Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2024 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku S. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania S. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) sygn.: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy S. R. prawo do emerytury pomostowej od dnia (...);

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy S. R. kwotę 180,00 (sto osiemdziesiąt) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 672/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił S. R. przyznania prawa do emerytury pomostowej. Zakład odmówił przyznania wnioskodawcy emerytury, ponieważ:

- po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych;

- na dzień 1 stycznia 2009r. nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, wynoszącego co najmniej 15 lat.

Do pracy w warunkach szczególnych, zgodnie z art. 4 Zakład uznał łącznie 20 lata, 5 miesięcy i 3 dni. Zakład przyjął za udowodnione staż sumaryczny wynoszący 40 lat, 9 miesięcy i 24 dni.

W odwołaniu z dnia 2 listopada 2022r. wnioskodawca reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do emerytury pomostowej. Podnosił, że posiada okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący ponad 15 lat, co wynika ze świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionych przez pracodawcę. Wskazał, że wykonywał pracę w szczególnych również w okresie od 1 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2018r., czyli po dniu 31 grudnia 2008r. Nadto pełnomocnik skarżącego wnosił o zasądzenie od ZUS zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji. Wskazano, że w myśl art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych Zakład uwzględnił skarżącemu do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, okresy zatrudnienia w (...) na stanowisku spawacza elektrycznego i gazowego w łącznym wymiarze 20 lat, 5 miesięcy i 3 dni. Natomiast nie uwzględnił okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach w (...) S.A. w R. od 1

stycznia 2009r., bowiem prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i wodorowym nie są wymienione w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

Nadto ZUS do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach myśl art. 4 w zw. z art. 49 ustawy pomostowej nie uwzględnił żadnych okresów zatrudnienia wnioskodawcy w (...) S.A. w R. na stanowisku spawacza elektrycznego i gazowego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

S. R. urodzony w dniu (...), wystąpił w dniu (...) z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

(okoliczności niesporne)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że ubezpieczony udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 40 lat, 9 miesięcy i 24 dni. Organ rentowy uznał, że wnioskodawca udowodnił okres pracy w warunkach szczególnych zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych wynoszący 20 lat, 5 miesięcy i 3 dni. Natomiast pracy w warunkach szczególnych skarżący nie wykonywał po dniu 31 grudnia 2008r. w rozumieniu art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

(dowód: decyzja ZUS k. 10 – akt ZUS)

S. R. zatrudniony jest w (...) w R. od 27 listopada 1984r. Do dnia 30 czerwca 2018r. zatrudniony był jako spawacz, a następnie jako monter.

(dowód: aneks do umowy o pracę dokument 176 – części B akt osobowych, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k.6 – akt ZUS)

Pracodawca wystawił S. R. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach za okresy: od 27 listopada do 30 stycznia 1995r., od 1 lipca 1995r. do 29 listopada 1996r., od 1 października 1998r. do 20 września 1999r., od 2 października 1999r. do 17 października 1999r., od 19 listopada 1999r. do 23 listopada

1999r., od 25 maja 2000r. do 1 lutego 2004r., od 1 czerwca 2004r. do 7 lipca 2004r. i od 5 sierpnia 2004r. do 31 grudnia 2008r. i wskazał, że w okresach wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym na stanowisku spawacz elektryczny i gazowy wymienionym w wykazie A dział XIV poz. 12 pkt 1 - stanowiącym załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych k. 6 – akt ZUS)

Po dniu 31 grudnia 2008r. wnioskodawca kontynuował zatrudnienie w (...) w R. na stanowisku spawacza.

(okoliczność niesporna)

Z dniem 15 października 2012r. powierzono skarżącemu obowiązki spawacza -brygadzisty na budowie (...) - Modernizacja układu ciśnieniowego rurociągów przykotłowych kotła bloku (...) w (...) S.A. Oddział (...)

(dowód: wniosek Lp.146, angaż Lp. 147 – części B akt osobowych)

S. R. pracę wykonywał na terenie (...) Brygada spawalnicza, w której pracował zajmowała się wykonywaniem remontów kotłów i kanałów gorącego powietrza. Spawanie odbywało się łukiem elektrycznym oraz łukiem elektrycznym w osłonie gazów obojętnych. Naprawa zbiorników, palników, rurociągów, kanałów wentylacyjnych, wężownic, kanałów grzewczych odbywała się wewnątrz kotłów typu (...) i (...) Kotły te miały około 100 metrów wysokości i ponad 20 metrów szerokości. Przestrzeń wewnątrz kotła była przedzielona licznymi przegrodami w postaci wężownic, kanałów. Kanały gorącego powietrza choć miały w sumie wymiar około 2 m na 2 m to były podzielone na 4 części. Wężownice składają się z szeregu rurek, miedzy którymi jest około 70 cm wolnej przestrzeni. By dostać się w niektóre miejsca kotła pracownicy musieli więc chodzić na kolanach, przeciskać się lub czołgać. Praca wewnątrz tych urządzeń odbywała się w wymuszonej pozycji ciała,

w ciasnych przestrzeniach, bez zapewnionej prawidłowej wentylacji. Remont jednego kotła trwał około 7-8 miesięcy, po zakończeniu którego brygada wraz z wnioskodawcą przechodziła na remont kolejnego kotła.

(dowód: zeznania świadka A. N. nagranie od minuty 16:19 do minuty 19:42 i dalej do minuty 26:43, zeznania świadka P. S. nagranie od minuty 27:12 do minuty 31:11 i dalej do minuty 35:41 – protokołu rozprawy z dnia 30 maja 2023r., zeznania wnioskodawcy S. R. nagranie od minuty 01:15 do minuty 5:32 – protokołu rozprawy z dnia 21 marca 2024r., opinia biegłego sądowego z zakresu (...) k.40 – akt sprawy)

W okresie zatrudnienia po dniu 31 grudnia 2008r. do dnia 15 października 2012r. S. R. stale, w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku spawacza wykonywał prace związane z budową, remontami i modernizacją kotłów energetycznych tj. prace wskazane w wykazie prac w szczególnych warunkach pod poz. 28 – prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.) oraz pod poz. 30 – prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych stanowiącym załącznik 1 do Ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2018r. (t.j. z 2022r. poz. 1340).

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu (...) k.40 – akt sprawy)

Po zmianie stanowiska prac w 2018r., jako monter wnioskodawca zajmował się szlifowaniem, skręcaniem różnych elementów stalowych. Nie zajmował się spawaniem.

(okoliczności niesporne)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1340), dalej jako ustawa, w brzmieniu do 31 grudnia 2023 roku, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6. po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Prawo do emerytury pomostowej zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, jest

legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 1 stycznia 2009r. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany (tak: wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 kwietnia 2014 r., III AUa 2302/13).

Transponując powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że wnioskodawca był zobowiązany wykazać, że po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej lub też udowodnić, że wcześniejszy okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych może być za taki uznany w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej.

Z uwagi na fakt, że organ rentowy uznał, że wnioskodawca posiada staż pracy w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 ustawy wynoszący co najmniej 15 lat konieczne stało się rozstrzygnięcie przez Sąd, czy skarżący po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (art. 4 ustawy pomostowej), lub też czy posiada na dzień 1 stycznia 2009r. okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze ale w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej (art. 49 ustawy pomostowej).

Prace w szczególnych warunkach – zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Wnioskodawca wykonywał prace spawacza po dniu 31 grudnia 2008r. Wśród prac wymienionych przez ustawodawcę w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych pod pozycją 28 wskazane są prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.) natomiast po poz. 30 wskazano prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych. Na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie tj. akt osobowych wnioskodawcy jego zeznań, zeznań świadków A. N. oraz P. S. oraz opinii biegłego z zakresu bhp W. K. Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca wykazał, że po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał tego typu prace.

Z zeznań świadków i samego skarżącego wynika, że pracował on na stanowisku spawacza. Spawanie wykonywał łukiem elektrycznym oraz łukiem elektrycznym w osłonie gazów obojętnych. Pracę, którą wykonywał polegała na naprawie zbiorników, palników, rurociągów, kanałów wentylacyjnych, wężownic, kanałów grzewczych i odbywała się wewnątrz kotłów typu (...) i (...) Praca wewnątrz tych urządzeń odbywała się w wymuszonej pozycji ciała, w ciasnych przestrzeniach, bez zapewnionej prawidłowej wentylacji.

Biegły z zakresu (...) w sporządzonej opinii podniósł, że z uwagi na wykonywane prace przez skarżącego wewnątrz kotłów energetycznych, to dostęp do zamkniętych komór spalania („zbiorników”) odbywał się przez włazy lub otwory o niewielkich rozmiarach. Wnętrze przestrzeni zamkniętych kotłów podzielone było licznymi przegrodami, a dostęp do wyższych rejonów powierzchni ogrzewanych możliwy był jedynie z użyciem rusztowa. Biegły wskazał, że prace wykonywane przez S. R. w okresie po dniu 31 grudnia 2008r. do dnia 15 października 2012r. były pracami wykonywanymi w warunkach szczególnych wskazanymi w wykazie prac w szczególnych warunkach pod poz. 28 – prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.) oraz pod poz. 30 – prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych stanowiącym załącznik 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Nadto biegły podniósł, że z uwagi na zmianę angażu wnioskodawcy od 15 października 2012r. i powierzenie mu obowiązków spawacza-brygadzisty to wykonywał on pracę w charakterze spawacza ale w niepełnym wymiarze czasu pracy, ze względu na dodatkowe obowiązki administracyjne.

Wnioskodawca wykazał, że po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu nowo obowiązujących przepisów a więc art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych i tym samym spełnił wszystkie przesłanki, od których zależy prawo do emerytury pomostowej.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznając odwołanie za nieuzasadnione, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Z uwagi na to, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest stroną przegrywającą, Sąd Okręgowy w zakresie kosztów zastępstwa procesowego orzekł jak w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając na rzecz S. R. kwotę 180 złotych w myśl § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokacie (t.j. Dz. U. z 2023r. poz. 1964ze zm.).