstawie spójnych i kompatybilnych z zeznaniami wnioskodawcy zeznań świadka K. K. (3). Świadek potwierdził, że w okresie przebywania przez skarżącego na budowie eksportowej pracował on jako kierowca autobusu na podwoziu ciężarówki – (...), którym przewoził pracowników. (...), którym jeździł wnioskodawca mógł przewozić do 35 pasażerów. Skarżący pracował w pełnym wymiarze czasu pracy i nie wykonywał innych obowiązków.

Zarówno prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, jak i prace kierowców autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, które wnioskodawca wykonywał w spornym okresie są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Po doliczeniu wnioskodawcy okresu od dnia 4 grudnia 1978 roku do dnia 30 listopada 1992 roku do stażu pracy w warunkach szczególnych uznanego już przez organ rentowy w wymiarze 2 lat, 9 miesięcy i 20 dni, wnioskodawca wykazał, że w szczególnych warunkach pracował ponad 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

W świetle powyższego nie ulega żadnej wątpliwości, że wnioskodawca legitymuje się ponad 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego to jest z dniem (...) 2016 roku Wówczas bowiem skarżący spełnił ostatnią przesłankę, od której zależało jego prawo do emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.