Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant st. sekr. sądowy Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku K. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania K. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 7 czerwca 2018r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonemu K. S. prawo do emerytury od dnia (...) roku.

Sygn. akt V U 457/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 czerwca 2018 roku, organ rentowy odmówił K. S. prawa do emerytury podnosząc w uzasadnieniu, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganych przepisami 15 lat pracy w warunkach szczególnych i jest członkiem OFE. Do staży pracy w warunkach szczególnych ZUS nie zaliczył wnioskodawcy okresów od 2 maja 1974 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł.. na stanowisku pomocy operatora dźwigu samochodowego, operatora dźwigu samochodowego oraz palacza, ponieważ brak możliwości stwierdzenia, że wnioskodawca wykonywał prace zgodnie z charakterem określonym w przepisach rozporządzenia.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 15 czerwca 2018 roku K. S. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury, wnosząc o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. od 25 września 1980 roku do 1 listopada 1985 roku oraz od 30 kwietnia 1986 roku do 30 kwietnia 1987 roku, kiedy to zajmował stanowisko operatora dźwigu samochodowego. Jednocześnie odwołujący wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy nadmienił, że brak jest możliwości ustalenia, że w kwestionowanych okresach wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora dźwigu samochodowego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

K. S., urodzony (...), złożył w dniu (...) roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, jednakże złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku na dochody budżetu państwa (dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akta emerytalnych, odwołanie k. 3).

K. S. legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. okresem ubezpieczenia w łącznym rozmiarze 25 lat na, co składają się okresy składkowe w wymiarze: 21 lat 10 miesięcy i 24 dni, okresy nieskładkowe w wymiarze: 1 roku 2 miesięcy i 17 dni oraz okresy uzupełniające ( rola) w wymiarze 1 roku 10 miesięcy i 19 dni.

Organ rentowy do okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczył odwołującemu okres zatrudnienia w wymiarze: 13 lat, 1 miesiąca i 5 dni, na co złożyły się okresy zatrudnienia wnioskodawcy:

- od 3 czerwca 1975 roku do 22 kwietnia 1978 roku w (...) w R. na stanowisku kierowcy ciągnika w transporcie;

- od 4 maja 1987 roku do 30 czerwca 1999 r oku w (...) (...) na stanowisku palacza pieca wypalającego cegłę;

- od 1 lipca 1992 roku do 31 grudnia 1992 roku w PPHU w P. na stanowisku palacza pieca wypalającego cegłę;

- od 1 kwietnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku w PPHU w P. na stanowisku palacza pieca wypalającego cegłę.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 2 maja 1974 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł.. na stanowisku pomocy operatora dźwigu samochodowego, operatora dźwigu samochodowego oraz palacza (dowód: decyzja ZUS z dnia 7 czerwca 2018 roku, k. 62 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 5).

W okresie od 2 maja 1980 roku do 30 kwietnia 1987 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł.. Przedsiębiorstwo to zajmowało się budową linii kolejowych w Ł. i okolicach. Budowała one linie kolejowe min. z P. do R. oraz z P. do B.. Przedsiębiorstwo to dysponowało dwoma dźwigami usytuowanymi na samochodzie ciężarowym o ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 tony, który obsługiwali pracownicy po odbyciu kursu operatora dźwigu. W zakładzie znajdowały się również samochody dostawcze marki N., Ż., którym kierowali pracownicy nie posiadający uprawnień do prowadzenia samochodów ciężarowych (dowód: zeznania Z. K. protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2018 roku 7:53-19:25, zeznania J. T. protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2018 roku 19:25-25:02, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2018 roku 25:02-32:35k.16-18, świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1987 roku k. 12 akt emerytalnych, oświadczenie k.22 akt emerytalnych)

Wnioskodawca zajmował kolejno następujące stanowiska:

- od 2 maja 1980 roku do 24 września 1980 roku -pomoc operatora dźwigu samochodowego;

- od 25 września 1980 roku do 31 października 1985 roku - operatora dźwigu samochodowego;

- od 1 listopada 1985 roku do 6 kwietnia 1986 roku – palacza;

- od 7 kwietnia 1986 roku do 30 kwietnia 1987 roku - operatora dźwigu samochodowego (dowód: umowa o pracę z dnia 2 maja 1980 roku k.24 akt emerytalnych, umowa o pracę z dnia 16 maja 1980 roku k.24 akt emerytalnych, angaż z dnia 25 września 1980 roku k.25 akt emerytalnych, angaż z dnia 4 listopada 1985 roku k.28 akt emerytalnych, angaż z dnia 30 grudnia 1985 roku k.29 akt emerytalnych, świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1987 roku k. 12 akt emerytalnych, oświadczenie k.22 akt emerytalnych).

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. od dnia 25 września 1980 roku do dnia 31 października 1985 roku oraz od dnia 30 kwietnia 1986 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku wykonywał obowiązki operatora dźwigu samochodowego o udźwigu czterech ton i masie całkowitej 10 ton. Dźwig ten usytuowany był na stałe na samochodzie marki S.. Wnioskodawca dojeżdżał na miejsce budowy samochodem ciężarowym o masie całkowitej powyżej 3,5 tony, na którym posadowiony był dźwig, a następnie przesiadał się do kabiny dźwigu i pracował, jako operator dźwigu. Wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. Inny obowiązków nie wykonywał. W okresie 1 listopada 1985 roku do 30 kwietnia 1986 roku, kiedy dźwig wnioskodawcy był w remoncie zostały mu powierzone obowiązki palacza (dowód: zeznania T. S. protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2018 roku 6:12-7:53, zeznania Z. K. protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2018 roku 7:53-19:25, zeznania J. T. protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2018 roku 19:25-25:02, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2018 roku 25:02-32:35k.16-18)

Wnioskodawca posiada uprawnienia do prowadzenia samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 3,5 tony ( kat. C ) od dnia 7 maja 1980 roku (dowód: prawo jazdy k.4).

W okresie od dnia 5 maja 1980 roku do dnia 1 lipca 1980 roku wnioskodawca odbywał kurs na obsługę żurawia samojezdnego, który ukończył w dniu 1 lipca 1980 roku uzyskując III klasy uprawnieninia do obsługi żurawia samojezdnego (dowód: zaświadczenie o ukończeniu kursu k.23 akt emerytalnych).

W Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. byli również zatrudnienie:

- Z. K. od 16 września 1976 roku do 31 sierpnia 2006 roku na stanowisku kierowcy operatora;

- J. T. od września 1972 roku do lipca 2002 roku na stanowisku dźwigowego

(dowód: zeznania Z. K. - protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2018 roku 7:53-19:25, zeznania J. T. protokół rozprawy z dnia 15listopada 2018 roku 19:25-25:02, okazane na rozprawie świadectwo pracy Z. K.-16v. oraz zaświadczenie o zatrudnieniu J. T. k-17 ).

Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w Ł. nie wystawiło wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych ( okoliczność bezsporna).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

odwołanie zasługuje na uwzględnienie i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz.1383 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Organ rentowy podniósł bowiem, że nie zaliczył wnioskodawcy okresów od 2 maja 1974 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku na stanowisku pomocy operatora dźwigu samochodowego, operatora dźwigu samochodowego oraz palacza, ponieważ brak możliwości stwierdzenia, że wnioskodawca wykonywał prace zgodnie z charakterem określonym w przepisach rozporządzenia.

Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i w odwołaniu z dnia 15 czerwca 2018 roku wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Okoliczność niedysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. od 2 maja 1980 roku do 30 kwietnia 1987 roku był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spór dotyczył charakteru pracy wykonywanej w przez wnioskodawcę w okresach: od dnia 25 września 1980 roku do dnia 1 listopada 1985 roku oraz od dnia 30 kwietnia 1986 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku, ponieważ o zaliczenie takiego okresu pracy wnosił skarżący, jako świadczonej w warunkach szczególnych. Stało się tak dlatego, że z dokumentów w postaci świadectwa pracy, umowy o pracę oraz angaży potwierdzających zatrudnienie wnioskodawcy w spornym okresie wynika, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku operatora dźwigu. To wskazane w angażach stanowisko nie zostało wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Powyższe nie może jednak być wyłączną podstawą dla oddalenia odwołania wnioskodawcy. Zgodnie bowiem z ugruntowaną linią orzeczniczą, dla zaliczenia kwestionowanych przez ZUS okresów zatrudnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych istotne jest to, jakie obowiązki skarżący faktycznie wykonywał (por. wyrok SN z dnia 21 lipca 2016 roku, sygn. akt I UK 311/15).

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w powyższych okresach w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł., Sąd oparł się na spójnych i wiarygodnych zeznaniach świadków: Z. K., J. T. i T. S. oraz na zeznaniach wnioskodawcy, a także na dokumentach wystawianych przez pracodawcę skarżącego, tj. umowach o pracę i angażach. Z. K. i J. T. w spornych okresach pracowali wraz z wnioskodawcą na budowach prowadzonych przez ww. Przedsiębiorstwo ( Z. K. na stanowisku kierowcy operatora, a J. T. na stanowisku dźwigowego) , zatem dysponowali szczegółową wiedzą na temat obowiązków wykonywanych przez odwołującego w okresie zatrudnienia. Natomiast żona odwołującego T. S. potwierdziła, że pracował on na stanowisku operatora dźwigu.

Wskazać należy, że z ustaleń faktycznych poczynionych w oparciu o dokumenty z akt osobowych oraz z zeznań świadków pracujących razem z wnioskodawcą wynika, iż na początku zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. od 2 maja 1980 roku do 24 września 1980 roku wnioskodawca pracował jako pomoc operatora dźwigu samochodowego. Zaraz po rozpoczęciu zatrudnienia został wysłany kurs na obsługi żurawia samojezdnego, który odbywał w okresie od 5 maja 1980 roku do 1 lipca 1980 roku. Kurs ukończył w dniu 1 lipca 1980 roku uzyskując III klasy uprawnieninia do obsługi żurawia samojezdnego. W związku z powyższym dopiero faktycznie od dnia 25 września 1980 roku wnioskodawca świadczył obowiązki kierowcy dźwigu na prowadzonych przez Przedsiębiorstwo budowach linii kolejowych, co potwierdza wystawiony przez jego pracodawcę angaż z dnia 25 września 1980 roku ( k.25 akt emerytalnych). Świadkowie Z. K. i J. T. potwierdzili, że obowiązki te wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy z wyłączeniem okresu, kiedy był palaczem. Potwierdzają to angaże z dnia 4 listopada 1985 roku (k.28 akt emerytalnych) i z dnia 30 grudnia 1985 roku ( k.29 akt emerytalnych), z których wynika, że tylko w okresie od 1 listopada 1985 roku do 30 kwietnia 1986 roku wnioskodawca był palaczem. Od 7 kwietnia 1986 roku ( k.29 akt emerytalnych) ponownie powierzono wnioskodawcy obowiązki operatora dźwigu, które pełnił już do końca zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. tj. do dnia 30 kwietnia 1987 roku.

W okresach pracy na stanowisku operatora dźwigu skarżącemu powierzono obsługę dźwigu samochodowego o udźwigu 4 ton i masie całkowitej 10 ton. Dźwig ten usytuowany był na stałe na samochodzie marki S.. Wnioskodawca dojeżdżał na miejsce budowy samochodem ciężarowym o masie całkowitej powyżej 3,5 tony , na którym posadowiony był dźwig, a następnie przesiadał się do kabiny dźwigu i pracował jako operator dźwigu.

Wnioskodawca zatem był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonując pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, którego ciężar całkowity znacznie przekraczał 3,5 tony oraz operatora dźwigu. Inny obowiązków nie wykonywał.

Praca na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, jest pracą zaliczoną przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Dźwig samochodowy mieści się niewątpliwie w kategorii ciężkich maszyn budowlanych. Maszyną tą wnioskodawca wykonywał prace załadunkowe i wyładunkowe w budownictwie. Przedsiębiorstwo było bowiem przedsiębiorstwem zajmującym się budową linii kolejowych. Praca świadczona przez wnioskodawcę na stanowisku operatora dźwigu mieści się w definicji prac maszynistów ciężkich maszyn budowlanych, a zatem jest to praca wymieniona w wykazie A dział V (w budownictwie) pkt 3, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi zatem żadnych wątpliwości, że wnioskodawca faktycznie wykonywał w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w szczególnych warunkach wymienione w załączniku do rozporządzenia. Dodać należy, że organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez skarżącego.

Po doliczeniu spornego okresu do stażu pracy w szczególnych warunkach uznanego przez organ rentowy, wnioskodawca wykazał, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez łączny czas znacznie przekraczający 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat oraz wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa, należało uznać stanowisko wnioskodawcy za w pełni uzasadnione.

Dlatego też, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy K. S. prawo do emerytury od dnia (...) roku, tj. od dnia złożenia wniosku o emeryturę