Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2025 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący: sędzia Agnieszka Leżańska

Protokolant: sekretarz sądowy Monika Daras

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2025 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z odwołania M. B. (1) i (...) spółka cywilna od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia (...), nr (...)

z udziałem ubezpieczonej T. W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza solidarnie od M. B. (1) i J. G., jako wspólników spółki cywilnej (...) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 360,00 (trzysta sześćdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty .

Sygn. akt V U 754/24

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia (...) , Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że ubezpieczona T. W. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o świadczenie usług u płatnika składek (...) Spółka Cywilna z siedzibą w P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresach:

- 17-27 stycznia 2020 r.

- 10-20 lutego 2020 r.

- 9-28 marca 2020 r.

- 14-29 kwietnia 2020 r.

- 18-30 maja 2020 r.

- 15-29 czerwca 2020r.

- 1-10 września 2020 r.

- 8-17 października 2020 r.

- 9-14 listopada 202 r.

- 14-17 grudnia 202 r.

- 11-16 stycznia 2021 r.

- 8-21 lutego 2021 r.

- 15-21 marca 2021 r.

- 19-25 kwietnia 2021 r.

- 10-16 maja 2021 r,

- 6-11 czerwca 2021 r.

- 6-10 września 2021 r.

- 1-8 października 2021 r.

- 15-19 listopada 2021 r.

- 6-12 grudnia 2021 r.

- 10-16 stycznia 2022 r.

- 8-15 lutego 2022 r.

- 15-20 marca 2022 r.

- 12-15 kwietnia 2022 r.

- 23-29 maja 2022 r.

- 6-11 czerwca 2022 r.

- 8-10 lipca 2022 r.

- 1-7 września 2022 r.

- 3-7 października 2022 r.

- 21-25 listopada 2022 r.

- 7-9 grudnia 2022 r.

ZUS ustalił również wysokość podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz kwoty składek na ubezpieczenie zdrowotne T. W. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów oświadczenie usług u płatnika składek „(...)Spółka Cywilna z siedzibą w P. za poszczególne miesiące:

- luty, marzec, kwiecień, czerwiec, lipiec, wrzesień, listopad, grudzień 2020 r.

- luty, marzec, maj, lipiec, wrzesień październik, listopad, grudzień 2021 r.

- luty, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2022 r. wskazując, że stanowią one kwoty wskazane w decyzji.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że płatnik składek zawarł z ubezpieczoną umowy cywilnoprawne nazwane w tytule „umowa o dzieło”, których przedmiotem było: uszycie lambrekinów i firanek do klasopracowni, wypranie i wyprasowanie pościeli, wypranie i wydezynfekowanie kołder i poduszek, wypranie koców, narzut, firanek, lambrekinów, zasłonek, ubranek dziecięcych, wymycie okien, wypastowanie i zakonserwowanie parkietów, doczyszczenie i wypastowanie paneli. Z treści zawartych umów wynika, że za wykonanie dzieła wykonawca otrzyma wynagrodzenie zgodnie z otrzymaną umową, wynagrodzenie wypłacone zostanie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego.

Po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego, ZUS stwierdził, że zawarte z T. W. umowy nazwane „umowami o dzieło” mają charakter umów o świadczenie usług, gdyż są nakierowane na podjęcie starannych działań i dokonywanie określonych czynności faktycznych przez osobę je realizującą. Wykonywanie pracy na podstawie umowy o świadczenie usług stanowi zaś tytuł do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, wypadkowym osoby wykonującej pracę na podstawie takiej umowy. Organ rentowy uznał zatem, iż T. W. nie wykonywała na rzecz płatnika składek umów o dzieło, lecz wykonywała pracę w ramach umów o świadczenie usług, co rodzi obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń emerytalnych, rentowych oraz wypadkowego i naliczenia składek na te ubezpieczenia.

Od powyższej decyzji odwołali się płatnicy składek M. B. (2) i J. G. współwłaściciele (...) S.C., reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika. Zarzucili w odwołaniu:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.: art. 83 ust. 1 ust. 1 pkt 1 i 3 w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt la i c, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. (...) ust. 1, art. (...) pkt (...) art. 18 ust. 3, art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez:

-

błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie sprowadzające się do przyjęcia przez organ rentowy, że zawarta z pracownikiem umowa o pracę ma charakter umowy o świadczenie usług, gdyż nakierowana jest na podjęcie starannych działań, podczas gdy prawidłowa analiza wszystkich faktów i okoliczności niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, że zawarto umowę o dzieło, zatem brak było podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu;

-

arbitralne dokonanie przez ZUS, wbrew woli stron umowy, zmiany jej rodzaju i wartości;

- naruszenie przepisów postępowania tj.:

-

art. 7, 77 § 1 w zw. z art. 180 § 1 k.p.a. w zw. z art, 123 s.u.s.— poprzez brak przeprowadzenia postępowania dowodowego w sprawie w zakresie umożliwiającym wyjaśnienie wszystkich okoliczności w sprawie w szczególności w zakresie dokonania ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności zawarcia przedmiotowych umów, ich celu i zamiaru ich stron,

-

art. 80 w zw. z art. 180 § 1 k.p.a. w zw. z art. 123 s.u.s.— poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym w szczególności pop ^rzez odmówienie mocy dowodowej pismu płatnika zawierającego zastrzeżenia do protokołu kontroli prowadzonej przez organ rentowy, treści umów zawartych pomiędzy płatnikiem a ubezpieczonymi.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wnosili o zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez ustalenie, że ubezpieczona nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu zawartej z płatnikiem umowy o dzieło oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odwołania skarżący wskazywali, że w niniejszej sprawie brak jest jakichkolwiek podstaw do kwestionowania charakteru prawnego kontrolowanych umów. Wbrew twierdzeniom ZUS sporne umowy nie były nakierowane na podjęcie starannych działań i dokonywanie określonych czynności przez osoby je realizujące. Umowy te przewidywały bowiem osiągniecie z góry przewidzianego rezultatu. Istotą zawartych umów było zobowiązanie się przyjmującego do osiągnięcia oznaczonych rezultatów spełniających oznaczone w umowie warunki, w oznaczonym w umowie terminie, zaś po stronie płatnika było zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia za wykonane dzieło, osiągnięcie celu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację wskazana w zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

M. B. (2) i J. G. są współwłaścicielami spółki (...) (...)Spółka Cywilna z siedzibą w P.. Jako przeważającą działalność gospodarczą Spółki wskazano pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane. W dacie zawarcia przedmiotowych umów wspólnikiem spółki była także E. B., która już wystąpiła ze spółki (okoliczności niesporne)

J. G., jako współwłaściciel Spółki (...) zawarł z T. W. w dniu:

- (...) stycznia 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów do trzech okien w sali (...), na okres 17-27 stycznia 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 590 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 10 lutego 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów do trzech okien w sali (...), na okres 10-20 lutego 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 590 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 9 marca 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów i firanek do trzech okien w sali (...), na okres 9-28 marca 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.170,00 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 14 kwietnia 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów do trzech okien w sali (...), na okres 14-29 kwietnia 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 870 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 18 maja 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów do trzech okien w sali (...), na okres 18-30 maja 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 870 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 15 czerwca 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów i firanek do trzech okien w sali (...), na okres 15-29 czerwca 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.070 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 1 września 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów i firanek do klasopracowni nr (...) na okres 1-10 września 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.400 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 8 października 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów i firanek do klasopracowni nr (...) na okres 8-17 października 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.200 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 9 listopada 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów do klasopracowni nr (...), na okres 9-14 listopada 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 600 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 14 grudnia 2020 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na uszycie lambrekinów i firanek do klasopracowni nr (...) na okres 14-17 grudnia 2020 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 420 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 11 stycznia 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie i wyprasowanie pościeli do pracowni opiekuna medycznego, na okres 11-16 stycznia 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 600 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 8 lutego 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie i wydezynfekowanie kołder i poduszek w pracowni opiekuna medycznego, na okres 8-21 lutego 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 750 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 15 marca 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie koców, narzut, firanek i zasłonek w pracowni opiekuna medycznego , na okres 15-21 marca 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 625 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- (...) kwietnia 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie firanek i lambrekinów z klasopracowni na (...) piętrze przy ul. (...), na okres 19-25 kwietnia 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 875 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 10 maja 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie firanek i lambrekinów z klasopracowni na parterze przy ul. (...), na okres 10-16 maja 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 875 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 6 czerwca 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wymycie okien w budynku we wszystkich klasopracowniach ul. (...), na okres 6-11 czerwca 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.695 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 6 września 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie i wyprasowanie pościeli w pracowni opiekunki dziecięcej, na okres 6-10 września 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 875 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 1 października 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, doczyszczenie i wypastowanie paneli we wszystkich klasopracowniach przy ul. (...), na okres 1-8 października 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości (...).500 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 15 listopada 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie, wyprasowanie ubranek dziecięcych i wydezynfekowanie zabawek w pracowni opiekunki dziecięcej, na okres 15-19 listopada 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.310 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 6 grudnia 2021 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypastowanie i zakonserwowanie parkietów w pracowni opiekuna medycznego i opiekunki dziecięcej, na okres 6-12 grudnia 2021 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 970 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 10 stycznia 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie i wyprasowanie pościeli w pracowni opiekuna medycznego, na okres 10-16 stycznia 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 873 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 8 lutego 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie i wydezynfekowanie kołder i poduszek w pracowni opiekuna medycznego, na okres 8-15 lutego 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 582 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 15 marca 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie koców, narzut, firanek i zasłonek w pracowni opiekuna medycznego, na okres 15-20 marca 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.161 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- (...) kwietnia 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie firanek i lambrekinów z klasopracowni na parterze przy ul. (...), na okres 12-15 kwietnia 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 852 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 23 maja 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie firanek i lambrekinów z klasopracowni na piętrze przy ul. (...), na okres 23-29 maja 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.354 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 6 czerwca 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wymycie okien w budynku we wszystkich klasopracowniach ul. (...), na okres 6-11 czerwca 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 955 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 8 lipca 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie pościeli w pracowni opiekuna medycznego, na okres 8-10 lipca 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 144 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 1 września 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie i wyprasowanie pościeli oraz ubranek dziecięcych w pracowni opiekunki dziecięcej, na okres 1-7 września 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.299 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 3 października 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na doczyszczenie i wypastowanie paneli we wszystkich klasopracowniach przy ul. (...), na okres 3-7 października 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości (...).260 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 21 listopada 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypranie, wyprasowanie firanek i lambrekinów w budynku na ul. (...), na okres 21-25 listopada 2022r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.108 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego;

- 7 grudnia 2022 r. umowę nazwaną, „umowa o dzieło”, na wypastowanie i zakonserwowanie parkietów w pracowni opiekuna medycznego i opiekunki dziecięcej, na okres 7-9 grudnia 2022 r., w umowie wskazano, że wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.112 zł, które wypłacone będzie na podstawie rachunku po dokonaniu odbioru dzieła przez zamawiającego (dowód: umowy k. 4, 6, 8, 10, (...), 14, (...), 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64 – akt ZUS)

W ramach zawartych umów, T. W. uszyła z dostarczonego przez zleceniodawcę materiału lambrekiny do okien w klasach. W jednej z klas wisiał lambrekin i na jego podstawie T. W. wykonywała kolejne sztuki. Na podstawie zawartych umów ubezpieczona sprzątała, myła okna, podłogi, prała i prasowała firanki, lambrekiny oraz ubranka i pościel w zależności od potrzeb w danej klasopracowni.

Po uzyskaniu ustnej informacji o wykonaniu prac związanych z każdą umową, ubezpieczona otrzymywała umówioną kwotę wynagrodzenia najczęściej w gotówce, a niekiedy przelewem na konto. J. G. miał zaufanie do ubezpieczonej i pytał tylko, czy praca została wykonana, nie dokonując faktycznej kontroli prawidłowości realizacji zawartych umów (dowód: zeznania świadka E. B. nagranie od minuty (...);13 do minuty (...):56 i dalej od minuty 14:01 do minuty (...):27 – protokołu rozprawy z dnia (...) sierpnia 2025 r., zeznania świadka A. S. nagranie od minuty 06:18 do minuty 09:00, zeznania J. G. nagranie od minuty 09:04 do minuty (...):42 i dalej od minuty 13:49 do minuty (...):00, zeznania T. W. nagranie od minuty 18:56 do minuty 21:36 protokołu rozprawy z dnia 10 września 2025 r.).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

odwołanie jest bezzasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, iż spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy T. W. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu zawartych z płatnikiem umów, a więc czy umowy te były umowami o dzieło, jak wynika z jej nazwy, czy też miały one charakter umów o świadczenie usług, jak twierdzi organ rentowy.

Rozróżnienie to ma istotne znaczenie, gdyż umowa o świadczenie usług, w przeciwieństwie do umowy o dzieło, stanowi tytuł podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4, art. (...) ust. 1, art. (...) pkt (...) ustawy z dnia (...) października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U z 2024r. poz. 497), zwanej dalej ustawą oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu na podstawie art. 66 ust 1 pkt 1e, art. 69 ust 1, art. 74 ust 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 146).

Zgodnie bowiem z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej zleceniobiorcami. Natomiast na podstawie przepisu art. (...) ust. 1 ustawy ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Art. (...) pkt (...) ustawy stanowi zaś, że obowiązek ubezpieczeń zleceniobiorcy istnieje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy. Z kolei zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód; podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Celem ustalenia, jaką umowę strony zawarły konieczne jest przytoczenie przepisów, które odnoszą się do umowy o dzieło oraz umowy o świadczenie usług. Umowę o dzieło definiuje przepis art. 627 k.c., który stanowi, że przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Natomiast w myśl art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym zgodnie z treścią art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Przedmiotem umowy o dzieło jest zobowiązanie do wykonania określonego dzieła (o charakterze materialnym lub niematerialnym), czyli osiągnięcie uzgodnionego przez strony rezultatu. Umowa o świadczenie usług jest natomiast umową starannego działania, której celem jest wykonanie określonych czynności (wykonanie pracy jako takiej), które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu, jak przy umowie o dzieło. Umowa o dzieło także wymaga starannego działania wykonawcy, ale starania te muszą doprowadzić do oznaczonego rezultatu. Kryterium odróżnienia umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług stanowi także możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych. Wykonawcę dzieła obciąża bowiem odpowiedzialność za nieosiągnięcie określonego rezultatu. Prowadzi to do innego rozkładu ryzyka co do wykonania i jakości usługi. W doktrynie i orzecznictwie jednomyślnie przyjmuje się, że wykonanie dzieła oznacza określony proces pracy lub twórczości o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym, którego celem jest doprowadzenie do efektu ustalonego przez strony w momencie zawierania umowy.

Konkludując, umowa o dzieło różni się od umowy zlecenia tym, że zawsze musi być uwieńczona konkretnym i sprawdzalnym rezultatem. Mniejsze znaczenie ma tu obowiązek osobistego wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie, istotne znaczenia ma osiągnięcie końcowego rezultatu. W umowie zlecenia nie akcentuje się owego rezultatu jako koniecznego, ze względu natomiast na moment osobistego zaufania między kontrahentami, obowiązek osobistego świadczenia przez dłużnika staje się tu regułą. Umowa o dzieło różni się od umowy o świadczenie usług także brakiem stosunku zależności między stronami. Jasne jest przy tym, że przy rozstrzyganiu sporu, co do charakteru prawnego, zawartej i realizowanej umowy, nie decyduje nazwa konkretnej umowy określona przez strony, lecz należy dokonać oceny cech faktycznych nawiązanego przez strony stosunku prawnego w oparciu o treść umowy, a gdy ocena taka wypada niejednoznacznie, należy także brać pod uwagę zamiar stron i cel umowy.

Z umową rezultatu mamy zatem do czynienia wtedy, gdy spełnienie świadczenia przez dłużnika polega na doprowadzeniu do określonego efektu, albowiem w tego typu umowach jedynie taki stan będzie uznany za wykonanie zobowiązania. Z kolei z umową starannego działania jest związany obowiązek działania w sposób sumienny w kierunku osiągnięcia danego rezultatu, przy czym już samo sumienne działanie jest spełnieniem świadczenia, niezależnie czy ostatecznie zostanie osiągnięty zamierzony rezultat czy nie.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż charakter i rodzaj czynności wykonywanych przez ubezpieczoną na rzecz skarżących, a także wypłaconego jej wynagrodzenia, Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach ZUS oraz na podstawie zeznań świadków E. B., A. S. oraz skarżącego J. G. i ubezpieczonej T. W..

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że ubezpieczona wykonywała w ramach zawartych umów czynności polegające na uszyciu z dostarczonego przez zleceniodawcę materiału lambrekinów oraz firanek do okien na podstawie wzoru oraz sprzątała, myła okna, podłogi, prała i prasowała firanki, lambrekiny oraz ubranka i pościel w zależności od potrzeb w danej klasopracowni.

Nie sposób uznać, iż strony wskazały w umowie, jakie dzieło miałoby powstać. Już sam sposób określenia przedmiotu umowy wypranie, wyprasowanie, zdezynfekowanie pościeli, firanek, lambrekinów, czy ubranek, doczyszczenie i wypastowanie paneli, wymycie okien w budynku w istocie nie wskazują na żaden rezultat, lecz określają rodzaj czynności wykonywanych w danym okresie czasu – sprzątanie pomieszczeń, mycie, pranie, prasowanie. Celem zawartych umów nie było więc określenie efektu pracy wykonawcy lecz okoliczność, że w określonych w umowie okresach czasu zamawiający zamawia, a wykonawca przyjmuje zamówienie związane ze sprzątaniem. Również uszycie lambrekinów i firanek do klasopracowni ubezpieczona wykonała na podstawie dostępnego wzoru i zgodnie z wymaganymi wymiarami. Zatem ubezpieczona nie wykonywała szycia na podstawie własnego projektu, nadto wykonywała je z materiału dostarczonego przez zleceniodawcę. Co istotne, w ramach zawartych umów ubezpieczona nie wykonywała czynności wymagających wyjątkowo szczególnych kwalifikacji, czy zdolności.

Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego wskazuje, iż trudno mówić również o odbiorze dzieła. Jak zeznał bowiem J. G., miał on pełne zaufanie do ubezpieczonej, pytał tylko, czy praca została wykonana, nie dokonując faktycznej kontroli prawidłowości realizacji zawartych umów. W tej sytuacji, nie może więc być mowy o kontrolowaniu wytworzonego dzieła, poprzez poddanie go odpowiedzialności za wady fizyczne. Tym samym nie występował tutaj jeden z kodeksowych warunków umowy o dzieło, polegający na możliwości poddania wytworzonego rezultatu - dzieła takiej kontroli. Fakt możliwości skontrolowania uszytych lambrekinów i możliwość zlecenia poprawek świadczył tylko o tym, iż ubezpieczona była zobowiązana do starannego działania, co jest cechą charakterystyczną umów o świadczenie usług. Umowy między stronami zawierane były cyklicznie. Wysokość wynagrodzenia nie była zależna od osiągniętego rezultatu działania, ani też żadnych innych kryteriów.

W ocenie Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że rzeczywistą wolą stron odnośnie przedmiotowych umów było świadczenie usług, a nie wykonanie dzieła, gdyż to nie wynik, ale określone działania były istotne dla realizacji umów i z tych też działań zainteresowani byli rozliczani. Nie wynik czynności renowacja konkretnego obiektu, ale same w sobie czynności wykonywane przez zainteresowanych były przedmiotem spornych umów.

Podkreślić także należy, iż w orzecznictwie wykluczono możliwość kwalifikowania umowy, której przedmiotem jest sprzątanie jako umowy o dzieło. (tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 września 2017 r. III AUa 596/(...), wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia (...) lutego 2017 r. III AUa 818/(...), wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 5 listopada 2015 r. III AUa 272/15)

Oceniając odwołanie płatnika, Sąd Okręgowy miał na uwadze zasadę swobody umów (art. 353 1 k.c.), w myśl której strony mają możliwości wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego. Podkreślić jednak należy, że wyżej przytoczona zasada w żadnym razie nie oznacza dowolności, gdyż przywołany wyżej przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie. O tym, jaki stosunek w rzeczywistości łączy strony, rozstrzygają warunki, na jakich świadczenie jest wykonywane, a nie sama nazwa umowy, czy nawet wola stron, która podlega ograniczeniom wynikającym właśnie z treści art. 353 1 k.c. Z kolei, z przepisu art. 65 § (...) k.c. wynika, że sąd powinien badać zgodny zamiar stron i cel zawarcia umowy, niż opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Ponieważ umowa o dzieło należy do umów rezultatu, dlatego oceny wykonania takiej umowy dokonuje się przez pryzmat osiągnięcia konkretnego, indywidualnie oznaczonego wytworu czy też efektu, który może mieć postać zarówno materialną, jak i niematerialną. Realizacja oznaczonego dzieła jest zwykle określonym procesem wykonawczym, o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym, którego celem jest doprowadzenie do weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu, który jest zdefiniowany przez strony już w momencie zawierania umowy. Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu obciąża przy tym przyjmującego zamówienie. Dzieło zawsze musi być jednorazowym efektem, zindywidualizowanym już na etapie zawierania umowy i możliwym do jednoznacznego zweryfikowania po wykonaniu. Szereg powtarzalnych i cyklicznych czynności, które wykonywała ubezpieczona na podstawie spornych umów, nawet gdy prowadziły do wymiernego efektu, to jednak efekt tych prac nie mógł być rozumiany jako jednorazowy rezultat i kwalifikowany jako realizacja umowy o dzieło. Przedmiotem umowy o dzieło nie może być bowiem osiąganie kolejnych, bieżąco wyznaczanych rezultatów, sprowadzające się do wykonywania powtarzalnych czynności, do jakich niewątpliwie należy utrzymywanie czystości. Tego rodzaju czynności są charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, którą definiuje obowiązek starannego działania.

Reasumując, w analizowanej sprawie sposób wykonania umów zawartych przez strony nie odpowiadał treści art. 627 i nast. k.c., a sam zamiar stron co do rodzaju umowy nie może decydować o jej prawnej kwalifikacji jako umowy o dzieło w sytuacji, gdy faktycznie wykonywana umowa wskazuje na charakterystyczne cechy innej umowy. T. W. wykonywała typowe czynności polegające na starannym działaniu, bez wytworzenia zindywidualizowanego dzieła. Tym samym przedmiot spornych umów posiadał cechy charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art.750 k.c.).

Konkludując, w rozpoznawanej sprawie umowy zawarta formalnie jako umowy o dzieło, były w istocie umowami o świadczenie określonych usług. Umowy takie zaś stanowią tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

O kosztach, Sąd orzekła, na podstawie art. 98 k.p.c w zw. z § 9 ust. (...) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023r. poz. 1935) zasądzając je solidarnie od wspólników Spółki.

Agnieszka Leżańska