Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. Ź. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania A. Ź. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  nie obciąża A. Ź. (1) kosztami postępowania w sprawie.

Sygnatura akt V U 781/24

UZASADNIENIE

w zakresie punktu 2 wyroku z dnia 14 lutego 2025 roku

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zobowiązał A. Ź. (2) do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia postojowego w kwocie 2 080,00 zł w terminie miesiąca od otrzymania decyzji wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, naliczonymi od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia postojowego do dnia zwrotu.

Skarżąca A. Ź. (1) zaskarżyła ww. decyzję w dniu 21 października 2024 roku. W uzasadnieniu wskazała, że świadczenie postojowego otrzymane 10 czerwca 2020 roku należne jej było za miesiąc maj, natomiast w dniu 20 maja 2020 roku złożyła oświadczenie o niepodleganiu ubezpieczeniom społecznym i nie osiąganiu przychodów z innych umów cywilno-prawnych.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania skarżącego. Organ rentowy wskazał, że prawo do świadczenia postojowego nie przysługuje skarżącej, ponieważ na dzień wpływu wniosku do ZUS, skarżąca posiadała inny tytuł do ubezpieczeń społecznych, tj. zgłoszenie jako pracownik u płatnika składek (...).

Wyrokiem z dnia 14 lutego 2025 roku Sąd Okręgowy oddalił odwołanie A. Ź. (1) i nie obciążył jej kosztami postępowania w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Stosownie do art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Przytoczona regulacja prawna, jako przepis szczególny do art. 98 k.p.c., powinna być stosowana w wyjątkowych sytuacjach, na co zresztą wskazuje redakcja art. 102 k.p.c. Ocena, czy takie przesłanki wystąpiły powinna być zawsze dokonywana w całokształcie okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73).

Ocena tych okoliczności następuje z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Sąd Okręgowy poddał analizie sytuację odwołującej i uznał, że za zastosowaniem w niniejszej sprawie art. 102 k.p.c. przemawia całokształt sprawy. W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążania skarżącej kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez organ rentowy. Po pierwsze - świadczenie postojowe zostało wprowadzone ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID -19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.), a przepisy te zostały uchwalone w okresie pandemii. Przepisy tej ustawy stanowiły nowość prawną i mogły sprawiać skarżącej istotne trudności interpretacyjne. W tej sytuacji nie można wymagać od strony szczegółowej znajomości procedur prawnych. Sąd pragnie odnieść się do przesłanki obejmującej sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu oraz jego znaczenia dla strony omawianej na kanwie art. 102 k.p.c. Należy podkreślić, iż skarżąca działała w przekonaniu, że podjęte przez nią działania były prawidłowe. Dlatego też, A. Ź. (1) mogła mieć w związku z tym subiektywne przekonanie o zasadności dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia. Sąd miał na względzie również sytuację majątkową wnioskodawczyni- gdyż na ubezpieczonej ciąży zobowiązanie publicznoprawne z tytułu nienależnie pobranego świadczenia postojowego.

Za celowością orzeczenia o kosztach procesu w niniejszej sprawie na podstawie art. 102 k.p.c. przemawia, w ocenie Sądu Okręgowego, także niewielki nakład pracy radcy prawnego, jako pełnomocnika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Takie stanowisko ma pełne uzasadnienie w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 października 2007 roku w sprawie o sygn. akt P 29/07, OTK-A 2007/9/116 (Lex numer 322185) oraz powołanym tam orzecznictwie Sądu Najwyższego. Podkreślić należy, że w niniejszej sprawie praca pełnomocnika organu rentowego sprowadziła się do krótkiego wystąpienia na rozprawie w dniu 6 lutego 2025 roku, podczas którego wniósł o oddalenie odwołanie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Ponadto uwzględnić należy także fakt, że sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są sprawami o charakterze szczególnym. Służą mianowicie zabezpieczeniu społecznemu ubezpieczonych. Traktowane są więc odrębnie, niż wszystkie inne sprawy cywilne. Są więc zwolnione w pierwszej instancji od opłat sądowych (art. 36 ustawy o kosztach sądowych), a wydatki w sprawie ponosi tylko Skarb Państwa (art. 98 i 96 ust. 1 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych). Zdaniem Sądu Okręgowego ma to też odniesienie do kwestii zwrotu kosztów procesu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Zatem tylko kiedy ubezpieczony w sposób ewidentnie nieuzasadniony ze świadomością domaga się zmiany decyzji w zakresie ubezpieczeń społecznych powinien być obciążony zwrotem kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem Sądu taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje. Jeżeli więc nakład fachowego pełnomocnika organu rentowego jest nieduży tym bardziej należy mówić o szczególnie uzasadnionym wypadku umożliwiającym odstąpienie od obciążania osoby odwołującej się, od kosztów zastępstwa prawnego organu rentowego. Gdyby przecież przyjąć inny punkt widzenia to osoby starające się o świadczenia społeczne obawiałyby się ze względu na koszty „fachowych pełnomocników organu rentowego” składać odwołań od decyzji tych organów rentowych, a przecież oczywistym jest, że nie zawsze są prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 2 wyroku.