Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania M. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...). sygn.: (...)

oddala odwołanie;

Sygn. akt V U 434/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Tomaszowie odmówił M. J. prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, z uwagi na przyznanie prawa do emerytury wcześniejszej (górniczej) w związku z wykonywaną pracą w warunkach szczególnych decyzją z (...).

W dniu 17 lipca 2023 roku M. J. wniósł odwołanie od decyzji.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania. Podniósł, że wnioskodawca był uprawniony do emerytury wcześniejszej w związku z pracą w warunkach szczególnych, co oznacza, że nie przysługuje mu prawo do rekompensaty.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. J., urodził się (...). Dnia 3 grudnia 2008 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury górniczej.

(dowód: wniosek o emeryturę – k. 7-11 akt emerytalnych, , decyzja ZUS z dnia (...). k. 71 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 5 stycznia 2009 roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy od dnia (...) roku emeryturę górniczą, której wypłata została zawieszona z powodu kontynuowana utrudnienia.

(dowód: decyzja z dnia 5 stycznia 2009 roku, k.43, akt emerytalnych)

M. J. w dniu 2 lutego 2009 roku złożył wniosek o anulowanie decyzji z dnia 5 stycznia 2009 roku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu wniosku, anulował decyzję przyznającą górniczą emeryturę.

(dowód: wniosek z dnia 2 lutego 2009 roku, k.49, akt emerytalnych; pismo ZUS z dnia 16 lutego 2009 roku, k.51, akt emerytalnych)

W dniu 28 marca 2012 roku M. J. ponownie złożył wniosek o emeryturę górniczą. Do wniosku załączył świadectwo wykonywania pracy górniczej z 14 marca 2012 roku.

(dowód: wniosek o emeryturę z dnia 28 marca 2012 roku, k.54-57, akt emerytalnych, świadectwo wykonywania pracy górniczej z 14 marca 2012 roku – k. 58 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał emeryturę górniczą ubezpieczonemu M. J. od dnia 1 marca 2012 roku. Wypłata emerytury została zawieszona z powodu kontynuacji zatrudnienia.

(dowód: decyzja ZUS z dnia (...), k. 71. akt emerytalnych)

M. J. odwołał się od powyższej decyzji z dnia (...), domagając się jej zmiany poprzez ustalenie wysokości emerytury z zastosowaniem przelicznika 1,2 do okresu pracy górniczej na stanowisku (...) tj. w okresie od 15 maja 1980 roku.

(dowód: odwołanie z dnia 14 czerwca 2012 roku, k. 73, akt emerytalnych)

Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2012 roku w sprawie o sygn. akt VIII U 2269/12, Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Z. z dnia (...) w ten sposób, że do ustalenia wysokości emerytury górniczej M. J. przyjął przelicznik 1,2 do okresu pracy górniczej od 1 maja 1980 do 11 czerwca 2000 roku.

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 13 grudnia 2012 roku wraz z uzasadnieniem 81-83 akt emerytalnych )

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach.

(dowód: wyrok z dnia 19 grudnia 2013 roku, k.89, akt emerytalnych)

Organ rentowy wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wydał (...) decyzję o przeliczeniu emerytury od 1 marca 2012 roku. Wypłata emerytury została zawieszona z powodu kontynuacji zatrudnienia.

(dowód: decyzja ZUS z (...) – k. 103-105 akt emerytalnych)

W dniu 5 czerwca 2023 roku M. J. złożył wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą.

(dowód: wniosek z dnia 5 czerwca 2023 roku, k.1-3 akt ZUS)

Decyzją z dnia 26 czerwca 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Tomaszowie Mazowieckiem przyznał M. J. emeryturę od dnia 1 czerwca 2023 roku.

(dowód: decyzja – k. 13 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tj. Dz.U. z 2023 r., poz. 164 rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat.

Przepis art. 23 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę. Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 23 ust. 2).

Zgodnie z ustawową definicją wyrażoną w art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Rekompensata nie przysługuje także osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 21 ust. 2). Przy czym rozchodzi się tu wyłącznie o emeryturę wcześniejszą, a nie w powszechnym wieku emerytalnym. Powyższe wskazuje na negatywną przesłankę uzyskania rekompensaty z art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych.

W wyroku z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie III UK 88/17 Sądu Najwyższy wyjaśnił, że gramatyczna wykładnia ustawowej definicji rekompensaty jednoznacznie wskazuje, że świadczenie to dotyczy takich ubezpieczonych, którzy nie mogą nabyć prawa do emerytury pomostowej i którzy równocześnie utracili możliwość nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, to znaczy takich ubezpieczonych, którzy nie spełnili łącznie wyżej określonych warunków przewidzianych w art. 32, art. 46 lub art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Potwierdzeniem tej tezy jest wykładnia art. 2 pkt 5 dokonywana z uwzględnieniem reguł funkcjonalnych (celowościowych). Celem tego przepisu jest bowiem przyznanie odszkodowania za rzeczywistą utratę określonych uprawnień, co oznacza, że musi on dotyczyć tylko tych ubezpieczonych, którzy ze względu na niespełnienie choćby jednego ustawowego warunku (wieku, ogólnego stażu emerytalnego) nie mogli skorzystać z dotychczasowych regulacji i nabyć prawa do emerytury w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny, a także nie mogą skorzystać z regulacji nowych, przewidzianych ustawą o emeryturach pomostowych. Uwzględniając powyższe rozważania przyjmuje się, że rekompensata nie przysługuje osobie, która ex lege nabyła prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, chociażby nie złożyła wniosku o takie świadczenie i nie uzyskała prawa do niego potwierdzonego decyzją ZUS. Należy przy tym podkreślić, że w ubezpieczeniach społecznych regułą jest kształtowanie sfery prawnej ubezpieczonego z mocy prawa.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca skorzystał z regulacji przewidzianej ustawą o emeryturach i rentach z FUS, gdyż z dniem 1 marca 2012 roku roku nabył prawo do emerytury wcześniejszej (górniczej) w związku z wykazaniem 15- lat pracy górniczej w warunkach szczególnych, co wynika z ostatecznej decyzji z (...). Tym samym nie przysługuje mu uprawnienie do rekompensaty. Nie ma przy tym znaczenia – podnoszona przez skarżącego okoliczność – nie pobierania wcześniejszej emerytury, z uwagi na fakt zawieszenia jej wypłaty. Prawo do rekompensaty wyklucza samo nabycie prawa do emerytury wcześniejszej, bez względu na to, czy emerytura wcześniejsza była pobierana czy też nie, jak w przypadku skarżącego.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.