Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lipca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie: Przewodniczący: sędzia Agnieszka Leżańska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2025 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z odwołania W. D. oraz z odwołania A. D. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia (...), znak: (...)

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

1.  oddala oba odwołania;

2.  nie obciąża skarżących: W. D. oraz A. D. kosztami zastępstwa procesowego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. .

A. L.

Sygnatura akt V U 445/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1,w związku z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 83 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. stwierdził, że A. D., jako pracownik u płatnika składek W. D., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia (...) roku. Uzasadniając powyższe stanowisko organ rentowy wskazał, że zgromadzony w toku postępowania wyjaśniającego materiał dowodowy nie potwierdza wykonywania przez ubezpieczonego, po dniu (...) roku, pracy na rzecz płatnika wypełniającej przesłanki uznania jej za odbywającą się w reżimie stosunku pracy, bowiem płatnik nie uzasadnił rzeczywistej potrzeby zatrudnienia A. D. na stanowisku instruktora sportowego oraz nie przekazał dokumentów świadczących o wykonywaniu przez niego pracy. Nadto badając tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym wskazał, że działania A. D. nie charakteryzują się stabilnością, zorganizowaniem oraz częstotliwością podejmowanych prac i nie mają wartości ekonomicznej, mającej wpływ na osiąganie bieżących dochodów przez przedsiębiorcę, co uzasadniałoby uznanie ubezpieczonego za osobę współpracującą.

W świetle powyższego organ rentowy stwierdził, że A. D. nie łączył stosunek pracy z płatnikiem składek w rozumieniu art. 22 k.p.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł płatnik składek W. D., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o zmianę decyzji i stwierdzenie, że A. D., jako pracownik W. D. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia (...) roku. Skarżący decyzji zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 7, 77 § 1, 80 k.p.a., poprzez niezaliczenie w poczet materiału dowodowego pisma A. D. z dnia 4 kwietnia 2024 roku oraz oświadczenia o współpracy z firmą (...), co świadczy o niewyczerpującym rozpatrzeniu materiału dowodowego oraz o jego dowolnej ocenie. Równocześnie zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.: art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p., poprzez błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, że umowa o pracę zawarta pomiędzy płatnikiem składek a A. D., jako zawarta dla pozoru, jest nieważna, a A. D. z tytułu zawartej umowy o pracę nie podlega ubezpieczeniom społecznym od dnia (...) roku oraz art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, że zgłoszenie do ubezpieczeń nie wskazuje na zamiar świadczenia pracy, a jego celem było skorzystanie z prawa do świadczeń zdrowotnych oraz ze świadczeń z pracowniczego tytułu do ubezpieczeń, co skutkowało niezastosowaniem art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył także ubezpieczony A. D., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o zmianę decyzji i stwierdzenie, że jako pracownik u płatnik składek W. D. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia (...) roku.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzanie od odwołujących się kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 4 września 2024 roku, Sąd Okręgowy połączył sprawy z odwołań płatnika składek oraz ubezpieczonego w celu ich łącznego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

W. D. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) W. D.. Jako przeważającą działalność gospodarczą wskazano pozostałą działalność w zakresie opieki zdrowotnej, gdzie indziej niesklasyfikowaną (okoliczności bezsporne).

W ramach prowadzonej działalności W. D. m.in. organizuje obozy dla dzieci i młodzieży, związane z rekreacją ruchową. Siedzibą firmy jest ul. (...) lok. (...), P.. Pod adresem tym znajduje się gabinet rehabilitacyjny, gdzie przyjmowani są pacjenci.

W latach 2023-2024 roku płatnik składek zatrudniał ok. 10-12 osób na postawie umowy zlecenia, w tym wychowawców oraz ratowników. W. D. zatrudnia na podstawie umowy zlecenia również synów, z uwagi na posiadane przez nich kwalifikacje.

W okresie ostatnich trzech lat płatnik składek nie zatrudniał pracowników na podstawie umowy o pracę -ostatnio jedynie na stanowisku sprzedawcy, gdy prowadził sklep ze sprzętem rehabilitacyjno-medycznym (dowód: zeznania W. D. nagranie od min.00:01:35 do min.00:10:20 protokół z rozprawy z 11 czerwca 2025 roku k.144-145-w aktach sprawy).

Ubezpieczony A. D. posiada wykształcenie średnie, ukończył kursy m.in. jest ratownikiem wodnym, motorowodniakiem, instruktorem rolkarstwa, kajakarstwa, żeglarstwa, snowboardu (zaświadczenie o zdaniu egzaminu k.88- w aktach ZUS, zeznania A. D. nagranie od min.00:25:02 do min.00:26:51 protokołów z rozprawy z dnia 11 czerwca 2025 roku k.145- w aktach sprawy).

A. D. jest synem W. D. i razem z ojcem prowadzi wspólne gospodarstwo domowe (okoliczności bezsporne)

A. D. pracował w firmie (...), a następnie w firmie konkurencyjnej z branży tytoniowej na podstawie umowy zlecenia. W międzyczasie zatrudniony był również na podstawie umowy zlecenia u W. D. na stanowisku instruktora snowboardu. Następnie ubezpieczony zatrudniony był na podstawie umowy o pracę na trzymiesięczny okres próbny i w okresie od dnia 28 września 2023 roku dnia 27 grudnia 2023 roku był zgłoszony do ubezpieczeń, jako pracownik w pełnym wymiarze czasu pracy u płatnika (...) SP. Z O.O. z/s w K.. W trakcie tego zatrudnienia, od dnia 20 listopada 2023 roku do dnia 20 listopada 2023 roku otrzymywał wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy z innych przyczyn, niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, finansowane ze środków pracodawcy. Natomiast od dnia 14 grudnia 2023 roku do dnia 15 grudnia 2023 roku oraz od dnia 18 grudnia 2023 roku do dnia 22 grudnia 2023 roku był nieobecny w pracy, z uwagi na nieusprawiedliwioną nieobecność (dowód: zeznania A. D. nagranie od min.00:25:02 do min.00:26:51 protokołów z rozprawy z dnia 11 czerwca 2025 roku k.145, umowa o pracę l. 149, pismo k.152- w aktach sprawy).

W dniu (...) roku ubezpieczony zawarł umowę z W. D. na ½ etatu na czas nieokreślony za wynagrodzeniem ustalonym w stawce miesięcznej w proporcji do wysokości aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę. W. D. decyzję o zatrudnieniu syna podjął podczas rozmowy rodzinnej uznając, iż zachodzi potrzeba jego zatrudnienia w związku z realizacją zadań związanych z planowanym przedsięwzięciem w zakresie skatingu. Zakres obowiązków został przekazany ubezpieczonemu ustnie, ubezpieczony samodzielnie wykonywał prace (dowód: protokół z przesłuchania strony k.12-14- w aktach ZUS).

Do zadań ubezpieczonego miało należeć: planowanie eventów, night skating, organizowanie pozwoleń z Urzędu (...) oraz Policji na organizacje imprez, pozyskanie partnerów oraz sponsorów organizowanych przez firmę imprez miejskich. Ubezpieczony wykonuje także pracę, jako wychowawca oraz ratownik wodny na zorganizowanych obozach letnich oraz współpracuje z Centrum (...). A. D. zajmuje się również przygotowaniem dokumentacji m.in. w zakresie zmian organizacji ruchu oraz wprowadzeniem stosownego oznakowania w związku z organizowanymi imprezami miejskimi w plenerze. W ramach zawartej z W. D. umowy w czerwcu 2024 roku ubezpieczony zorganizował night skating, który jako pierwszy z czynności podejmowane przez ubezpieczonego przyniósł dochód. W 2025 roku planowane są natomiast dwa wyjazdy w okresie wakacyjnym oraz organizacja trzech night skatingów.

Ubezpieczony swoją pracę w zakresie planowania i organizowania imprez wykonuje w swoim pokoju wyposażonym w biurko oraz laptop, w mieszkaniu, w którym zamieszkuje wspólnie z płatnikiem W. D.. A. D. samodzielnie decyduje o rodzaju podejmowanych czynności oraz o godzinach ich wykonywania, nie ma bowiem wyznaczonych, stałych godzin pracy. Zdarza się, iż realizując swoje zadania wyjeżdża z domu o 5 rano i wraca o północy, zadania swoje realizuje także poza obszarem miasta. Ubezpieczony nie miał wystawianych delegacji na wyjazdy poza P. . Wszystkie dokumenty związane z prowadzeniem działalności w zakresie organizacji imprez podpisuje płatnik składek. A. D. nie składał nigdy formalnych wniosków o urlop wypoczynkowy, informował jedynie ojca, iż nie będzie obecny np. przez kilka kolejnych dni (dowód: umowa o pracę k.61, karta przychodów k.121 i k.122, dowód: zeznania W. D. nagranie od min.00:10:20 do min. 00:18:52, zeznania A. D. nagranie od min.00:25 protokół z rozprawy z 11 czerwca 2025 roku k.144-145-w aktach sprawy).

Płatnik wypłacał wynagrodzenie za pracę A. D. do rąk własnych (dowód: wniosek o wypłatę k.67-w aktach ZUS)

A. D. współpracował m.in. z firmą (...) (...), zajmującą się sezonowo organizacją wydarzeń plenerowych, obsługą przedsięwzięć organizowanych przez urzędy miast, instytucje państwowe oraz inwestorów prywatnych (plenery, pikniki, imprezy firmowe). W 2023 roku firma (...) planowała imprezy na kolejny rok, natomiast w 2024 roku organizowała wydarzenia w miesiącach od maja do września. Z A. D., właściciel firmy (...) (...) współpracował już w połowie roku 2023. W ramach kolejnej współpracy ubezpieczony koordynował obsługę zespołów przy organizacji (...) przy (...) (...), dożynek powiatowych, czy Dni P. w 2024 roku, tj. wyposażał garderobę, prowadził kontakty z managerem artystów oraz obsługą techniczną, dokonywał zabezpieczenia okablowania . Firma (...) (...)nie ma podpisanej umowy o współpracę z A. D. (dowód: zeznania świadka A. W. nagranie od min. 00:04:30 do min. 00:20:17 protokołu z rozprawy z dnia 18 marca 2025 roku k.128-129-w aktach sprawy).

A. D. współpracował również z M. R.. Na początku współpracy organizowali wydarzenia (...), jedynie w celach hobbistycznych. Ubezpieczony kontaktował się z firmami, przedsiębiorstwami oraz urzędami miast w celu uzyskania zezwolenie na organizację imprezy. M. R. nie wystawiał faktur za organizację imprez, dopiero w 2025 roku założył działalność gospodarczą (dowód: zeznania świadka M. R., nagranie od min. 00:20:17 do min. 00:33:55 protokołu z rozprawy z dnia 18 marca 2025 roku k.129-130-w aktach sprawy).

A. D. współpracował także z A. K., bowiem ubezpieczony wynajmował u niego lokal, w celu ekspozycji i sprzedaży ubrań (dowód: zeznania świadka A. K., nagranie od min. 00:40:15 do min. 00:43:12 protokołu z rozprawy z dnia 10 grudnia 2024 roku k.114 verte-w aktach sprawy).

Wydarzenie N. S., które odbyło się w dniach (...) roku w P. nie było organizowane przez Urząd (...) P.. Wydarzenia te nie były również imprezami masowymi, dlatego też do (...) nie wpłynął wniosek w tej sprawie. A. D. kontaktował się osobiście i telefonicznie z Referatem (...) i (...) Urzędu (...) P., w celu uzyskania informacji o możliwość objęcia w/w wydarzeń Patronatem Honorowym Prezydenta (...) P.. W dniu 10 września 2024 roku do Urzędu (...) P. wpłynęło pismo związane z organizacją wydarzenia sportowo-muzycznego (...) w dniach (...) roku. W piśmie A. D. występował do Prezydenta (...) z prośbą o objęcie imprezy Patronatem Honorowym oraz wsparciem finansowym na organizację tego wydarzenia.

Organizacją imprezy (...) w dniu (...) roku zajmował się (...) w P. wraz z Zespołem szkół (...) oraz firmą (...). W imieniu firmy (...) rozmowy i działania w sprawie organizacji wydarzenia prowadził A. D. (dowód: pismo k.142- w aktach sprawy).

A. D. podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 19 czerwca 2008 roku do 17 września 2024 roku (dowód: zaświadczenie k.150- w aktach ZUS).

Pismem z dnia 22 marca 2024 roku, ZUS zawiadomił płatnika składek W. D. oraz ubezpieczonego A. D. o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie zgłoszenia do ubezpieczeń jako pracownika oraz wysokości podstawy składek A. D. (dowód: zawiadomienie o wszczęciu postępowania k.3-4, k.6-7, potwierdzenia odbioru k.5 i k.8- w aktach ZUS).

(...) Szpital (...) w P., w odpowiedzi na zapytanie organu administracyjnego, wskazał, że A. D. został przyjęty do szpitala na podstawie skierowania wystawionego w dniu 16 stycznia 2024 roku, natomiast przyjęcie było planowane. Od dnia 21 stycznia 2024 roku ubezpieczony stał się niezdolny do pracy (dowód: zapytanie k.9, pismo k.10- w aktach ZUS).

Pismem z dnia 4 kwietna 2024 roku ubezpieczony oświadczył, że w ramach wykonywanych obowiązków zajmuje się opracowaniem projektu rozszerzenia działalności firmy o zajęcia nauki jazdy na rolkach i wrotkach, organizację na terenie kraju imprez w tym zakresie oraz o sprzedaż artykułów do jazdy na rolkach i wrotkach (dowód: oświadczenie k.17-w aktach ZUS).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

odwołania są bezzasadne i podlegają oddaleniu.

Na wstępie należy wskazać, że ubezpieczony oraz płatnik składek, składając odwołania, formułował m.in. zarzuty dotyczące naruszenia przez organ rentowy przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Odnosząc się do tego, należy przywołać pogląd wyrażony w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z 11 czerwca 2013r., w sprawie o sygnaturze II UK 74/13, zgodnie z którym od momentu wniesienia odwołania od decyzji ZUS do sądu rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tej kategorii. Odwołanie pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Postępowanie sądowe skupia się na wadach wynikających z naruszenia przez organ rentowy prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnej, spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego (vide też uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1980r., III CZP 43/80, OSNCP 1981 nr 8, poz. 142; z dnia 21 września 1984r., III CZP 53/84, OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65 i z dnia 27 listopada 1984r., III CZP 70/84, OSNCP 1985 nr 8, poz. 108 oraz postanowienia z dnia 19 czerwca 1998r., II UKN 105/98, OSNP 1999 nr 16, poz. 529 i z dnia 29 maja 2006r., I UK 314/05, OSNP 2007 nr 11-12, poz. 173, a nadto wyroki z dnia 28 października 2009r., I UK 132/09, z dnia 2 grudnia 2009r., I UK 189/09, i z dnia 14 stycznia 2010r., I UK 252/09).

W związku z powyższym, Sąd nie badał zarzutów odnoszących się do wspomnianych powyżej naruszeń, jakie podnosił pełnomocnik odwołujących się, koncentrując się na ocenie zgodności z prawem materialnym zaskarżonej decyzji. Dokonując tejże oceny, wskazać należy, iż zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024r., poz. 497–dalej ustawa). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Na podstawie ww. ustawy, tj. w myśl art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1, pracownicy podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. Objęcie ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia, zgodnie z art. 13 pkt 1 ustawy, następuje od dnia nawiązania stosunku pracy do jego ustania. Sam stosunek pracy i definicję pracownika określa natomiast ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1465 – dalej k.p.). Zgodnie z art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Oceny, czy zawarta umowa jest umową o pracę, należy dokonywać na podstawie przepisów kodeksu pracy. Natomiast o jej ważności i skuteczności będą decydowały dodatkowo stosowane odpowiednio na podstawie art. 300 k.p. przepisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Oczywiste jest, że zawarcie umowy o pracę w celu wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy odpowiada prawu pracy, a całkowicie zgodne z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego jest dążenie stron umowy o pracę do tego, ażeby pracownik z tytułu pracowniczego statusu uzyskiwał przewidziane w prawie o ubezpieczeniach społecznych prawa i świadczenia. Są to bowiem podstawowe i niebudzące żadnych wątpliwości relacje między stosunkami pracy i stosunkami ubezpieczenia społecznego. Sam jednak fakt złożenia przez strony oświadczeń zawierających formalne elementy określone w art. 22 k.p. nie oznacza jednak, że taka umowa jest ważna. Z treści art. 22 k.p. wynika również, że stosunek pracy charakteryzuje się pewnymi szczególnymi cechami: konieczność osobistego wykonywania pracy, podporządkowanie pracodawcy, wykonywanie pracy na jego rzecz i ryzyko oraz odpłatność pracy. Istotą stosunku pracy jest zatem, aby m.in. praca odbywała się pod kierownictwem pracodawcy i by pracownik stosował się do jego poleceń związanych zwłaszcza z organizacją i przebiegiem pracy. Świadcząc umowę o pracę pracownik jest podporządkowany pracodawcy co do czasu, miejsca i sposobu jej wykonywania. Stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym, uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron. Po stronie pracownika musi zatem istnieć chęć świadczenia pracy oraz możliwość jej świadczenia, a po stronie pracodawcy potrzeba zatrudnienia i korzystania z tej pracy za wynagrodzeniem. Istnienie faktycznego stosunku pracy jest warunkiem powstania pracowniczego ubezpieczenia społecznego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 października 2014 roku, sygn. akt III AUa 25/14, Legalis). Można więc stwierdzić, że stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy charakteryzujący się w/w cechami i jest realizowany.

W przedmiotowej sprawie, z uwagi na zarzuty organu rentowego sformułowane w zaskarżonej decyzji, uwzględniając również okoliczność, że Sąd tymi zarzutami nie jest związany, zostało przeprowadzone postępowanie dowodowe ustalające rzeczywistą wolę stron w odniesieniu do istotnych elementów stosunku pracy, a także została dokonana ocena prawna w zakresie ustalenia, czy umowa o pracę zawarta przez strony w dniu (...) roku jest ważna. W wyniku dokonanych ustaleń i przeprowadzonej oceny Sąd przyjął, że – pomimo zachowania formalnego wymogu w postaci m.in. sporządzenia umowy o pracę i dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń – w rzeczywistości nie doszło do faktycznego nawiązania stosunku pracy pomiędzy A. D. a W. D., jednak z innych przyczyn, niż wskazuje na to organ rentowy. ZUS wskazał bowiem, że płatnik składek nie uzasadnił rzeczywistej potrzeby zatrudnienia A. D. na stanowisku instruktora sportowego oraz nie przekazał dokumentów świadczących o wykonywaniu pracy przez A. D.. W toku postępowania strony przedstawiły dokumentację pracowniczą w postaci m.in. umowy o pracę, zaświadczenia o podleganiu ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz faktury, natomiast powołani w sprawie świadkowie: A. W., M. R. oraz A. K. zeznali, jak wyglądała ich współpraca z A. D.. Zarówno ubezpieczony, płatnik składek oraz ww. świadkowie wskazali, że do zadań ubezpieczonego należy organizacja i planowanie eventów, uzyskanie stosownych pozwoleń niezbędnych do organizacji miejskich imprez plenerowych, pozyskiwanie partnerów oraz sponsorów do organizacji tychże imprez. W świetle powyższego należy przyjąć, iż ubezpieczony faktycznie wykonywał określone czynności na rzecz płatnika, jednakże nie w ramach rygorów charakterystycznych dla stosunku realizowanego w ramach umowy o pracę, która niewątpliwie musi by realizowana w systemie podporządkowania pracowniczego.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwentnie przyjmuje się, że nie jest możliwe uznanie umowy za umowę o pracę, jeżeli wykonawca czynności lub usługi ("pracownik") nie jest obowiązany do wykonywania poleceń zleceniodawcy ("pracodawcy"), czyli gdy brak jest elementu podporządkowania (tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 11 kwietnia 1997 roku, I PKN 89/97, OSNAPiUS 1998, nr 2, poz. 35; z dnia 4 grudnia 1997 r., I PKN 394/97, OSNAPiUS 1998, nr 20, poz. 595 oraz z dnia 7 września 1999 roku, I PKN 277/99, OSNAPiUS 2001, nr 1, poz. 18). Mając powyższe na uwadze w razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy (np. brak podporządkowania), nie można przyjąć, że zawarto umowę o pracę.

W niniejszej sprawie zawarty stosunek prawny nie nosił wszystkich cech stosunku pracy, o którym mowa w art. 22 k.p. Cechą konstytutywną stosunku pracy jest wykonywanie jej pod kierownictwem pracodawcy i w warunkach podporządkowania. W ocenie Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy, nie można mówić o podporządkowaniu pracowniczym. Uogólniając zakres obowiązków, ubezpieczony zajmował się organizacją imprez masowych, przy czym, co istotne, ubezpieczony samodzielnie decydował o podejmowanych czynnościach oraz o godzinach ich wykonywania. Samodzielnie też podejmował decyzje w zakresie podjęcia współpracy z innymi firmami. Co więcej, sam decydował o dniach wolnych w pracy, informując jedynie ojca o swojej nieobecności. Wszak, jak wskazał płatnik składek, syn jedynie ustnie przekazywał mu informację o potrzebnie uzyskania dnia wolnego, a W. D. zaznaczał tylko w kalendarzu dni nieobecności syna. Nie sposób także pominąć braku wystawiania przez płatnika dla ubezpieczonego delacji na wyjazdy służbowe poza P., które ten odbywał. Okolicznością najistotniejszą jednak przy dokonaniu oceny pracowniczego charakteru stosunku pracy jest fakt, iż płatnik nie wskazywał ubezpieczonemu konkretnych zadań do wykonania z zakreśleniem terminu ich realizacji oraz nie dokonywał kontroli jakości i terminowości wykonanej pracy. Sam płatnik składek zeznał, że A. D. w zakresie swoich obowiązków „miał wolną rękę”. Z punktu widzenia zawarcia ważnej umowy o pracę, istotne jest to, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ należą one do sfery pracodawcy, organizującego proces pracy. Natomiast w niniejszej sprawie, to ubezpieczony miał pełną swobodę w zakreślaniu zadań, ich realizacji, nawiązywania współpracy przy ich realizacji oraz terminu ich wykonania. Wszak nie można stracić z pola widzenia, iż w art. 22 k.p. chodzi o ustalenie szczegółowych harmonogramów pracy dla konkretnego pracownika, nie zaś o generalne ustalenie, jakiego rodzaju systemy czasu pracy stosowane są u pracodawcy i w jakim z systemów pracownik pracuje. Ponadto kierownictwa pracy nie można również zrównywać z pozostawaniem w dyspozycji, bowiem wykonywanie takich samych czynności może występować w ramach umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej. Cechą umowy o pracę nie jest pozostawanie w dyspozycji pracodawcy, bo to może występować też w umowach cywilnoprawnych, lecz wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy (pracy podporządkowanej). Ta cecha ma charakter konstrukcyjny dla istnienia stosunku pracy (wyrok SN z 25 listopada 2005r., I UK 68/2005, LexisNexis nr 411114, „Wokanda” 2006, nr 4, poz. 26).

W analizowanym przypadku element, o którym mowa powyżej nie wystąpił, albowiem skarżący w żaden sposób nie wykazali, w jaki sposób ubezpieczony podlegał kierownictwu W. D.. Podejmowane przez ubezpieczonego obowiązki - według twierdzeń stron - sprowadzały się do organizowania imprez i eventów. Nie wiadomo zatem, w czym przejawiało się podporządkowanie pracodawcy i w jaki sposób nadzór nad świadczeniem przez niego pracy był przez płatnika składek wykonywany. Wszak w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zeznań samego A. D., nie budzi wątpliwości fakt, iż ubezpieczony sam podejmował decyzje w zakresie organizacji imprez, w szczególności w zakresie charakteru imprezy, sporządzenia jej planu, ustalenia zakresu niezbędnej dokumentacji, uzyskania stosownych pozwoleń, wystąpienia do odpowiednich organów administracji z wnioskami, w celu uzyskania tychże pozwoleń np. w zakresie zorganizowania imprezy masowej, zamknięcia poszczególnych ulic miasta, zapewnienia bezpieczeństwa przez Policje, czy Straż Miejską. Skarżący nie wykazali na jakimkolwiek etapie decyzyjnym udziału W. D., którego rola ograniczała się jedynie do firmowania poszczególnych wydarzeń złożeniu podpisu na sporządzonym przez A. D. wniosku. A wszak kierownictwo pracodawcy przejawiać się powinno w rzeczywistym, a nie fikcyjnym podejmowaniu decyzji i podporządkowaniu pracownika pracodawcy. Reasumując stwierdzić należy, iż aby można był uznać, że określone strony łączy stosunek pracy, muszą być spełnione łącznie następujące warunki: wykonywanie pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, co oznacza, że pracownik działa na ryzyko pracodawcy, któremu jest podporządkowany i zobowiązany do wypełniania jego poleceń, nie może zatem samodzielnie kierować swoją pracą i podlega ciągłej kontroli ze strony pracodawcy, w określonym miejscu i czasie. Powyższe oznacza, że pracownik nie może samodzielnie i dowolnie kształtować swojego zakresu obowiązków, planu czynności do wykonania, czasu i miejsca ich realizacji, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie.

Na zakończenie powyższych rozważań wskazać należy, iż płatnik składek przed zawarciem spornej umowy nie zatrudniał osób na podstawie umowy o pracę, a jedynie na podstawie umowy zlecenia, której cechy sąd odnajduje także w łączącym strony stosunku zatrudnienia.

Marginalnie należy wskazać, organ rentowy wskazał również na możliwość badania tytułu do ubezpieczeń społecznych ubezpieczonego jako osoby współpracującej. Jednak wskazać należy, że termin „współpraca przy prowadzeniu działalności”, którym posługuje się art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zakłada, że współpracujący ma istotny wpływ na tę działalność. Z terminem współpraca wiąże się także cecha stałości, w sensie stabilności ekonomiczno-zawodowej osoby zainteresowanej. Ważne jest istnienie pewnego związania z pracą wykonywaną w ramach współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Zasadne jest też przyjęcie, że wykonywana przez osoby współpracujące działalność powinna charakteryzować się zorganizowaniem i pewną ciągłością. W sensie prawnym nie może ona zatem stanowić współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej sporadyczne, podejmowane okazjonalnie, zajmujące nikłą ilość czasu wystawianie faktur, porządkowanie dokumentacji, wykonywanie innych prostych czynności biurowych. Znaczenie gospodarcze, organizacyjne i stabilność takich działań są znikome i nie kwalifikują się do oceny, że w sensie prawnym dochodzi do „współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej” (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 września 2024 r. II USKP 95/23). Jednakże w toku niniejszego postępowania kwestia zorganizowania i ciągłości pracy oraz kwestia istotnego wpływu na działalność prowadzącą przez płatnika składek nie zostały wykazane, w szczególności, że pierwsza zorganizowana przez A. D. impreza miała miejsce dopiero w czerwcu 2024 roku, a więc po upływie sześciu miesięcy od daty zawarcia umowy.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy w punkcie 1 wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania, jako niezasadne.

W punkcie 2 wyroku, Sąd orzekł na podstawie 102 k.p.c. zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przytoczona regulacja prawna, jako przepis szczególny do wskazanego powyżej art. 98 k.p.c., winna być stosowana w wyjątkowych sytuacjach, na co zresztą wskazuje redakcja art. 102 k.p.c. Ocena, czy takie przesłanki wystąpiły powinna być zawsze dokonywana w całokształcie okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73). Ocena tych okoliczności następuje z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., uznając, że przez wzgląd na obowiązujące zasady współżycia społecznego, należało przyjąć, iż przebieg niniejszego postępowania oraz jego finalne rozstrzygnięcie nie pozwalały na obciążenie kosztami procesu skarżących. W ocenie Sądu Okręgowego charakter niniejszej sprawy oraz uzasadnione okolicznościami przekonanie odwołujących o zasadności złożonego odwołania uzasadniał odstąpienie od obciążania odwołujących kosztami strony przeciwnej. Przepis art. 102 k.p.c. znajduje zastosowanie "w wypadkach szczególnie uzasadnionych", które nie zostały ustawowo zdefiniowane, lecz są każdorazowo oceniane przez sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy i podlegają swobodnej ocenie tego sądu. Do okoliczności tych zalicza się nie tylko sytuację majątkową i osobistą strony, powodującą, że obciążenie jej kosztami może pozostawać w kolizji z zasadami współżycia społecznego, lecz także okoliczności dotyczące charakteru sprawy i przebiegu procesu, między innymi precedensowy lub skomplikowany charakter rozpoznawanej sprawy, wymagający wiadomości specjalnych lub budzący wątpliwości, co do wykładni i stosowania przepisów prawa, albo subiektywne przekonanie powoda, co do zasadności zgłoszonego roszczenia, a także postawa stron w toku postępowania. Należy zgodzić się też z poglądem wyrażonym w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 20.01.2016 r. III AUz 90/15 (Legalis nr 1532921), że szczególnie uzasadniony wypadek w rozumieniu art.102 k.p.c. to także sytuacja wystąpienia w sprawie niejednoznacznych ocen prawnych, niemożliwych do przewidzenia przez stronę na etapie zaistnienia sporu, a będących konsekwencją złożoności zagadnienia prawnego objętego postępowaniem sądowym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie I ACa 496/15 z 29.10.2015 r., Legalis nr 1435257). Ponadto uwzględnić należy fakt, że sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są sprawami o charakterze szczególnym. Służą mianowicie zabezpieczeniu społecznemu ubezpieczonych. Traktowane są więc odrębnie, niż wszystkie inne sprawy cywilne. Są więc zwolnione w pierwszej instancji od opłat sądowych (art. 36 ustawy o kosztach sądowych), a wydatki w sprawie ponosi tylko Skarb Państwa (art. 98 i 96 ust. 1 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych). Zdaniem Sądu Okręgowego ma to też odniesienie do kwestii zwrotu kosztów procesu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Zatem tylko kiedy ubezpieczony w sposób ewidentnie nieuzasadniony ze świadomością domaga się zmiany decyzji w zakresie ubezpieczeń społecznych powinien być obciążony zwrotem kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem Sądu taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje. Jeżeli więc nakład fachowego pełnomocnika organu rentowego jest nieduży tym bardziej należy mówić o szczególnie uzasadnionym wypadku umożliwiającym odstąpienie od obciążania osoby odwołującej się, od kosztów zastępstwa prawnego organu rentowego. Gdyby przecież przyjąć inny punkt widzenia to osoby starające się o świadczenia społeczne obawiałyby się ze względu na koszty „fachowych pełnomocników organu rentowego” składać odwołań od decyzji tych organów rentowych, a przecież oczywistym jest, że nie zawsze są prawidłowe.