Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant st. sekr. sądowy Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku L. G.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziałowi Regionalnemu w Ł.

o wysokość emerytury rolniczej

na skutek odwołania L. G.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziału (...) w Ł.

z dnia 2 lipca 2018r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż z emerytury ubezpieczonego L. G. nie potrąca się kwoty 237,34 złotych miesięcznie z tytułu nienależnie pobranych świadczeń.

Sygn. akt V U 530/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 lipca 2018 roku, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Ł. ponownie ustalił wysokość emerytury rolniczej L. G. od dnia 1 lipca 2018 roku wskazując w punkcie III decyzji, że z emerytury rolniczej potrąca się miesięcznie kwotę 237,34 złotych z tytułu nienależnie pobranych świadczeń.

W odwołaniu z dnia 12 lipca 2018 roku L. G. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez dokonanie właściwego naliczenia należnego świadczenia wnioskodawcy. W uzasadnieniu wskazał, że w punkcie III zaskarżonej decyzji wskazana jest bezzasadnie kwota potrącenia w wysokości 237,34 złotych, która obniża wysokość emerytury wnioskodawcy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, że z emerytury wnioskodawcy dokonał potrącenia nienależnie pobranej renty rolniczej. Jednocześnie KRUS wskazał, że potrącenie jest jednorazowe i obejmuje miesiąc lipiec, a w decyzji z dnia 3 lipca 2018 roku wyjaśniono termin potrącenia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

L. G., urodzony w dniu (...), był uprawniony do renty rolniczej okresowej od 1 lipca 2004 roku, a od 1 września 2013 roku na stałe (dowód: wniosek o emeryturę, k. 1-4 akt ZUS, decyzja KRUS z dnia 13 sierpnia 2004 roku k.24 akt KRUS, decyzja KRUS z dnia 4 września 2013 roku k.91 akt KRUS) .

Decyzją z dnia 13 marca 2018 roku, KRUS ponownie ustalił wysokość renty rolniczej wnioskodawcy na kwotę 1186, 72 złotych brutto ( 1004,72 złotych netto) (dowód: decyzja KRUS z dnia 13 marca 2018 roku k.118-119 akt KRUS).

Decyzją z dnia 14 marca 2018 roku, KRUS z uwagi na osiągnięcie wieku emerytalnego przyznał wnioskodawcy emeryturę rolniczą od dnia 22 lutego 2018 roku w kwocie 1.068,05 złotych brutto ( 909,05 złotych netto) (dowód: decyzja KRUS z dnia 14 marca 2018 roku k. 121akt KRUS).

W piśmie z dnia 15 marca 2018 roku, KRUS poinformował wnioskodawcę, że

w chwili obecnej będzie pobierał dotychczas wypłacaną rentę rolniczą z doliczonymi okresami innymi niż rolnicze do czasu nabycia uprawnień do emerytury pracowniczej w ZUS. Po uzyskaniu prawa do emerytury pracowniczej z ZUS należy zawiadomić tutejszą Placówkę w celu wyłączenia ze świadczenia okresów ubezpieczeń z tytułu zatrudnienia. Pismo to zostało wysłane wnioskodawcy listem zwykłym (dowód: pismo KRUS z dnia 15 marca 2018 roku k.124 akt KRUS, pismo KRUS z dnia 15 października 2018 roku k.16).

W dniu 18 maja 2018 roku wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie emerytury z ZUS (dowód: wniosek o emeryturę, k. 1-4 akt ZUS) .

Decyzją z dnia 21 czerwca 2018 roku, ZUS przyznał wnioskodawcy emeryturę od dnia 1 maja 2018 roku, to jest od miesiąca złożenia wniosku w kwocie 1.073,60 złotych brutto miesięcznie ( 866,98 złotych netto). Odpis decyzji przygotowano do wysłania ubezpieczonemu w dniu 27 czerwca 2018 roku (dowód: decyzja z dnia 21.06.2018 roku k- 14-15 akt ZUS). W dniu 27 czerwca 2018 roku do KRUS wpłynęło pismo ZUZ informujące o przyznaniu ubezpieczonemu, mocą decyzji z dnia 21 czerwca 2018 roku, prawa do emerytury z ZUS od dnia(...) (dowód: pismo ZUS k- 127 akt KRUS).).

Zaskarżoną decyzją z dnia 2 lipca 2018 roku, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Ł. ponownie ustalił wysokość emerytury rolniczej L. G. od dnia 1 lipca 2018 roku, wskazując w punkcie III decyzji, że z emerytury rolniczej potrąca się miesięcznie kwotę 237,34 złotych z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ( dowód: decyzja ZUS z dnia 2 lipca 2018 roku k.50 akt ZUS).

Decyzją z dnia 3 lipca 2018 roku, KRUS wskazał, że potrąca od dnia 01.07.2018r. z wypłaty emerytury rolniczej L. G. nadpłatę nienależnie pobranego świadczenia z powodu przeliczenia świadczenia po uzyskaniu emerytury z ZUS. W uzasadnieniu wskazano, że emerytura rolnicza nie przysługuje wnioskodawcy od dnia (...) ponieważ w okresie od 01.05.2018r. do 30.06.2018r. pobrał świadczenie z powyższego tytułu w kwocie 237,34 zł., będąc pouczony o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń, a mimo zajścia tych okoliczności pobierał przesyłane świadczenia.

KRUS wskazał, że kwota 237,34 złotych będzie potrącona z emerytury w miesiącu lipcu 2018r. w związku z tym wnioskodawca otrzyma w tym miesiącu emeryturę w wysokości 716,71 zł.

Decyzja z dnia 3 lipca 2018 roku została wysłana wnioskodawcy listem zwykłym.

(dowód: decyzja KRUS z dnia 3 lipca 2018 roku k.136 akt ZUS, pismo KRUS z dnia 15 października 2018 roku k.16).

L. G. nie posiada już żadnych zobowiązań podlegających potrąceniu wobec KRUS (okoliczność bezsporna).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 139 ust. 1 pkt 2b i 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszy Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383ze zm.) ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie, w tym także emerytur, po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych podlegają potrąceniu z uwzględnieniem art. 141, kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z tytułu: ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie oraz sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

W rozumieniu art. 138 ustawy świadczeniem nienależnym jest świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli dodatkowo osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawała fakt, że wnioskodawca na chwile obecną nie posiada już żadnych zobowiązań podlegających potrąceniu wobec organu rentowego.

Zaskarżoną decyzją z dnia 2 lipca 2018 roku, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Ł. ustalił wysokość emerytury rolniczej L. G. od dnia 1 lipca 2018 roku wskazując, że z emerytury rolniczej potrąca się miesięcznie kwotę 237,34 złotych z tytułu nienależnie pobranych świadczeń.

W odwołaniu z dnia 12 lipca 2018 roku L. G. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez dokonanie właściwego naliczenia należnego świadczenia wnioskodawcy wskazując, że w punkcie III zaskarżonej decyzji ujęta jest bezzasadnie kwota potrącenia w wysokości 237,34 złotych, która obniża wysokość emerytury wnioskodawcy.

Odnosząc się do treści odwołania wskazać należy, iż definicję świadczenia nienależnego zawiera art. 84 ust. 2 ustawy systemowej, który definiuje także przesłanki jego zwrotu (zob. też K. Brzozowska, E. Dawidowska-Myszka: Obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczenia społecznego, Przegląd Sądowy, lipiec-sierpień 2015, s. 105-106, wyrok Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2012 r., I UK 194/11, por. także wyroki z 2 grudnia 2009 r., I UK 174/09, z 3 grudnia 2013 r., I UK 212/13; z 19 lutego 2014 r., I UK 331/13, OSNP 2015 nr 6, poz. 83). Zgodnie z art. 84 ust. 2 ustawy systemowej za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń przyjmuje się, że organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze wiedząc, że mu się nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów, albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r., I UK 174/09, niepublikowany). Podstawowym warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi w myśl przepisu art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej jest, po pierwsze, brak prawa do świadczenia oraz, po drugie, świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r., I UK 174/09, niepublikowany). Jak wynika z przeprowadzonego postepowania dowodowego, ubezpieczony uzyskał prawo do emerytury rolniczej mocą decyzji z dnia 13 marca 2018 roku, która w punkcie VI pouczeń nakłada na ubezpieczonego obowiązek powiadomienia w terminie 14 dni organu rentowego o przyznaniu emerytury lub renty przez inny organ. Należy jednak zauważyć, iż L. G. uzyskał prawo do emerytury z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mocą decyzji z dnia 21 czerwca 2018 roku, poczynając od dnia (...) przy czym co istotne w sprawie, o dpis decyzji przygotowano do wysłania ubezpieczonemu dopiero w dniu 27 czerwca 2018 roku, co oznacza, iż skarżący mógł się zapoznać z jej treścią najwcześniej w dniu 29-30 czerwca 2018 roku. W tej sytuacji dopiero od daty otrzymania odpisu powyższej decyzji na ubezpieczonym ciążył obowiązek powiadomienia KRUS o przyznaniu innego świadczenia z ubezpieczeń społecznych w terminie 14 dni, czego nie był w stanie uczynić, albowiem już w dniu 2 lipca 2018 roku, zaskarżoną decyzją, po uzyskaniu w dniu 27 czerwca 2018 roku pisma z ZUS, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Ł. ponownie ustalił wysokość emerytury rolniczej L. G. od dnia 1 lipca 2018 roku, wskazując w punkcie III decyzji, że z emerytury rolniczej potrąca się miesięcznie kwotę 237,34 złotych z tytułu nienależnie pobranych świadczeń. W tej sytuacji przyjmując nawet, że wnioskodawca zapoznał się ze stosownymi pouczeniami, znajdującymi się w decyzji z dnia 13 marca 2018 roku (choć akta KRUS nie zawierają dowodu doręczenia tejże decyzji ubezpieczonemu) nie można uznać, iż skarżący przyjął świadczenie w złej wierze wiedząc, że mu się nie należy, skoro w dacie pobrania spornego świadczenia nie posiadał on wiedzy o przysługującym mu prawie do emerytury z ZUS. Ubezpieczony nie uzyskał nadto świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów, albo na skutek świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej. Wskazać w tym miejscu należy, iż w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2017 r., sygn. II UK 699/15 (niepublikowany) stwierdzono, że „błąd” wiąże się zawsze z pierwotną wadliwością rozstrzygnięć organu rentowego lub odwoławczego, z etapem ustalania prawa do świadczeń, a jego istotną cechą konstrukcyjną, odróżniającą od innych uchybień organów rentowych lub odwoławczych, jest istnienie fałszywego wyobrażenia organu o stanie uprawnień wnioskodawcy, wywołanego na skutek świadomego zachowania osoby pobierającej świadczenie. Z przytoczonych w uzasadnieniu wyroku orzeczeń Sądu Najwyższego wynika, ze zakreśla się szeroko ramy zachowań kwalifikowanych jako świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego lub odwoławczego. Zalicza się do nich bezpośrednie oświadczenie nieprawdy we wniosku o świadczenia, przemilczenie przez wnioskodawcę faktu mającego wpływ na prawo do świadczeń, złożenie wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do świadczenia oraz okoliczność domniemanego współdziałania wnioskodawcy z innymi podmiotami we wprowadzeniu w błąd organu rentowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2011 r., II UK 194/10, niepublikowany). Jeżeli zatem ubezpieczony, jak w niniejszej sprawie, pobiera świadczenia z KRUS nie mając żadnej wiedzy na temat przyznanego mu świadczenia z ZUS, to w żadnym razie, w ocenie Sądu Okręgowego, nie można mówić o świadomym wprowadzeniu w błąd organu rentowego, skutkującym koniecznością uznania pobranej emerytury z KRUS za świadczenie niezależne (tak wyroki Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych m.in. z dnia 26 lipca 2017 r. I UK 287/16 oraz z dnia 2 sierpnia 2017 r., II UK 205/17).

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak sentencji wyroku.