Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania M. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 30 kwietnia 2020 r.

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawczyni M. S. prawo do emerytury pomostowej od dnia 20 października 2019 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawczyni M. S. kwotę 180,00 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

Sygn. akt V U 478/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 3 kwietnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił przyznania M. S. emerytury pomostowej, ponieważ nie udowodniła 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, a jedynie okres 13 lat i 10 dni.

W odwołaniu wnioskodawczyni wniosła o zmianę decyzji i przyznanie jej prawa do emerytury pomostowej. Podniosła, że wykonywała pracę w szczególnych warunkach w W. od 1 marca 1983 roku do 31 października 1984 roku na stanowisku operator mechaniczny obróbki włókna oraz w okresie od 13 stycznia 2003 roku do 31 maja 2003 roku w Spółce (...) na stanowisku sortowacza- pakowacza płytek ceramicznych..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. S. urodziła się w dniu (...) (okoliczność bezsporna)

W dniu 29 października 2019 r. M. S. wniosła o przyznanie jej prawa do emerytury pomostowej.

(dowód: wniosek k. 1-3 akt o emeryturę pomostową)

Ostatni stosunek pracy wnioskodawczyni uległ rozwiązaniu z dniem 19 października 2019 roku

(dowód: świadectwo pracy z 21 października 2019 roku – k. 19 akt ZUS)

Wnioskodawczyni legitymuje się stażem pracy w łącznym wymiarze 33 lata, 8 miesięcy i 13 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył wnioskodawczyni do stażu pracy w warunkach szczególnych - po pomniejszeniu o okresy zasiłkowe – następujące okresy zatrudnienia:

- od 27 marca 1985 roku do 21 sierpnia 1986 roku

- od 13 czerwca 1991 roku do 31 sierpnia 2002 roku

- od 20 marca 2019 roku do 19 października 2019 roku

W łącznym wymiarze 13 lat i 10 dni

(okoliczność bezsporna – decyzja z 3.04.2020 roku – k.34 akt ZUS )

W okresie od 1 marca 1983 roku do 31 października 1984 roku M. S. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładzie (...) w T. na stanowisku operatora mechanicznej obróbki włókna. Wnioskodawczyni pracowała na oddziale (...) obsługując maszynę do produkcji włókien chemicznych. Do stałych obowiązków wnioskodawczyni należało nawijanie z małych szpulek nici (sztucznego jedwabiu) na duże szpulki na specjalnej maszynie. Na (...) panowało duże zapylenie i szkodliwy, nieprzyjemny zapach sztucznego jedwabiu.

(dowód: umowa o pracę – k. 10 i 11 akt ZUS, świadectwo pracy z 31.10.1984r. – k. 12 i 13 akt ZUS, zeznania świadka I. P. – protokół rozprawy z 10 listopada 2020 roku od minuty 3:16 do minuty 6:24, zeznania wnioskodawczyni – protokół rozprawy z 10 listopada 2020 roku od minuty 12:57 do minuty14:55 )

W okresie od 13 stycznia 2003 roku do 31 maja 2003 roku wnioskodawczyni była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) na stanowisku młodszego specjalisty. Spółka zajmowała się produkcją płytek ceramicznych

W okresie od dnia 22 maja 2003 roku do dnia 31 maja 2003 roku wnioskodawczyni przebywała na zwolnieniu lekarskim.

W okresie od 13 stycznia 2003 roku do 27 marca 2003 roku oraz od 1 maja 2003 roku do 31 maja 2003 roku wnioskodawczyni była oddelegowana do pracy w zakładzie (...) przy ul. (...) w O. na stanowisko sortowacza- pakowacza w systemie czterobrygadowym

Od 28 marca 2003 roku do 30 kwietnia 2003 roku wnioskodawczyni była oddelegowana do pracy w zakładzie (...) przy ul. (...) w O. na stanowisko sortowacza- kompletowacz w systemie czterobrygadowym

(dowód: umowa o pracę z 8.01.2003r. – k. 1 akt osobowych, oddelegowanie z 8.01.2003r. – k. 2 akt osobowych, aneks nr (...) do umowy o pracę z 8.01.2003 - k. 6 akt osobowych, aneks nr (...) do umowy o pracę)- k. 8 akt osobowych, karta obiegowa zmiany – k. 2 akt osobowych, świadectwo z 31 maja 2003 roku – k. 3 akt osobowych, załączniki nr 1 do rp 7 z 20.12.2007 r. – akta osobowe)

Do stałych obowiązków wnioskodawczyni w okresie zatrudnienia w Spółce (...) należało sortowanie płytek ceramicznych, które polegało na obsłudze maszyn na linii sortowniczej . Maszyny te stanowiły ciąg linii produkcyjnej płytek ceramicznych. Wnioskodawczyni na linii sortowniczej dokonywała wizualnej oceny jakości płytek i klasyfikacji na gatunki, zaznaczając kredką płytki II gatunku . -;

(dowód: zeznania świadka K. B. – protokół rozprawy z 10 listopada 2020 roku od minuty 6:35 do minuty 12:30, zeznania wnioskodawczyni – protokół rozprawy z 10 listopada 2020 roku od minuty 14:56 do minuty 20:05 )

Pracodawca w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych z 31 maja 2003r. zaświadczył, że M. S. była zatrudniona w (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w O. stale i w pełnym wymiarze czasu i wykonywała prace w warunkach szczególnych w okresie: od 13 stycznia 2003 roku do 31 maja 2003 roku na stanowisku sortowacz-pakowacz, wymienionym w wykazie A Dział V poz. 11 pkt 25 , załącznika nr 3 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładzie pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 31.05.2003 roku – k. 15 akt ZUS,)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 664), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5.  przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6.  po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7.  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Prawo do emerytury pomostowej zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008 roku o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 1 stycznia 2009 r. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 kwietnia 2014 r., III AUa 2302/13).

Prace w szczególnych warunkach – zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z cytowanych przepisów wynika, że wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie prawa do emerytury pomostowej muszą być spełnione łącznie, a niespełnienie której z nich wyłącza możliwość przyznania prawa do tego świadczenia. W okolicznościach przedmiotowej sprawy wnioskodawczyni nie spełnia wszystkich warunków niezbędnych do uzyskania prawa do emerytury pomostowej.

Wnioskodawczyni spełniła przesłanki z art. 4 pkt 1, 3, 4 i 7 ustawy, gdyż urodziła się po dniu 31 grudnia 1948 roku, na dzień złożenia wniosku o emeryturę pomostową ukończyła 55 lat, legitymowała się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze przekraczającym 20 lat i nie pozostawała w stosunku pracy.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było, że skarżąca wykonywała prace w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 roku. ZUS zaliczył bowiem wnioskodawczyni do szczególnego stażu pracy okres zatrudnienia od 20 marca 2019 roku do 19 października 2019 roku w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O., zaliczając go do prac przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prac na wysypiskach i wylewiskach nieczystości związanych z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym na stanowisku sortowacza odpadów komunalnych wymienione w załączniku nr 1, poz. 38 do ustawy o emeryturach pomostowych (pismo organu rentowego z 19 czerwca 2019 roku).

W sytuacji, gdy po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawczyni wykonywała prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, to do zaliczenia okresu pracy przypadającego do 31 grudnia 2008 roku do szczególnego stażu pracy, wystarczającym jest by był to okres pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach wymaga analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W będącej przedmiotem osądu sprawie poza sporem było, że wnioskodawczyni wykonywała pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS od 27 marca 1985 roku do 21 sierpnia1986 roku, od 13 czerwca 1991 roku do 31 sierpnia 2002 roku. Organ rentowy zaliczył jej bowiem w/w okresy do szczególnego stażu pracy zaskarżoną decyzją.

Odmówił natomiast zaliczenia do szczególnego stażu pracy okresu zatrudnienia od 1 marca 1983 roku do 31 października 1984 roku oraz od 13 stycznia 2003 roku do 31 maja 2003 roku.

W pierwszym spornym okresie wnioskodawczyni pracowała w Zakładzie (...) w T. na stanowisku operatora mechanicznej obróbki włókna. ZUS odmówił zaliczenia tego okresu do pracy w warunkach szczególnych, gdyż wnioskodawczyni nie dysponowała świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym przez pracodawcę.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni wykazała, że wykonywała prace w warunkach szczególnych zarówno przedłożonymi dokumentami jak i zeznaniami świadka I. P.. Zakład pracy w którym pracowała skarżąca zajmował się produkcją płytek ceramicznych. Z dokumentacji wynika, że wnioskodawczyni pracowała na oddziale (...) obsługując maszynę do produkcji włókien chemicznych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do stałych obowiązków wnioskodawczyni – jak wynika z kolei z zeznań świadka I. P., która w spornym okresie pracowała w tym samym zakładzie i na tym samym stanowisku co wnioskodawczyni, wykonując dokładnie te same prace - należało nawijanie z małych szpulek nici (sztucznego jedwabiu) na duże szpulki na specjalnej maszynie. Na (...) panowało duże zapylenie i szkodliwy, nieprzyjemny zapach sztucznego jedwabiu.

Zakres wykonywanych przez wnioskodawczynię prac mieści się w pojęciu prac wymienionych w wykazie A dział IV w przemyśle chemicznym polegających na produkcji włókien chemicznych, półproduktów do wyrobu włókien chemicznych oraz innych produktów wytwarzanych na tej samej bazie co włókna chemiczne (poz. 22) stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które ustawodawca zalicza do prac w warunkach szczególnych. Dlatego w/w okres podlega zaliczeniu do szczególnego stażu pracy wnioskodawczyni.

Przyczyną odmowy zaliczenia wnioskodawczyni do szczególnego stażu pracy drugiego spornego okresu pracy w (...) Spółka z o.o., był fakt, że pracodawca w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych podał błędną podstawę prawną tj. zarządzenie Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 roku, pod które nigdy nie podlegał, zamiast rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku, a nadto że w świadectwie pracy i umowie o prace wpisano, że skarżąca pracowała na stanowisku młodszego specjalisty

Stanowisko organu rentowego nie zasługuje na aprobatę. O tym czy ubezpieczony wykonuje pracę w warunkach szczególnych decyduje charakter pracy, czyli faktycznie wykonywane obowiązki pracownicze, a nie to, jakie zajmuje stanowisko, czy też to, czy pracodawca w dokumencie wskaże prawidłową podstawę prawną.

Sąd ustalił charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy na podstawie dokumentacji, zeznań świadka K. B. oraz samej wnioskodawczyni. Należy podnieść, że pomimo nazwania w świadectwie pracy i umowie o pracę z 8 stycznia 2003 roku, zajmowanego przez skarżącą stanowiska pracy młodszym specjalistą, z dokumentów oddelegowaniu skarżącej do pracy oraz aneksów do umowy o pracę wynika, że cały czas pracowała na stanowisku sortowacza-pakowacza na oddziale (...). Potwierdziła to świadek K. B., która w spornym okresie pracowała w tym samym miejscu pracy co wnioskodawczyni i wykonywała taką samą pracę, dysponowała zatem szczegółową i bezpośrednią wiedzą co do codziennych stałych obowiązków skarżącej.

Z zeznań świadka i wnioskodawczyni wynika, że do obowiązków ubezpieczonej na stanowisku sortowacza-pakowacza należało sortowanie płytek ceramicznych. Wnioskodawczyni przy wykonywaniu tych czynności obsługiwała maszyny na linii sortowniczej . Maszyny te stanowiły ciąg linii produkcyjnej płytek ceramicznych.

Ustawodawca do prac w warunkach szczególnych zalicza prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych pkt. 11, dział V – w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku. Praca wykonywana przez skarżącą w spornym okresie odpowiada pojęciu pracy przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych i jako taka podlega zaliczeniu do szczególnego stażu pracy.

Należy zauważyć, że skarżąca taką samą pracę – jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawczyni - wykonywała będąc zatrudniona w (...) S.A na stanowisku sortowacza-pakowacza w okresie od 1 sierpnia 1998 roku do 31 sierpnia 2002 roku na stanowisku sortowacz-pakowacz. Szczególne warunki tej pracy nie były kwestionowane przez organ rentowy, gdyż zostały zaliczone wnioskodawczyni do szczególnego stażu pracy w zaskarżonej decyzji.

Jeszcze raz należy podkreślić, że o szczególnych warunkach pracy nie przesądza prawidłowa forma świadectwa pracy, ale faktycznie wykonywane obowiązki pracownicze. A z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że skarżąca w spornym okresie od 13 stycznia 2003 roku do 31 maja 2003 roku ( z wyłączeniem okresu zasiłkowego od 22 maja 2003 roku do 31 maja 2003 roku) roku wykonywała prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A dziale V poz. 11, takie same jak w okresie uznanym przez ZUS.

Powyższe oznacza, że decyzja organu rentowego odmawiająca wnioskodawczyni prawa do emerytury pomostowej jest błędna. Po zaliczeniu bowiem spornych okresów od 1 marca 1983 roku do 31 października 1984 roku oraz od 13 stycznia 2003 roku do 21 maja 2003 roku, do już uznanego przez organ rentowy w wymiarze 13 lat, 10 dni, wnioskodawczyni legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych przekraczającym wymagany okres 15 lat.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Prawo do emerytury pomostowej Sąd przyznał od dnia następnego po rozwiązaniu stosunku pracy, bo wówczas została spełniona ostatnia przesłanka, od której zależało to prawo.