Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku (...) w B.

z udziałem J. R. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o składki na ubezpieczenie społeczne

na skutek odwołania (...) w B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję i stwierdza, że J. R. (1) z tytułu umowy zlecenia u płatnika składek (...) w B.
nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu
w okresie od 05.11.2019r. do 31.12.2023r.,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
na rzecz (...) w B. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt VU 419/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że J. R. (1) z tytułu umowy zlecenia u płatnika składek (...) w B. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od (...) do 31 grudnia 2023 r. oraz ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz zdrowotne J. R. (1) z tytułu umowy zlecenia u płatnika składek w grudniu 2019r. oraz w okresie od lutego 2020 r. do grudnia 2023 r. Decyzja wydana została na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust 4a, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i 2, art. 36 ust. 1, 2, 4, 11, art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, że w trakcie kontroli u płatnika składek ustalił, że (...) w B. w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2023 r. zawarł z J. R. (1), który jest lekarzem (...), umowy zlecenia na pełnienie funkcji urzędowego lekarza (...) wyznaczonego do wykonywania zadań ustawowych inspekcji (...) na podstawie art. 16 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o (...) (...). ZUS podniósł, że płatnik składek zgłosił J. R. (1) w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2023 r. jedynie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Zakład wskazał, że J. R. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie usług (...), a od (...) miał ustalone prawo do emerytury. W związku z powyższym płatnik składek winien zgłosić J. R. (1) jako zleceniobiorcę do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, i wypadkowego w okresie od (...) do 31 grudnia 2023 r.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył (...) w B. wnosząc o uchylenie decyzji oraz umorzenie postępowania. W uzasadnieniu odwołania skarżący podnosił, że J. R. (1) miał w okresie objętym decyzją ustalone prawo do emerytury oraz prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie usług (...). Posiadał stosowny wpis do ewidencji zakładów leczniczych dla zwierząt. Płatnik podnosił, że zawarcie umów z urzędowym lekarzem (...) odbywa się w trybie przewidzianym przez art. 16 i następne ustawy o (...) (...). Zawarcie umowy zlecenia jest konsekwencją wydania decyzji administracyjnej o wyznaczeniu lekarza (...) do wykonywania czynności. Wskazywał, że art. 9 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wprowadza zasadę dotycząca ustalenia tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do (...). Wskazywał przy tym, że tytułem do objęcia ubezpieczeniem społecznym, które powstało najwcześniej jest ubezpieczenie z racji prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a lekarz (...) odprowadził składki z tego tytułu. Skarżący wnosił

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Na rozprawie w dniu 9 maja 2025 r. ubezpieczony J. R. (1) pozostawił odwołanie do uznania Sądu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. R. (1) jest lekarzem (...).

(okoliczność niesporna)

(...) w B. wyznaczał J. R. (1) do wykonywania urzędowych czynności (...):

- decyzją nr (...) z dnia (...) na okres od 1 lipca 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. w zakresie sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, sprawowania nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem oraz przechowywaniem mięsa, badania laboratoryjnego mięsa na rzecz zakładów rzeźniczych i na wniosek rolników,

- decyzją nr (...) z dnia (...). na okres od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. w zakresie wykonywania szczepień ochronnych i badań rozpoznawczych oraz pobierania próbek do badań – monitoring chorób bydła, świń, owiec i kóz, wykonywania badań rozpoznawczych – obserwacja zwierząt w kierunku wścieklizny, badania zwierząt umieszczanych na rynku,

- decyzją nr (...) z (...). na okres od 1 stycznia 2020 r. do 30 czerwca 2020 r. w zakresie sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, sprawowania nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem oraz przechowywaniem mięsa, badania laboratoryjnego mięsa na rzecz zakładów rzeźniczych i na wniosek rolników,

- decyzją nr (...) z (...) na okres od 1 stycznia 2020 r. do 30 czerwca 2020 r. w zakresie sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, sprawowania nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem oraz przechowywaniem mięsa, badania laboratoryjnego mięsa na rzecz zakładów rzeźniczych i na wniosek rolników,

- decyzją nr (...) z dnia (...) na okres od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. w zakresie wykonywania szczepień ochronnych i badań rozpoznawczych oraz pobierania próbek do badań – monitoring chorób bydła, świń, owiec i kóz, wykonywania badań rozpoznawczych – obserwacja zwierząt w kierunku wścieklizny, wykonywania urzędowych czynności w zakresie prowadzenia kontroli, badania zwierząt umieszczanych na rynku, sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, sprawowania nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem oraz przechowywaniem mięsa, badania laboratoryjnego mięsa na rzecz zakładów rzeźniczych i na wniosek rolników,

- decyzją nr (...) z dnia (...) na okres od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. w zakresie wykonywania szczepień ochronnych i badań rozpoznawczych oraz pobierania próbek do badań – monitoring chorób bydła, świń, owiec i kóz, wykonywania badań rozpoznawczych – obserwacja zwierząt w kierunku wścieklizny, wykonywania urzędowych czynności w zakresie prowadzenia kontroli, badania zwierząt umieszczanych na rynku, sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, sprawowania nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem oraz przechowywaniem mięsa, badania laboratoryjnego mięsa na rzecz zakładów rzeźniczych i na wniosek rolników,

- decyzją nr (...) z dnia (...) na okres od 1 stycznia 2023 r. do 31 marca 2023 r. w zakresie wykonywania szczepień ochronnych i badań rozpoznawczych oraz pobierania próbek do badań – monitoring chorób bydła, świń, owiec i kóz, wykonywania badań rozpoznawczych – obserwacja zwierząt w kierunku wścieklizny, badania zwierząt umieszczanych na rynku, sprawowania nadzoru nad targowiskiem gminnym w miejscowości Z., sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, sprawowania nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem oraz przechowywaniem mięsa, badania laboratoryjnego mięsa na rzecz zakładów rzeźniczych i na wniosek rolników, badania mięsa zwierząt łownych,

- decyzją nr (...) (...) na okres od 1 kwietnia 2023 r. do 30 czerwca 2023 r. w zakresie wykonywania szczepień ochronnych i badań rozpoznawczych oraz pobierania próbek do badań – monitoring chorób bydła, świń, owiec i kóz, wykonywania badań rozpoznawczych – obserwacja zwierząt w kierunku wścieklizny, badania zwierząt umieszczanych na rynku, sprawowania nadzoru nad targowiskiem gminnym w miejscowości Z., sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, sprawowania nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem oraz przechowywaniem mięsa, badania laboratoryjnego mięsa na rzecz zakładów rzeźniczych i na wniosek rolników, badania mięsa zwierząt łownych,

- decyzja nr (...) z dnia (...). na okres od 1 lipca 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. w zakresie wykonywania szczepień ochronnych i badań rozpoznawczych oraz pobierania próbek do badań – monitoring chorób bydła, świń, owiec i kóz, wykonywania badań rozpoznawczych – obserwacja zwierząt w kierunku wścieklizny, badania zwierząt umieszczanych na rynku, sprawowania nadzoru nad targowiskiem gminnym w miejscowości Z., sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, sprawowania nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem oraz przechowywaniem mięsa, badania laboratoryjnego mięsa na rzecz zakładów rzeźniczych i na wniosek rolników, badania mięsa zwierząt łownych,

(dowód: decyzja nr (...) k. 8-9, decyzja nr (...) k. 12, decyzja nr (...) k. 18, decyzja nr (...) k. 23, decyzja nr (...) k. 28, decyzja nr (...) k. 34, decyzja nr (...) k. 38, decyzja nr (...) k. 41, decyzja nr (...) k. 44 – akt ZUS)

(...) w B. w wykonaniu wskazanych decyzji zawarł z J. R. (1) umowy, w których zlecił mu na podstawie ustawy o (...) (...) wykonywanie czynności wskazanych w poszczególnych decyzjach. W umowach tych J. R. (1) jako wyznaczony, oświadczył że posiada odrębny tytuł ubezpieczenia społecznego i nie wnosi o opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne wynikające z zawartych umów.

(dowód: (...) r. k. 46 – akt ZUS)

Ubezpieczony wykonywał czynności w zakresie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, wykonywał szczepienia ochronne, diagnostykę, pobierał próbki, nadzorował targowiska, ubojnie i przetwórnie. Za wykonanie czynności wynikających z zawartych umów J. R. (1) wystawiał zleceniobiorcy rachunki, na podstawie których otrzymywał wynagrodzenie.

(dowód: zeznania J. R. (1) nagranie od minuty 03:27 do minuty 22:17 – protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r., okoliczności niesporne) rachunki k.51-218 – akt ZUS)

J. R. (1) jest lekarzem (...) praktykującym od 1979 r. Prowadzi od 1990 r. w B. pozarolniczą działalność gospodarczą - Gabinet (...) We wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej działalność (...) to przeważająca działalność gospodarcza. Jest wpisany na listę I. (...). Wszystkie czynności, które wykonywał J. R. (1) w ramach umów zlecenia i w ramach prowadzonego gabinetu weterynaryjnego to były szeroko pojęte usługi (...).

(dowód: zeznania J. R. (1) nagranie od minuty 03:27 do minuty 22:17 – protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r., okoliczności niesporne)

Ubezpieczony uzyskuje przychody nie tylko z (...) ale także od klientów indywidualnych. Świadczy bowiem usługi (...) nie tylko na podstawie umów zlecenia ale także w ramach prowadzonej prywatnej praktyki (...).

W ramach zawartych umów J. R. (1) wykonywał również obowiązki związane np. ze szczepieniem czy diagnostyką zwierząt, których wykonanie zarezerwowane było wyłącznie dla powiatowego lekarza (...).

(dowód: zeznania J. R. (1) nagranie od minuty 03:27 do minuty 22:17 – protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r.)

W okresie od (...) do 31 grudnia 2023 r. J. R. (1) był zgłoszony do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, obowiązkowego ubezpieczenia wypadkowego oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą z ustalonym prawem do emerytury. Ubezpieczony w ramach zawartych umów zlecenia był zgłoszony przez (...) do ubezpieczenia zdrowotnego.

(okoliczności niesporne)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U z. 2023 r, poz. 1230 z późn. zm.), dalej jako ustawa, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą, zaś na podstawie art. 12 ust. 1 tej ustawy - także ubezpieczeniu wypadkowemu. Z kolei w myśl art. 11 ust. 2 ustawy ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2,4-5a, 8 i 10.

Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi. współpracującymi, z zastrzeżeniem ust 4.

Art. 9 ust. 1 ustawy wskazuje, że osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 - prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 - podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 (art. 9 ust. 2a sus).

Natomiast zgodnie z art. 9 ust. 4a ustawy osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2c i 4b.

Sąd Okręgowy wskazuje, że istotny przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy jest również przepis art. 9 ust. 5 ustawy, który stanowi, że osoby, o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4, 4a i 4c, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miało ustalenie, czy umowy zawarte przez J. R. (1) z powiatowym lekarzem (...) mieściły się w zakresie prowadzonej przez zainteresowanego pozarolniczej działalności gospodarczej, co stosownie do art. 9 ust. 5 ustawy skutkowałoby uznaniem, że wyłącznym i dobrowolnym tytułem ubezpieczenia społecznego jest pozarolnicza działalność gospodarcza zainteresowanego.

Sąd Okręgowy uznał, że organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję w przedmiocie objęcia J. R. (1) obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, wypadkowym i zdrowotnymi w spornych okresach jako osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek, błędnie przyjął, że czynności wynikające z tej umowy nie wchodziły w zakres prowadzonej przez zainteresowanego pozarolniczej działalności gospodarczej (działalność (...)).

ZUS w zaskarżonej decyzji podnosił, że J. R. (1) w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 4 listopada 2019 r. posiadał inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, natomiast od (...) do 31 grudnia 2023 r. nie posiadał innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych

ZUS umowy te potraktował odrębnie od tej działalności, jako samodzielną podstawę ubezpieczenia. Rozstrzygniecie sporu wymagało więc ustalenia, co było przedmiotem działalności gospodarczej ubezpieczonego i co było treścią zobowiązań wynikających z przedmiotowych umów. Należy więc odnieść się także do przepisów ustawy o (...) (...) oraz ustawy z dnia 18 grudnia 2003 roku o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz.U. z 2019 roku, poz. 24, ze zm.). Z art. 2 tej ostatniej ustawy wynika, że usługi (...) mogą być świadczone przez lekarza (...) posiadającego prawo wykonywania zawodu wyłącznie „w ramach działalności zakładu leczniczego dla zwierząt”. Zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 1 ust. 1 ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt, zakład leczniczy jest placówką ochrony zdrowia i dobrostanu zwierząt, utworzoną w celu świadczenia usług z zakresu medycyny (...), zwanych dalej (w ustawie) „usługami (...)”, z zastrzeżeniem art. 4 ust. 3, wyposażoną w środki majątkowe, a w szczególności w pomieszczenia, aparaturę i sprzęt dostosowane do zakresu świadczonych usług. Jedną z form zakładu leczniczego jest gabinet (...) ( art. 4 ust. 1 pkt 1). Zakład leczniczy dla zwierząt może być utworzony i prowadzony przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (art. 5 ust. 1), a kierownikiem zakładu leczniczego dla zwierząt, może być wyłącznie lekarz (...) posiadający prawo wykonywania zawodu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 5 ust. 2).

Zgodnie z art. 16 ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt prowadzenie zakładu leczniczego dla zwierząt jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, a zakład leczniczy dla zwierząt świadczy usługi (...) po uzyskaniu wpisu do ewidencji zakładów leczniczych dla zwierząt; ewidencję prowadzi właściwa ze względu na siedzibę zakładu leczniczego dla zwierząt okręgowa rada lekarsko-weterynaryjna.

Z powyższego wynika, że świadczenie przez lekarza (...) usług (...) w ramach zakładu leczniczego (w tym gabinetu weterynaryjnego) jest formą prowadzenia działalności gospodarczej. Jest to usługowa działalność zawodowa prowadzona w sposób ciągły i zorganizowany, której celem jest uzyskiwanie dochodu (wynagrodzenia) z tytułu działalności zakładu leczniczego (gabinetu (...)), a zatem spełniająca wszystkie warunki definicji ustawowej działalności gospodarczej w art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646 ze zm.).

Skoro zatem lekarz (...) świadczący usługi (...) w ramach prowadzonego przez niego samodzielnie zakładu leczniczego (na podstawie wpisu do ewidencji działalności i ewidencji działalności regulowanej) jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, to podlega on ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 1 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Za taką osobę uważa się bowiem osobę prowadzącą pozarolniczą dzielność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Zakres usług z zakresu medycyny (...), które może wykonywać zakład leczniczy dla zwierząt, a zatem także lekarz (...) w ramach samodzielnie prowadzonego gabinetu weterynaryjnego, określa przepis art. 2 ust. 1 w związku z art. 1 ust. 1 ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt. Art. 2 ww. ustawy stanowi, że usługa (...) jest czynnością mającą na celu zachowanie, ratowanie lub poprawę zdrowia zwierząt i ich produkcyjności, polegającą w szczególności na badaniu stanu zdrowia zwierząt; rozpoznawaniu, zapobieganiu i zwalczaniu chorób zwierząt; leczeniu zwierząt; udzielaniu porad i konsultacji; pielęgnacji zwierząt; wydawaniu opinii i orzeczeń; wykonywaniu czynności związanych z określeniem zdolności rozrodczych zwierząt i ich zaburzeń oraz biotechniką rozrodu; wykonywaniu detalicznego obrotu produktami leczniczymi weterynaryjnymi, paszami leczniczymi oraz wyrobami medycznymi przeznaczonymi dla zwierząt, na zasadach określonych w odrębnych przepisach; wykonywaniu badań laboratoryjnych i innych badań diagnostycznych.

W ramach spornych umów J. R. (1) przyjął do wykonania czynności jak wykonywanie szczepień ochronnych i badań rozpoznawczych oraz pobierania próbek do badań, wykonywanie badań rozpoznawczych – obserwacja zwierząt w kierunku wścieklizny, badanie zwierząt umieszczanych na rynku, sprawowanie nadzoru nad ubojem zwierząt w określonych zakładach, badanie zwierząt łownych na terenie powiatu, sprawowanie nadzoru nad rozbiorem przetwórstwem mięsa, pobieranie próbek do badań. Były to czynności, jak w decyzjach o wyznaczeniu J. R. (1) do wykonywania określonych czynności (...) W umowach zleceniobiorca oświadczał, że posiada odrębny tytuł ubezpieczenia społecznego i nie wnosi o opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne wynikające z zawartych umów.

Porównanie zakresu obowiązków umownych J. R. (1) wynikających ze spornych umów z zakresem jego działalności gospodarczej wynikającym z art. 2 ust 1 ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt, nie budzi wątpliwości, że czynności, do wykonywania, których ubezpieczony mógł zostać wyznaczony (na podstawie art. 16 ustawy o (...) (...)), mieszczą się w pojęciu „usług (...)” (art. 2 ust 1), które lekarz (...) może wykonywać w ramach samodzielnie prowadzonego gabinetu weterynaryjnego. Sąd Okręgowy podkreślić pragnie, że nie zmienia tego fakt, że w ramach zawartych umów, ubezpieczony wykonywał czynności związane z diagnostyką, czy szczepieniem zwierząt pozostające wyłącznie w kompetencji powiatowego lekarza (...). Usługi te choć formalnie zarezerwowane dla powiatowego lekarza (...) i tak mieszczą się w szeroko rozumianym pojęciu „usług (...)”.

Dlatego też brak jest podstaw do potraktowania ww. umów, na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jako samodzielnych tytułów ubezpieczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 marca 2016 r. III AUa 520/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 października 2012 roku, III AUa 611/12,).

Do spornych umów nie można stosować wprost przepisów z zakresu prawa cywilnego, regulujących problematykę umów zlecenia. Specyfika tych umów polega bowiem na tym, że pełnią one funkcję pomocniczą do aktu administracyjnego, choć regulują jednocześnie typowe sprawy cywilnoprawne (np. wysokość wynagrodzenia, czy termin jego przekazania). Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o (...) (...) zadania organów inspekcji (w tym powiatowego lekarza (...)) wykonują lekarze (...) i inne osoby zatrudnione w (...) oraz lekarze (...) wyznaczeni do wykonywania określonych czynności.

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 tej ustawy jeżeli powiatowy lekarz (...) z przyczyn finansowych lub organizacyjnych nie jest w stanie wykonać ustawowych zadań (...), może:

1) wyznaczać na czas określony lekarzy (...) niebędących pracownikami (...) do:

a) szczepień ochronnych lub badań rozpoznawczych,

b) sprawowania nadzoru nad miejscami gromadzenia, skupu lub sprzedaży zwierząt, targowiskami oraz wystawami, pokazami lub konkursami zwierząt,

c) badania zwierząt umieszczanych na rynku, przeznaczonych do wywozu oraz wystawiania świadectw zdrowia,

d) sprawowania nadzoru nad ubojem zwierząt rzeźnych, w tym badania przedubojowego i poubojowego, oceny mięsa i nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt w trakcie uboju,

e) badania mięsa zwierząt łownych,

f) sprawowania nadzoru nad rozbiorem, przetwórstwem lub przechowywaniem mięsa i wystawiania wymaganych świadectw zdrowia,

g) sprawowania nadzoru nad punktami odbioru mleka, jego przetwórstwem oraz przechowywaniem produktów mleczarskich,

h) sprawowania nadzoru nad wyładowywaniem ze statków rybackich i statków przetwórni produktów rybołówstwa, nad obróbką, przetwórstwem i przechowywaniem tych produktów oraz ślimaków i żab,

i) sprawowania nadzoru nad przetwórstwem i przechowywaniem jaj konsumpcyjnych i produktów jajecznych,

j) pobierania próbek do badań,

k) sprawowania nadzoru nad sprzedażą bezpośrednią,

l) badania laboratoryjnego mięsa na obecność włośni;

1a) wyznaczać na czas określony lekarzy (...) niebędących pracownikami (...), świadczących usługi (...) w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt, do:

a) szczepień ochronnych lub badań rozpoznawczych,

b) sprawowania nadzoru nad miejscami gromadzenia, skupu lub sprzedaży zwierząt, targowiskami oraz wystawami, pokazami lub konkursami zwierząt,

c) badania zwierząt umieszczanych na rynku, przeznaczonych do wywozu oraz wystawiania świadectw zdrowia,

d) pobierania próbek do badań;

2) wyznaczać osoby niebędące pracownikami (...), posiadające odpowiednie kwalifikacje, do wykonywania niektórych czynności pomocniczych.

Wyznaczenie do wykonania czynności, o którym mowa w ust. 1, następuje w drodze decyzji administracyjnej powiatowego lekarza (...) określającej rodzaj i zakres czynności przekazanych do wykonania (art. 16 ust. 2).

W myśl art. 16 ust. 3 ww. ustawy wykonywanie czynności, o których mowa w ust. 1, następuje po zawarciu przez powiatowego lekarza (...) umowy z:

1) osobami, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2,

2) podmiotem prowadzącym zakład leczniczy dla zwierząt - w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1a

- określającej zakres, terminy i miejsce wykonywania tych czynności, wysokość wynagrodzenia za ich wykonanie oraz termin płatności, a w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1a, dodatkowo imię i nazwisko wyznaczonego lekarza (...) świadczącego usługi (...) w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt.

A zatem z przepisów powyższych wynika, że powiatowy lekarz (...) wyznacza lekarza (...) stosowną decyzją, a następnie zawierana jest z takim lekarzem umowa o wykonanie czynności, które określone zostały w decyzji. Innych czynności lekarz (...) wykonać nie może. Powyższe oznacza, że do tego rodzaju umów nie można stosować typowych ustaleń prawa cywilnego.

Zlecenie czynności (...) lekarzowi (...), w tym również wykonywanych w ramach wyznaczenia przez powiatowego lekarza (...), jest dopuszczalne wyłącznie, gdy czynności te wykonywane są przez lekarza w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej – zakładu leczniczego dla zwierząt lub gdy czynności te wykonuje będąc osobą zatrudnioną w zakładzie leczniczym.

Stanowisko prezentowane przez organ rentowy pozostaje także w sprzeczności z ugruntowanym (na tle podobnych stanów faktycznych) orzecznictwem Sądu Najwyższego, który wyjaśnił, że wykonywanie czynności w zakresie inspekcji (...) nie stanowi samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust 1 pkt 4 ustawy dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli są one wykonywane w ramach prowadzonej przez przedsiębiorcę pozarolniczej działalności gospodarczej (zob. wyrok SN z 23 czerwca 2009 r. w sprawie III UK 24/09; wyrok SN z 14 grudnia 2010 r. w sprawie I UK 209/10; wyrok SN z 11 sierpnia 2009 r. w sprawie III UK 31/09).

Jak wskazano, czynności J. R. (1) w wykonaniu umów zawartych przez niego z Powiatowym Lekarzem (...) wchodziły w spornym okresie w zakres prowadzonej działalności gospodarczej. Umowy wykonywał, jako przedsiębiorca. Ubezpieczony jest lekarzem (...) praktykującym od 1979 r. Od 1990 r. prowadzi w B. pozarolniczą działalność gospodarczą - Gabinet (...) W ramach tej działalności leczył i udzielał porad klientom indywidualnym oraz wykonywał czynności jako lekarz (...) wyznaczony decyzjami (...) (...) w B.. Zawarcie przez niego umów było skutkiem wydania ww. decyzji i wykonywał on wyłącznie czynności określone tymi decyzjami. Przedmiotowe umowy pełniły więc wyłącznie funkcje pomocniczą. Nie mogłyby zostać zawarte w takim zakresie, gdyby nie uprzednie wyznaczenie aktem administracyjnym Powiatowego Lekarza (...).

Należy podkreślić, że Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że w związku z treścią przepisów ustawy o (...) (...), wykonanie czynności w zakresie inspekcji (...) nie stanowi samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli są one wykonywane w ramach prowadzonej przez przedsiębiorcę (podatnika) pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 13 pkt 6 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych). Stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyrokach z dnia 23 czerwca 2009 roku, III UK 24/09 i z dnia 14 grudnia 2010 roku, I UK 209/10 jest nadal aktualne i Sąd Okręgowy podziela zawartą w tych wyrokach argumentację. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że podział przychodów w ustawie podatkowej nie kreuje samodzielnie podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych i o podatku dochodowym od osób fizycznych zajmują się odrębnymi przedmiotami regulacji. Działalność gospodarcza stanowi wspólną podstawę do stosowania ich obu. Działalność ta stanowi podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym, a z drugiej strony podlega ustawie podatkowej. Ustawa podatkowa nie określa jednak co stanowi podstawę podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, gdyż samodzielnie reguluje to ustawa systemowa. O ile art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi podstawę prawną do kwalifikacji przychodu jako uzyskiwanego z działalności wykonywanej osobiście, to dalej nie jest uprawnione wnioskowanie, że jednocześnie wyznacza podstawę ubezpieczenia społecznego z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ingeruje w ustrojowe podstawy działalności gospodarczej, a dotyczy tylko opodatkowania i taka jest jego przedmiotowa granica regulacji. Należy zatem oddzielić opodatkowanie od podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Sąd Najwyższy wskazał także, że brak podstaw w treści ustawy o (...) (...) do wyprowadzania wniosku, iż lekarz (...) wyznaczony do świadczenia usług (...), wykonywanych pod nadzorem i w imieniu organów inspekcji (...) i przy wykonywaniu których podlega ochronie prawnej dla funkcjonariuszy publicznych nie może wykonywać wskazanych czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej a tylko w ramach umowy zlecenia. Ustawa o inspekcji (...) nie zajmuje się podstawą ubezpieczenia społecznego. W przeciwnym razie należałoby przyjąć, że kreuje szczególną podstawę ubezpieczenia (a nie ma w niej żadnych regulacji w tym przedmiocie) wbrew sytuacji prawnej i woli lekarza (...), który przyjmuje wyznaczenie i zawiera umowę na świadczenie czynności (...). Domena władztwa publicznego wyrażająca się w decyzji o wyznaczeniu lekarza (...) do zadań inspekcji nie rozstrzyga o podstawie jego ubezpieczeń społecznych. Nie stanowi to w ogóle jej przedmiotu. Przeciwnie właśnie ta decyzja wskazuje na styk interesu publicznego i prywatnego. Organ administracji potrzebuje podmiotu prywatnego, co wcale nie oznacza, że podmiot wyznaczony zaprzestaje działalności gospodarczej. Jego sytuację kształtują decyzja - czyli szczególne wyznaczenie związane z uzyskaniem statusu urzędowego lekarza (...) - a z drugiej umowa, która nie musi zmieniać jego podstawy działalności gospodarczej, w ramach której będzie świadczył działalność usługową, z tym że zlecaną przez organ administracji. A zatem wyznaczony lekarz ma prawo wybrać działalność gospodarczą jako podstawę realizowania zleconych usług.

Tak też jest w przedmiotowej sprawie. Zgodnie z wolą stron, przedmiotowe umowy były wykonywane przez J. R. (1) w ramach działalności gospodarczej, o czym świadczy zawarte w umowach, a zaakceptowane przez zleceniodawcę, oświadczenie, iż ubezpieczony posiada odrębny tytułu do ubezpieczenia społecznego i nie wnosi o opłacanie składek na to ubezpieczenie. To potwierdza, że jego zamiarem było realizowanie umów w ramach działalności gospodarczej.

W okresie od (...) do 31 grudnia 2023 r. J. R. (1) był zgłoszony do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, obowiązkowego ubezpieczenia wypadkowego oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą z ustalonym prawem do emerytury, a więc umowy zawarte z (...) (...) w B. wykonywane były w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Dlatego nie stanowiły odrębnego tytułu do ubezpieczeń.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

O kosztach w sprawie Sąd orzekł jak w punkcie 2 wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015r. (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 1935), zasądzając je od przegrywającego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz skarżącego (...) w B.. O odsetkach od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu Sąd orzekła zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c.