Portal Orzeczeń

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania A. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 13 marca 2013 r. sygn. (...)i 17 kwietnia 2013 r. (...)

1.  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje A. A. prawo do emerytury poczynając od dnia 1 marca 2013 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz A. A. kwotę 60,00 zł (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

Sygn. akt V U 603/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 marca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. A. prawa do emerytury, uznając że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 9 lat, 3 miesięcy i 13 dni.

Od decyzji powyższej wnioskodawca odwołał się w dniu 10 kwietnia 2013 roku. Wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że w okresie do dnia 1 stycznia 1999 roku przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych.

Decyzją z dnia 17 kwietnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ponownie odmówił A. A. prawa do emerytury, uznając że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 11 lat, 4 miesięcy i 19 dni.

Od decyzji powyższej wnioskodawca odwołał się w dniu 15 maja 2013 roku. Wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że w okresie do dnia 1 stycznia 1999 roku przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych.

ZUS wnosił o oddalenie obydwu odwołań.

Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2013 roku tutejszy Sąd połączył powyższe sprawy do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

A. A., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 1 marca 2013 roku wniosek o emeryturę.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach wynosi łącznie 11 lat, 4 miesiące i 19 dni. Organ rentowy zaliczył A. A. do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia: od dnia 23 lutego 1978 roku do dnia 31 lipca 1980 roku w (...) w P. na stanowisku majstra robót publicznych, od dnia 20 czerwca 1983 roku do dnia 26 lutego 1990 roku w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w P. na stanowisku majstra oraz w okresie od dnia 1 czerwca 1996 roku do dnia 31 lipca 1996 roku w tym samym zakładzie pracy na stanowisku starszego majstra. Ponadto organ rentowy, na skutek odwołania wniesionego przez wnioskodawcę zaliczył A. A. do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia na budowie eksportowej od dnia 27 lutego 1990 roku do dnia 2 kwietnia 1992 roku na stanowisku asfalciarz – brygadzista.

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień złożenia wniosku o emeryturę wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w P..

(okoliczności niesporne)

A. A. jest zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w P. od dnia 20 czerwca 1983 roku. W okresie od dnia 1 maja 1992 roku do dnia 31 maja 1996 roku zatrudniony był na stanowisku kierownika robót, od dnia 1 sierpnia 1996 roku do dnia 31 października 1996 roku na stanowisku kierownika budowy, od dnia 1 listopada 1996 roku do dnia 31 sierpnia 1998 roku na stanowisku kierownika robót oraz od dnia 1 września 1998 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku kierownika budowy. W trakcie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę polegającą na dozorze inżynieryjno-technicznym prac bitumiarzy.

(dowód: świadectwo pracy w warunkach szczególnych k. 8 w aktach ZUS)

Jako kierownik robót oraz kierownik budowy w Przedsiębiorstwie (...) z o.o. w P. wnioskodawca pełnił tożsame funkcje jak na wcześniejszym stanowisku majstra robót drogowych. Zajmował się bezpośrednio nadzorowaniem układania mas bitumicznych. Do jego obowiązków należało sprawdzanie jakości dostarczanej masy bitumicznej, a następnie grubości, szerokości i długości już położonej masy. W okresie wykonywania prac podlegali mu operatorzy walców drogowych oraz bitumiarze. Z uwagi na brak osoby zatrudnionej na stanowisku majstra albo brygadzisty, zobowiązany był do sprawowania osobistego nadzoru nad wykonywaną pracą. Do jego dodatkowych obowiązków należało prowadzenie dziennika budowy oraz ewidencji przepracowanych godzin i dostarczonej masy bitumicznej. A. A. przysługiwała odzież ochronna, z której korzystał w czasie pracy na budowach. Nie miał wyznaczonego biura, przez cały okres pracy przebywał na terenie budowy.

(dowód: zeznania świadków W. D., K. F., K. K., Z. P. k. 62-63, przesłuchanie A. A. k. 62-63)

Przy zaliczeniu wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od dnia 1 maja 1992 roku do dnia 31 maja 1996 roku oraz od dnia 1 sierpnia 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowiskach kierownika budowy i kierownika robót, staż pracy A. A., w takich warunkach, łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy, wynosi ponad 15 lat.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy, w brzemieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Od 1 stycznia 2013 roku przepis art. 184 ust. 2 został natomiast zmieniony i od tej daty dla nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym nie jest już wymagane uprzednie rozwiązanie stosunku pracy.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienionych w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Dodatkowo wskazać należy, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami ograniczał się do faktu, czy wnioskodawca ma 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach (spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu (...) ukończył 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego).

Organ rentowy uznał bowiem, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat i tym samym zakwestionował wystawione wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z o.o. w P. w okresach od dnia 1 maja 1992 roku do dnia 31 maja 1996 roku oraz od dnia 1 listopada 1996 roku do dnia 31 sierpnia 1998 roku na stanowisku kierownika robót oraz w okresach od dnia 1 sierpnia 1996 roku do dnia 31 października 1996 roku i od dnia 1 września 1998 roku do chwili obecnej na stanowisku kierownika budowy.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornych okresach Sąd oparł się na zeznaniach świadków W. D., K. F., K. K., Z. P. oraz przesłuchaniu wnioskodawcy. Zeznania te zasługują na wiarę, gdyż są spójne, logiczne i korespondują z pozostałymi dowodami zebranymi w sprawie, w tym w szczególności z dokumentem w postaci świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionym przez Przedsiębiorstwo (...) Spółkę z o.o. w P.. Ponadto wskazać należy, że powyżej wskazani świadkowie byli zatrudnieni w tym samym zakładzie pracy, co wnioskodawca i zgodnie potwierdzili zakres prac wykonywanych przez A. A..

Z dowodów powyższych wynika, że A. A. od początku zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z o.o. w P. w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na dozorze inżynieryjno-technicznym pracy bitumiarzy oraz operatorów sprzętu ciężkiego. Począwszy od dnia 20 czerwca 1983 roku do dnia 26 lutego 1990 roku, gdy był zatrudniony na stanowisku majstra oraz w okresie od dnia 1 czerwca 1996 roku do dnia 31 lipca 1996 roku na stanowisku starszego majstra (okoliczności przyznane przez organ rentowy), a następnie w okresie od dnia 1 maja 1992 roku do dnia 31 maja 1996 roku oraz od dnia 1 listopada 1996 roku do chwili obecnej, gdy był zatrudniony na stanowiskach kierownika budowy, czy też kierownika robót. Zakres wykonywanych przez niego prac nie zmienił się pomimo formalnej zmiany nazwy zajmowanego stanowiska. Do jego obowiązków nadal należało nadzorowanie układania mas bitumicznych, sprawdzanie jakości dostarczanej masy oraz grubości, szerokości i długości już położonej masy. W okresie wykonywania prac podlegali mu operatorzy walców drogowych oraz bitumiarze. Z uwagi na brak osoby zatrudnionej na stanowisku majstra albo brygadzisty, zobowiązany był do sprawowania osobistego nadzoru nad wykonywaną pracą. Do jego dodatkowych obowiązków należało prowadzenie dziennika budowy oraz ewidencji przepracowanych godzin i dostarczonej masy bitumicznej. Ponadto przysługiwała mu odzież ochronna, z której korzystał w czasie pracy na budowach. Nie miał wyznaczonego biura, przez cały okres pracy przebywał na terenie budowy. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego A. A., pomimo zmiany nazw stanowiska pracy, nadal stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na dozorze inżynieryjno-technicznym pracy bitumiarzy.

W świetle zebranego materiału dowodowego, należało zatem uznać, iż ZUS w sposób nieprawidłowy zanegował treść wystawionego wnioskodawcy świadectwa pracy w warunkach szczególnych i przyjąć, że w spornych okresach wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wymienione w Dziale XIV, poz. 24 wykazu A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Dodać należy, że w dziale IX powyżej wskazanego wykazu wskazane zostały prace bitumiarzy.

Do odmowy uznania będących przedmiotem sporu okresów za okresy pracy w warunkach szczególnych nie może prowadzić okoliczność, że w ramach swoich obowiązków wnioskodawca miał również wykonywanie innych czynności, które i tak nie zostały wskazane przez organ rentowy.

W tym zakresie podnieść należy, iż zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Za taką pracę został uznany w wykazie A dozór inżynieryjno-techniczny nad pracami wykonywanymi w warunkach zagrażających bezpieczeństwu, do których zaliczono między innymi pracę bitumiarzy.

Sąd Okręgowy podziela w pełni pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 stycznia 2008 roku w sprawie I UK 195/07, LEX nr 375610, zgodnie z którym: „Osoba wykonująca taki nadzór nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie wykonywana jest praca, w zakresie jej obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, zostało uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.” Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w także niepublikowanym dotychczas wyroku z dnia 4 października 2007 roku, I UK 111/07, LEX nr 375689, stwierdzając, że: „objęcie nadzorem lub kontrolą także innych prac niż wymienione w wykazie A prac nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w warunkach szczególnych, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe”. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w warunkach szczególnych i praca wnioskodawcy polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma potrzeby ustalania, ile czasu poświęcał on na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na czynności, które również były związane z dozorem.

Biorąc pod uwagę materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie i cytowane poglądy orzecznictwa nie było zatem przeszkód, aby zaliczyć sporne okresy zatrudnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych spornych okresów zatrudnienia, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie ponad 15 lat.

W związku z tym, że wykazany przez wnioskodawcę okres pracy w warunkach szczególnych wynosi więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. i orzekł jak punkcie „1” sentencji.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego znajduje uzasadnienie w treści art. 98 k.p.c. oraz przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokatów oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. Nr 490).