Portal Orzeczeń

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał K. P. emeryturę, jednocześnie odmówił prawa do rekompensaty, podnosząc, że wnioskodawca do 31 grudnia 2008 roku nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Wnioskodawca odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze okresu zatrudnienia od 24 września 1980 roku do 31 maja 1987 roku w (...), kiedy to wykonywał pracę malarza konstrukcji stalowych na wysokości.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji. Oddział wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnił wnioskodawcy okres zatrudnienia w (...) w R. na od 15 czerwca 1987 roku do 30 kwietnia 1999 roku tj. w wymiarze 11 lat, 5 miesięcy i 15 dni. Nadto organ rentowy podał, że do pracy w szczególnych warunkach nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu zatrudnienia w (...) w R. od 24 września 1980 roku do 31 maja 1987 roku, ponieważ z analizy dokumentacji nie wynika, aby skarżący w całym okresie zatrudnienia wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace na stanowisku malarza konstrukcji stalowych na wysokości, powołując się na wystawione wnioskodawcy świadectwo prac w warunkach szczególnych z okresu zatrudnienia przy lakierownia ręcznym lub natryskowym niezhermetyzowanym (wykaz A, dział XIV, poz. 17 rozporządzenia RM) na stanowisku malarza (Dział XIV, poz. 17, pk1 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego) w okresie od 1 marca 2005 roku do 30 maja 2005 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. P. urodził się w dniu (...). W dniu (...) roku złożył wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 144-146, podanie k.163-akt ZUS)

W wyniku rozpatrzenia powyższego wniosku ZUS wydał zaskarżoną decyzję.

(dowód: decyzja ZUS z 7.08.2024 r, k.165-167-akt ZUS)

W okresie od 24 września 1980 roku do 31 maja 1987 roku wnioskodawca K. P. zatrudniony był stale i w pełnym wymiarze czasu na stanowisku malarza konstrukcji stalowych w (...) w R.. Zakład zajmował się wytwarzaniem konstrukcji stalowych. W ramach zatrudnienia na stanowisku malarza, pracownicy zajmowali się wyłącznie malowaniem konstrukcji stalowych na wysokości.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało malowanie konstrukcji stalowych, także mostów. Pracę tą wykonywał na wysokości, pracując na rusztowaniach. Malowanie konstrukcji odbywało się ręcznie pistoletem.

K. P. wykonywał powyższe obowiązki stale i w pełnym wymiarze czasu przez cały sporny okres zatrudnienia, jedynie oddelegowany na 10 dni do prac przy oczyszczaniu konstrukcji stalowych oraz na tydzień do prac robotnika transportu.

(dowód: umowa o pracę k.149, angaż k.154, k.155, k.156, k.157, k. 159, k.160 świadectwo pracy z 29.05.1987r. k.5, zeznania świadka L. P. nagrania o minuty 00:09:50 do minuty 00:12:20, zeznania świadka J. O. nagranie od minuty 00:12:20 do minuty 00:12:20do minuty 00:17:02, zeznania wnioskodawcy K. P. nagranie od minuty 00:17:07 do minuty 00:19:27 w związku z nagraniem do minuty00:01:52 do minuty 00:08:37 -akt sprawy)

Wnioskodawca nie legitymuje się świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze za okres zatrudnienia w (...) w R. od 24 września 1980 roku do 31 maja 1987 roku.

(dowód: pismo (...) Urzędu (...) w Ł. k. 11-akt sprawy)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 w związku z art. 2 pkt 5 ustawy z 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r. poz.164 ze zm.) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata zaś to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 roku - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2) niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4) nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl art. 23 ust. 1 w/w ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę. Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 23 ust. 2).

Wątpliwości w zakresie interpretacji co do kręgu osób uprawnionych do rekompensaty oraz ram czasowych pracy wykonywanej w warunkach szczególnych rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z dnia 25 listopada 2010 roku sygn. K 27/09 (OTK-A 2010, nr 9, poz. 109) przyjął, że rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed dniem 1 stycznia 1999 roku i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Do oceny pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze konieczne jest odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2022r. poz. 504), gdzie wskazano, że rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w art. 32 ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), dalej jako rozporządzenie.

Z zestawienia § 1 i 2 tego rozporządzenia wynika, że pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest zaś spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000r., II UKN 39/00, OSNAP 202/11/272).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy pracy w warunkach szczególnych, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Także brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w okresie od 24 września 1980 roku do 31 maja 1987 roku w (...) był niesporny między stronami. Sporny pozostawał jedynie charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. W toku postępowania Sąd przeanalizował faktyczny zakres obowiązków ubezpieczonego, a ponadto dokonał subsumpcji, że obowiązki te były wykonywane stale i w pełnym wymiarze. Podkreślić należy, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy, rzeczywiście wykonywanych zadań(vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.06.2012r., (...) 277)11, Lex 1214997, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21. (...)., (...))12, Lex 1305951, z dnia 16.08.2012r. IIIAUa 2500)11, Lex 1236517).

Na wstępie należy przypomnieć, że Oddział wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnił wnioskodawcy okres zatrudnienia w łącznym wymiarze 11 lat, 5 miesięcy i 15 dni.

Natomiast charakter prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie od 24 września 1980 roku do 31 maja 1987 roku w (...) w R., Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach osobowych wnioskodawcy (umowy o pracę z 20 września 1980 roku , angaż z dnia 23 października 1980 roku, angaż z dnia 12 sierpnia 1984 roku, angaż z dnia 1 marca 1982 roku, angaż z dnia 21 lipca 1982 roku, angaż z dnia 24 września 1982 roku) oraz na podstawie zeznań świadków L. P., J. O. oraz wnioskodawcy. Przesłuchani świadkowie w spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą w zakładzie (...). L. P. pracowała na stanowisku suwnicy na tym samym wydziale co ubezpieczony, natomiast J. O. również pracował na stanowisku malarza konstrukcji stalowych. Zatem świadkowie Ci dysponowali bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do stałych obowiązków wnioskodawcy. Świadkowie Ci zgodnie wskazali, że w całym spornym okresie czasu pracy wnioskodawca zajmował się malowaniem konstrukcji stalowych na wysokości, gdyż prace ta wykonywał na rusztowaniach. Malowanie odbywało się ręcznie- pistoletem.

Powyższe zeznania świadków znajdowały swoje odzwierciedlenie w relacji odwołującego K. P., który podniósł, że pracował w malarni, gdzie malowało się wyłącznie konstrukcje stalowe. Następnie potwierdził, że prace te wykonywał na wysokości- na rusztowaniach.

Oceniając powyższe zeznania zarówno świadków jak i samego wnioskodawcy Sąd nie znalazł podstaw, by odmówić im przymiotu wiarygodności. Były one bowiem spójne i rzeczowe oraz korespondowały wzajemnie.

W związku z powyższym wykonywane przez wnioskodawcę prace należało zakwalifikować według Działu V, zatytułowanego: „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” pkt 6 (prace malarskie konstrukcji na wysokości) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi żadnych wątpliwości, że wnioskodawca faktycznie przez cały okres zatrudnienia w (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako malarz konstrukcji stalowych na wysokości. Nie sposób również pominąć faktu, że wyodrębnienie poszczególnych prac w rozporządzeniu ma charakter stanowiskowo – branżowy. Ma to znaczenie o tyle, że wnioskodawca pracował w zakładzie zajmującym się wytwarzaniem konstrukcji stalowych, co potwierdza, że ubezpieczony wykonywał pracę wymienioną w rozporządzeniu tj. pracę w „budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych”. O fakcie tym przesądza już sama nazwa pracodawcy - (...)

Ubezpieczony zatem, biorąc po uwagę okres zatrudnienia w warunkach szczególnych uznany przez organ rentowy, wylegitymował się ponad 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

W tym miejscu należy wskazać niezrozumiałe przyczyny odmowy przez organ rentowy zaliczenia ubezpieczonemu spornego okresu zatrudnienia w (...) w R. od 24 września 1980 roku do 31 maja 1987 roku. Organ rentowy powołał się bowiem na świadectwo prac w warunkach szczególnych z okresu zatrudnienia przy lakierownia ręcznym lub natryskowym niezhermetyzowanym (wykaz A, dział XIV, poz. 17 rozporządzenia RM) na stanowisku malarza (Dział XIV, poz. 17, pk1 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego) w okresie od 1 marca 2005 roku do 30 maja 2005 roku. Jednak sporny okres obejmował inny okres czasu i świadectwo to nie stanowi podstawy do uznania, że w okresie zatrudnienia w latach 1980-1987 wnioskodawca nie wykonywał prac w szczególnych warunkach. Wskazać należy, że świadectwo pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym, charakterze za okres od 24 września 1980 roku do 31 maja 1987 roku nie zostało ubezpieczonemu wydane. Nie stanowiło to jednak podstawy do wykluczenia dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego m.in. dokumentacją pracowniczą i zeznaniami świadków.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy K. P. prawo do rekompensaty w formie dodatku do kapitału początkowego z tytułu pracy w szczególnych warunkach.