Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji

na skutek odwołania M. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję i zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do wszczęcia postępowania w sprawie wniosku M. J.
z dnia (...) w przedmiocie uchylenia decyzji z dnia (...),

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
na rzecz M. J. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt V U 890/24

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawczyni M. J. wszczęcia postępowania o ponowne rozpoznanie prawa do emerytury wcześniejszej i tym samym unieważnienie prawomocnej decyzji odmownej z (...) r. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, iż decyzja z dnia (...) r. nie była poddana kontroli sądowej. W dniu (...) r. M. J. wystąpiła z wnioskiem o przyznanie jej prawa do rekompensaty , a decyzją z dnia (...) r. ZUS wydał w tym zakresie decyzję odmowną. Ta decyzja poddana była kontroli sądowej . Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie VU 90/22 oddalił jej odwołanie, a Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 31 października 2023 r. oddalił apelacje wnioskodawczyni.

Kolejny wniosek o prawo do rekompensaty został również załatwiony przez organ rentowy odmownie, a odwołanie wnioskodawczyni zostało odrzucone w sprawi VU 602/24, a Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie wnioskodawczyni. Jednocześnie Sąd Okręgowy w sprawie VU 602/24 zawarty w aktach wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia postanowieniem z dnia 1 października 2024 r. przekazał ZUS-owi do merytorycznego rozpoznania, czego owocem jest zaskarżona decyzja.

Od powyższej decyzji wnioskodawca wniosła odwołanie , podnosząc , iż w sprawie VU 602/24 w piśmie z dnia 23 września 2023 r. wskazywałam na nowe fakty i dowody ,świadczące o rażącym naruszeniu prawa przez ZUS przy wydaniu decyzji o przyznaniu prawa do emerytury. Podniosła, iż jedną z przyczyn była jej choroba , która nie pozwalała jej na prawidłowe podejmowanie decyzji oraz fakt, iż pracownice ZUS-u przy składaniu wniosku o emeryturę wprowadziły ją w błąd, zapewniając ją, że emerytura wcześniejsza będzie dla niej korzystniejsza od emerytury powszechnej z rekompensatą. Podniosła, iż gdyby wiedziała, że emerytura ta nie będzie dla niej korzystna , nie składałaby takiego wniosku. W konsekwencji wniosła o unieważnienie decyzji i przyznanie jej emerytury z powszechnego wieku emerytalnego z rekompensatą. ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. J. urodzona w dniu (...), złożyła wniosek o emeryturę dnia (...) roku.

Decyzją z dnia (...) roku, organ rentowy przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia (...) roku tj. od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy. Odwołanie od tej decyzji złożyła M. J. wnosząc o zastosowanie przy wyliczaniu przyznanego świadczenia kwoty bazowej z 2018 roku (dowód: decyzja z dnia (...). k. 23, odwołanie z (...). k. 25 – w aktach ZUS.)

Po ponownej analizie sprawy w wyniku złożonego odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję z dnia (...) o ponownym ustaleniu wysokości emerytury, w której ustali jej wysokość od (...) roku tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury (dowód: decyzja z dnia (...). k. 36 – w aktach ZUS).

W dniu (...) roku M. J. złożyła wniosek o emeryturę z powszechnego wieku emerytalnego. Decyzją z dnia (...) roku organ rentowy przyznał jej prawo do tego świadczenia od (...) roku, tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek (dowód: wniosek z (...) k. 57 akt VU 90 /22 , decyzja z dnia (...)k. 61 – w aktach ZUS.)

W dniu (...) roku M. J. złożyła wniosek o powtórne obliczenie wysokości emerytury z uwzględnieniem rekompensaty jako dodatku do kapitału początkowego.

Dnia (...) roku ZUS wydał decyzję wskazując, że odmawia prawa do przeliczenia emerytury z uwzględnieniem rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach, z uwagi na przyznane wnioskodawczyni prawo do emerytury na podstawie art. 88 ust 1 ustawy Karta Nauczyciela (dowód: pismo z dnia 8.12.2021r. k. 68, decyzja z dnia (...) k. 71 – w aktach ZUS).

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie VU 90/22 oddalił jej odwołanie, a Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 31 października 2023 r. oddalił apelacje wnioskodawczyni.

Kolejny wniosek o prawo do rekompensaty został również załatwiony przez organ rentowy odmownie, a odwołanie wnioskodawczyni zostało odrzucone w sprawi VU 602/24, a Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie wnioskodawczyni. Jednocześnie Sąd Okręgowy w sprawie VU 602/24 zawarty w aktach wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia postanowieniem z dnia 1 października 2024 r. przekazał ZUS-owi do merytorycznego rozpoznania, czego owocem jest zaskarżona decyzja.

Od powyższej decyzji wnioskodawca wniosła odwołanie , podnosząc , iż w sprawie VU 602/24 w piśmie z dnia 23 września 2023 r. wskazywała na nowe fakty i dowody ,świadczące o rażącym naruszeniu prawa przez ZUS przy wydaniu decyzji o przyznaniu prawa do emerytury. Podniosła, iż jedną z przyczyn była jej choroba , która nie pozwalała jej na prawidłowe podejmowanie decyzji oraz fakt, iż pracownice ZUS-u przy składaniu wniosku o emeryturę wprowadziły ją w błąd, zapewniając ją, że emerytura wcześniejsza będzie dla niej korzystniejsza od emerytury powszechnej z rekompensatą. Podniosła, iż gdyby wiedziała, że emerytura ta nie będzie dla niej korzystna , nie składałaby takiego wniosku. W konsekwencji wniosła o unieważnienie decyzji i przyznanie jej emerytury z powszechnego wieku emerytalnego z rekompensatą.

Nowe dokumenty dotyczące stanu zdrowia wnioskodawczyni znajdują się zostały załączone do odwołania w sprawie VU 602 /24 na k. 24-26

wniosku .

( bezsporne)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie lecz z zupełnie odmiennych powodów niż zawartych w odwołaniu .

W przedmiotowej sprawie ubezpieczona złożyła w ramach postępowania sądowego w sprawie VU 602/24 wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji o przyznaniu jej prawa do emerytury wcześniejszej na podstawie art. 88 KN. DO wniosku załączyła zaświadczenia lekarskie podnosząc, iż nie była świadoma podjętej decyzji i została wprowadzona w błąd przez pracownice ZUS-u, które zapewniały ją , że emerytura wcześniejsza będzie dla niej korzystna . Sąd wniosek ten przekazał ZUS do merytorycznego rozpoznania , czego wynikiem jest zaskarżona decyzja o odmowie wszczęcia postępowania.

W ocenie Sądu Okręgowego ZUS na podstawie art. 83 a ustawy o ubezpieczeniach społecznych był zobowiązany do wszczęcia postępowania w sprawie i w przypadku uznania , iż dowody te nie mają waloru nowości winien był wydać decyzję merytoryczną. ZUS w zaskarżonej decyzji nie wyjaśnił w ogóle powodów takiego rozstrzygnięcia, a w szczególności nie odniósł się do dokumentów załączonych do wniosku w postaci zaświadczeń lekarskich, które wnioskodawczyni traktowała, jako nowe dowody.

Odmowa wszczęcia postępowania jest możliwa jedynie w przypadku nie dołączenia przez ubezpieczonego dokumentów, które są niezbędne do rozpatrzenia wniosku. W przedmiotowej sprawie organ rentowy winien dokonać oceny złożonej przez ubezpieczoną dokumentacji w merytorycznej decyzji wydanej w rozpoznaniu wniosku o unieważnienie decyzji .

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji ZUS powołał się na przepis art. 61 a § 1 kodeksu postępowania administracyjnego , który pozwala na wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania tylko wówczas, gdy żądanie, o którym mowa w art. 61 k.p.a., zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że odmowa wszczęcia postępowania z przyczyn podmiotowych może nastąpić tylko wówczas, gdy oczywistym jest, że osoba która występuje z żądaniem wszczęcia postępowania nie może być uznana za stronę tego postępowania. Z kolei użycie przez ustawodawcę w art. 61a § 1 k.p.a. zwrotu „nie może być wszczęte” akcentującego na termin "wszczęcie" wskazuje, że przyczyna przedmiotowa musi być znana już w chwili złożenia wniosku (żądania), a więc w istocie wynikać z treści wniosku lub też jest znana organowi z urzędu. Należy przy tym zwrócić uwagę, że czym innym jest jednakże brak przepisu stanowiącego materialnoprawną podstawę do wydania decyzji, a czym innym jest zaistnienie negatywnej przesłanki określonej w przepisie prawa materialnego, która uniemożliwia uwzględnienie żądania. Z przepisu tego wynika zatem, że odmowa wszczęcia postępowania w momencie złożenia wniosku musi być dla organu oczywista, aby można było wydać postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania w danej sprawie. Jeżeli natomiast konieczne jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, które w efekcie może doprowadzić do wniosku, że zachodzi przeszkoda przedmiotowa w dalszym prowadzeniu postępowania, to powinna być wydana decyzja o umorzeniu postępowania jako bezprzedmiotowego.

Przenosząc powyższe na grunt analizowanej sprawy to bezspornym jest, że ZUS uznał wnioskodawczynię za stronę postępowania.

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji odmówił zatem wszczęcia postępowania w przedmiocie nieważności decyzji nie wskazując jakie to „inne uzasadnione przyczyny” miał na myśli. Samo przyjęcie, iż decyzja jest prawomocna , a złożone dokumenty nie mają na nią wpływu jest w tym wypadku niewystarczające.

Jeśli bowiem ZUS uzna, iż brak jest podstaw do unieważnienia decyzji, gdyż nowe fakty i dowody nie mają na wpływu na treść decyzji z 2018 r. winien w tym zakresie wydać decyzję merytoryczną.

W sprawie nie występują więc też inne przyczyny, z powodu których postępowanie nie mogłoby zostać wszczęte.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477.14§ 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach orzekł na podstawie art. 98 kpc obciążając nimi organ rentowy ( punkt 2 sentencji).