Portal Orzeczeń

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał P. S. emeryturę, jednocześnie odmawiając prawa do rekompensaty, podnosząc, że wnioskodawca do 31 grudnia 2008 roku nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Wnioskodawca odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze okresu zatrudnienia od 11 września 1980 roku do 15 maja 1988 roku oraz od 16 maja 1988 roku do 31 stycznia 1991 roku w Zakładach (...) S.A., kiedy to wykonywał pracę na stanowisku ślusarza i zajmował się konserwacją maszyn i urządzeń na oddziałach zakładu będących w ruchu ciągłym oraz montażem aparatury przemysłowej. Wnioskodawca wskazał, że do jego obowiązków należało utrzymanie w prawidłowym stanie technicznym ciężkiego taboru samochodowego i budowlanego.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji. Oddział wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnił wnioskodawcy okres zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. od 1 lutego 1991 roku do 31 października 1997 roku tj. w wymiarze 6 lat, 8 miesięcy i 6 dni. Nadto organ rentowy podał, że do pracy w szczególnych warunkach nie uwzględnił ubezpieczonemu okresów zatrudnienia:

- od 22 września 1980 roku do 15 maja 1988 roku w Zakładach (...) S.A., z uwagi na brak świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych oraz z uwagi na fakt, że w świadectwie pracy z dnia 15 maja 1988 roku brak jest informacji o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach;

-od 16 maja 1988 roku do 31 stycznia 1991 roku w (...) w T., z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, natomiast w świadectwie z dnia 31 stycznia 1991 roku brak jest informacji o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych.

Na skutek złożenia przez wnioskodawcę nowej dokumentacji w dniu 13 września 2024 roku, Zakład zaliczył P. S. do stażu pracy w warunkach szczególnych okres pracy od 22 września 1980 roku do 22 października 1982 roku oraz od 5 listopada 1984 roku do 15 maja 1988 roku w Zakładzie (...)’ S.A. na stanowisku ślusarza oraz okres służby wojskowej od 25 października 1982 roku do 15 października 1984 roku. Z uwagi na zaliczenie powyższego okresu, Zakład wskazał, że ubezpieczony legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnym w łącznym wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 10 dni.

P. S. w piśmie procesowym z dnia 22 października 2024 roku ostatecznie wniósł o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 16 maja 1988 roku do 31 stycznia 1991 roku w (...) w T.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. S. urodził się w dniu (...). (...) złożył wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 5-9-akt ZUS)

W wyniku rozpatrzenia powyższego wniosku, decyzję z dnia (...) roku organ rentowy przyznał P. S. emeryturę, odmawiając jednocześnie prawa do rekompensaty. Oddział wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnił wnioskodawcy okres zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. od 1 lutego 1991 roku do 31 października 1997 roku tj. w wymiarze 6 lat, 8 miesięcy i 6 dni.

(dowód: decyzja ZUS z 1.08.2024 r. k.17-21-akt ZUS)

Na skutek złożenia przez wnioskodawcę dodatkowej dokumentacji organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okres pracy od 22 września 1980 roku do 22 października 1982 roku oraz od 5 listopada 1984 roku do 15 maja 1988 roku w Zakładzie (...)’ S.A. na stanowisku ślusarza oraz okres służby wojskowej od 25 października 1982 roku do 15 października 1984 roku. Z uwagi na zaliczenie powyższego okresu, Zakład wskazał, że ubezpieczony legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnym łącznie w wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 10 dni. Do pracy w warunkach szczególnych Zakład nie zaliczył ubezpieczonemu okresu zatrudnienia od 16 maja 1988 roku do 31 stycznia 1991 roku, wskazując, że na podstawie posiadanej dokumentacji nie można stwierdzić, czy praca na stanowisku ślusarza odpowiada pracom wykonywanym w warunkach szczególnych na stanowiskach wymienionych w rozporządzeniu.

(dowód: pismo procesowe ZUS k.7-akt sprawy)

P. S. zatrudniony był od 22 września 1980 roku do 15 maja 1988 roku w Zakładach (...) na stanowisku ślusarza w pełnym wymiarze czasu pracy na wydziale budowlano – montażowym, na oddziale (...) tj. oddziale (...). W dniu 16 maja 1988 roku nastąpiło przekształcenie Zakładu w (...) i wnioskodawca kontynuował zatrudnienie na stanowisku ślusarza do 30 stycznia 1991 roku, a od dnia 1 lutego 1991 roku do 31 października 1997 roku wnioskodawca zatrudniony był w przekształconym przedsiębiorstwie - Zakładach (...) Spółka Akcyjna nadal na stanowisku ślusarza.

Wydział, na którym zatrudniony był ubezpieczony zajmował się modernizacją i remontowaniem maszyn oraz urządzeń, a także budynków na terenie całego zakładu. Do stałych obowiązków wnioskodawcy na stanowisku ślusarza należała naprawa mieszadeł, zbiorników, konstrukcji i podestów. Wnioskodawca wykonywał pracę przy bieżącej naprawie i konserwacji agregatów i urządzeń chemicznych, wykonywał naprawę sprzętu do produkcji włókien. Z uwagi na fakt, że wnioskodawca z wykształcenia jest mechanikiem, incydentalnie zajmował się także naprawą samochodów w kanale remontowym.

Mimo przekształceń zakładowych, charakter pracy wnioskodawcy nie zmienił się przez cały okres zatrudnienia.

(dowód: świadectwo pracy z 15.05.1988 r. k.7, świadectwo pracy z 31.01.1991r. k.12, świadectwo pracy z 31.10.1997 r. k.15,świadcetwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z 31.10.1997 r. k.10 umowa o pracę z 1.02.1991 r. k.16, umowa o pracę z 1.07.1987 r. k.19, umowa o pracę z 1.03.1987 r. k.21, umowa o pracę z 1.10.1986 r. k.22, umowa o pracę z 1.1.1986 r. k.23, umowa o pracę z 5.11.1984 r. k.24, umowa o pracę (...).10.1982 r. k.25, umowa o pracę (...).07.1982r. k.26. umowa o pracę z 1.04.1982r. k.27, umowa o pracę z 1.09.1981 r. k.28-akt ZUS, zeznania świadka S. K. nagrania o minuty 00:12:45 do minuty 00:19:15, zeznania świadka T. K. nagranie od minuty 00:19:15 do minuty 00:23:37, zeznania wnioskodawcy P. S. nagranie od minuty 00:23:37 do minuty 00:24:48 w związku z nagraniem do minuty 00:00:13 do minuty 00:05:51. Protokół z rozprawy z dnia 6 lutego 2025 roku k.17-19 -akt sprawy)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 w związku z art. 2 pkt 5 ustawy z 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r. poz.164 ze zm.) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata zaś to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 roku - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2) niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4) nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl art. 23 ust. 1 w/w ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę. Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 23 ust. 2).

Wątpliwości w zakresie interpretacji co do kręgu osób uprawnionych do rekompensaty oraz ram czasowych pracy wykonywanej w warunkach szczególnych rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z dnia 25 listopada 2010 roku sygn. K 27/09 (OTK-A 2010, nr 9, poz. 109) przyjął, że rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed dniem 1 stycznia 1999 roku i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Do oceny pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze konieczne jest odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2022r. poz. 504), gdzie wskazano, że rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w art. 32 ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), dalej jako rozporządzenie.

Z zestawienia § 1 i 2 tego rozporządzenia wynika, że pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest zaś spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000r., II UKN 39/00, OSNAP 202/11/272).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy pracy w warunkach szczególnych, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Także brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w okresie od 16 maja 1988 roku do 31 stycznia 1991 roku w (...) był niesporny między stronami. Sporny pozostawał jedynie charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Na wstępie należy przypomnieć, że Oddział wskazał, że do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczył wnioskodawcy okres zatrudnienia w Zakładach (...) S.A od 1 lutego 1991 roku do 31 października 1997 roku w wymiarze 6 lat, 8 miesięcy i 6 dni. Następnie, na skutek złożenia przez wnioskodawcę nowej dokumentacji Zakład zaliczył dodatkowo wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okres pracy od 22 września 1980 roku do 22 października 1982 roku oraz od 5 listopada 1984 roku do 15 maja 1988 roku w Zakładzie (...)’ S.A. na stanowisku ślusarza oraz okres służby wojskowej od 25 października 1982 roku do 15 października 1984 roku. Zakład wskazał, że ubezpieczony legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnym łącznie w wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 10 dni. Spornym zatem pozostał okres zatrudnienia wnioskodawcy od 16 maja 1988 roku do 31 stycznia 1991 roku.

Fakt zatrudnienia wnioskodawcy w spornym okresie w (...) w T., wynika ze świadectwa pracy z 31 stycznia 1991 roku oraz ze spójnych w swej treści zeznań świadków: S. K. i T. K.. Przesłuchani świadkowie pracowali razem z wnioskodawcą w tym samym zakładzie oraz w tym samym okresie. Świadek S. K. pracował na stanowisku ślusarza-kierowcy, a więc na tym samym stanowisku, co wnioskodawca, jedynie dodatkowo jeździł ciężarówkami, natomiast świadek T. K. pracował na stanowisku kierowcy i operatora sprzętu ciężkiego w transporcie na tym samym oddziale co wnioskodawca. Powyższe potwierdza, że świadkowie dysponują bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do wykonywanych przez skarżącego czynności pracowniczych, a także warunków, w jakich praca była świadczona. Z zeznań świadków wynika, że wnioskodawca w spornym okresie pracował na wydziale zajmującym się modernizacją i remontowaniem maszyn oraz urządzeń. Świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia pracował na stanowisku ślusarza, a charakter jego pracy nie zmienił się mimo przekształceń podmiotowych zakładu (...). Do stałych obowiązków wnioskodawcy na stanowisku ślusarza należała naprawa mieszadeł, zbiorników, konstrukcji i podestów, a zatem wykonywał pracę przy bieżącej naprawie i konserwacji agregatów i urządzeń chemicznych. Powyższe zeznania świadków znajdowały swoje odzwierciedlenie w relacji odwołującego P. S., który podniósł, że pracował przez cały okres zatrudnienia na stanowisku ślusarza, wykonując te same czynności przez cały okres zatrudnienia w spółce, niezależnie od zmian podmiotowych pracodawcy. Oceniając powyższe zeznania zarówno świadków jak i samego wnioskodawcy Sąd nie znalazł podstaw, by odmówić im przymiotu wiarygodności. Były one bowiem spójne i rzeczowe oraz korespondowały wzajemnie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd wskazuje, że niewątpliwie praca ślusarza remontowego wykonywana przy remontach i naprawach mieszadeł, zbiorników, konstrukcji i podestów jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43), gdzie pod pozycją XIV pkt 25 , wymienia się bieżącą konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Co istotne, organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych zarówno okres pracy od 22 września 1980 roku do 22 października 1982 roku oraz od 5 listopada 1984 roku do 15 maja 1988 roku w Zakładach (...) na stanowisku ślusarza, okres służby wojskowej od 25 października 1982 roku do 15 października 1984 roku, a także okres od 1 lutego 1991 roku do 31 października 1997 roku w Zakładach (...) S.A, kiedy to wnioskodawca także zatrudniony był na stanowisku ślusarza. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego jednoznacznie wynika, że P. S. przez cały okres zatrudnienia od 22 września 1980 roku do 31 października 1997 roku wykonywał te same czynności. Na skutek przekształceń podmiotowych zmianie ulegała jedynie nazwa i forma prawna pracodawcy-zakładu. Jednakże nie miało to wpływu na charakter pracy wykonywanej przez ubezpieczonego, który przez cały czas pracował na stanowisku ślusarza i wykonywał te same czynności, co w okresach zaliczonych przez organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych. Dodatkowo wnioskodawca z wykształcenia jest mechanikiem, dlatego też zajmował się naprawą samochodów w kanale remontowym. Jednakże, jak wynika z zeznań świadków, wnioskodawca naprawiał samochody incydentalnie, a sama naprawa odbywała się w kanałach remontowych. W tym miejscu należy podkreślić, ze również praca przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych wykonywana w kanałach remontowych, wymieniona jest pod pozycją 16 Działu XIV (Prace różne) Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. Powyższe jest istotnym o tyle, że możliwym jest łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi żadnych wątpliwości, że wnioskodawca faktycznie przez cały okres zatrudnienia w zakładach (...), niezależnie od przekształceń podmiotowych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku ślusarza, wykonując prace wymienione w Dziale XIV „prace różne” pod poz. 25 tj. „bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”. Tym bardziej, że pozostałe okresy pracy na tym samym stanowisku, przy wykonywaniu tych samych czynności pracowniczych, zostały przez organ rentowy zaliczone wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych,

Konsekwencją powyższych ustaleń jest stwierdzenie , że odwołujący spełnia sporną przesłankę konieczną do nabycia prawa do rekompensaty, bowiem uwzględnienie spornego okresu zatrudnienia od 16 maja 1988 roku do 31 stycznia 1991 roku prowadzi do stwierdzenia, że razem z zaliczonym jako niespornym stażem takiej pracy w ilości 14 lat, 3 miesięcy i 10 dni odwołujący legitymuje się łącznym stażem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze ponad 15 lat, to jest więcej, niż okres minimalny przewidziany art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych. Tym samym odwołanie jest zasadne, gdyż wnioskodawca spełnia warunki do rekompensaty.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy P. S. prawo do rekompensaty w formie dodatku do kapitału początkowego z tytułu pracy w szczególnych warunkach.