Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku I. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T..

o deputat węglowy

na skutek odwołania I. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T..

z dnia (...) r. sygn.: (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 904/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał I. K. emeryturę od osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. od (...) roku, jednocześnie odmówił prawa do wypłaty deputatu węglowego. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że warunkiem wypłaty deputatu węglowego kolejowego jest pozostawianie w zatrudnieniu na kolei ostatnio przed przejściem na emeryturę. Ponieważ ostatnim miejsce zatrudnienia wnioskodawcy przed przejściem na emeryturę nie była praca na kolei, to brak jest podstaw do przyznania deputatu węglowego.

W odwołaniu z dnia (...) roku I. K. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do dodatku węglowego. Wnioskodawca wskazał, że przed przejściem na emeryturę pomostową pracował na kolei.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał nadto, że prawo do emerytury powszechnej nie powstaje z tytułu jakiegokolwiek zatrudnienia, w tym zatrudnienia na kolei, lecz wyłącznie po spełnieniu warunku osiągnięcia wieku emerytalnego.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

I. K. urodził się (...).

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawca w dniu 19 lutego 2020 roku złożył wniosek o emeryturę pomostową. Decyzją z dnia (...) roku organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę pomostową .

(dowód: wniosek k.1-2, decyzja ZUS k.20-21-akt ZUS)

W dniu (...) roku wnioskodawca złożył wniosek o deputat węglowy. Decyzją z dnia (...) roku organ rentowy odmówił skarżącemu prawa do deputatu węglowego, wskazując w uzasadnieniu, że przed przejściem na emeryturę pomostową wnioskodawca nie był zatrudniony na kolei, gdyż pracował w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w O..

(dowód: wniosek k.32, decyzja ZUS k.33-akt ZUS)

Prawomocnym wyrokiem Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, sygn. akt V U 619/22, przyznał I. K. prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy od (...) roku.

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim sygn. akt V U 619/22 k.54, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi sygn. akt IIII AUa 62/23 k.74, decyzja ZUS k.81-82-akt ZUS)

W dniu 11 października 2024 roku wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę.

(dowód: k.86-88- w aktach ZUS)

Decyzją z dnia (...) roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy emeryturę od osiągnięcia wieku emerytalnego, jednocześnie odmówił prawa do wypłaty deputatu węglowego od (...) roku.

(dowód: decyzja ZUS k.91-93-akt ZUS)

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że rozpoznanie sprawy nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 § 1 k.p.c., który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna — mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, zaś strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy. Sąd na podstawie powołanego przepisu ocenił, że przeprowadzenie rozprawy w sprawie nie jest konieczne, a jednocześnie strony nie wniosły o jej przeprowadzenie, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

Stosownie do treści art. 74 ust. 1 ustawy dnia 8 września 2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (tj. Dz.U. z 2024 poz. 561 t.j.) byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 1975r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych albo przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Zgodnie z ust. 4 art. 74 ustawy prawo do deputatu węglowego nie przysługuje emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty. Aktualnie na gruncie przepisu art. 74 ust. 4 ustawy dla przyznania prawa do deputatu węglowego, jako dodatkowego świadczenia przyznanego do emerytury, wymagane jest przejście na emeryturę z aktywności zawodowej, w okresie której istniało uprawnienie do deputatu węglowego. Innymi słowy, tylko zatrudnienie na kolei, z którym wiąże się uprawnienie do realizacji deputatu węglowego, z racji którego to zatrudnienia uprawniony przechodzi na rentę lub emeryturę, daje prawo do tego świadczenia.

W myśl zaś z art. 74 ust. 10 i 11 ustawy z 8 września 2000r. emeryci i renciści nabywają prawo do ekwiwalentu pieniężnego z dniem przyznania emerytury lub renty. Prawo do pobierania ekwiwalentu pieniężnego ustaje lub ulega zawieszeniu wraz z ustaniem prawa do emerytury lub renty.

Na marginesie w tym miejscu zaznaczyć należy, że uzasadnienie wskazane w decyzji odmawiającej prawa do deputatu węglowego jest błędne, gdyż organ rentowy wskazał na warunek ostatniego zatrudnienia na kolei. Tym samym wnioskodawca składając odwołanie podnosił fakt ostatniego zatrudnienia na kolei.

Tymczasem przedmiotem sporu w rozstrzyganej sprawie było ustalenie, czy I. K. ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy w sytuacji, gdy nabył prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego. Organ rentowy powyższe podniósł w odpowiedzi na odwołanie wskazując, że emerytura przyznana zgodnie z art. 24 ustawy emerytalnej nie jest emeryturą powstałą z tytułu zatrudnienia na kolei.

Prawomocnym wyrokiem Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, sygn. akt V U 619/22, przyznał I. K. prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy od (...) roku. Zatem bezspornym jest, że wnioskodawca otrzymywał deputat węglowy jako dodatek do emerytury pomostowej, którą uzyskał z tytułu zatrudnienia na kolei. Innymi słowy, w niniejszej sprawie nie było spornym, że wnioskodawca nabył prawo do deputatu węglowego, gdyż przysługiwało mu prawo do deputatu węglowego w okresie zatrudnienia na kolei oraz, że wnioskodawca nabył prawo do emerytury w oparciu o zatrudnienie wykonywane na kolei.

Istotną kwestią było ustalenie czy wnioskodawca nabywając prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego nadal posiada prawo do pobierania deputatu węglowego. W ocenie Sądu, wnioskodawcy prawo do deputatu węglowego w takiej sytuacji nie przysługuje. Sąd podziela pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 grudnia 2022 roku, III UZP 7/22, który stwierdził, że z brzmienia art. 74 ust. 4 ustawy o komercjalizacji wynika, że prawo do deputatu węglowego przysługuje wyłącznie emerytowi tylko wówczas, gdy jego prawo do emerytury powstało z takiego tytułu zatrudnienia, w którym przysługiwało mu prawo do takiego deputatu. Zatem, warunkiem koniecznym dla nabycia prawa do deputatu węglowego jako szczególnego przywileju branżowego jest posiadanie prawa do emerytury powstałej z tytułu zatrudnienia na kolei, obejmującego pracę na kolei, pracę równorzędną z pracą na kolei oraz okresy zaliczane do pracy na kolei w odpowiednim wymiarze (por. art. 40 ustawy emerytalnej), a zatem prawa do emerytury kolejowej. Dlatego też, pobieranie emerytury z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyłącza możliwość nabycia przez byłego pracownika kolejowego prawa do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w art. 74 ustawy o komercjalizacji, gdyż emerytura z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie jest emeryturą „powstałą” z tytułu jakiegokolwiek zatrudnienia (w tym także dającego prawo do deputatu węglowego), ale przysługującą w związku z osiągnięciem określonego wieku emerytalnego. Nawet odpowiednio długi staż „kolejowy” nie ma znaczenia w sytuacji, gdy jest podstawą ustalenia wysokości emerytury z art. 24 ustawy emerytalnej, a nie podstawą „powstania” emerytury „kolejowej”. To prowadzi do wniosku, że pobieranie emerytury z art. 24 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wyłącza możliwość nabycia przez byłego pracownika kolejowego prawa do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w art. 74 ustawy o komercjalizacji, gdyż emerytura z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie jest emeryturą „powstałą” z tytułu jakiegokolwiek zatrudnienia (w tym dającego prawo do deputatu węglowego), ale przysługującą w związku z osiągnięciem określonego wieku emerytalnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2022 r., III UZP 7/22).

Konkludując trzeba stwierdzić, że z brzmienia art. 74 ust. 4 ustawy o komercjalizacji wynika, że prawo do deputatu węglowego przysługuje wyłącznie emerytowi tylko wówczas, gdy jego prawo do emerytury powstało z takiego tytułu zatrudnienia, w którym przysługiwało mu prawo do takiego deputatu. Zatem, warunkiem koniecznym dla nabycia prawa do deputatu węglowego jako szczególnego przywileju branżowego jest posiadanie prawa do emerytury powstałej z tytułu zatrudnienia na kolei, obejmującego pracę na kolei, pracę równorzędną z pracą na kolei oraz okresy zaliczane do pracy na kolei w odpowiednim wymiarze (por. art. 40 ustawy emerytalnej), a zatem prawa do emerytury kolejowej. Odwołujący się w latach, w których pozostawał w zatrudnieniu na kolei pobierał deputat węglowy i z tytułu tego zatrudnienia spełnił warunki stażowe składające się na prawo do emerytury. A więc nabycie prawa do emerytury pomostowej nastąpiło w oparciu o zatrudnienie na kolei, w czasie którego ubezpieczony był uprawniony do deputatu węglowego, zatem przysługiwało mu prawo do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego.

Natomiast decyzją z dnia (...) roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy emeryturę od osiągnięcia wieku emerytalnego tj. od (...) roku. Dlatego też prawo do deputatu węglowego nie przysługuje wnioskodawcy od tego momentu, gdyż pobieranie emerytury z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyłącza możliwość nabycia przez byłego pracownika kolejowego prawa do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w art. 74 ustawy o komercjalizacji, gdyż emerytura z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie jest emeryturą „powstałą” z tytułu jakiegokolwiek zatrudnienia), ale przysługującą w związku z osiągnięciem określonego wieku emerytalnego.

Biorąc powyższe pod uwagę, w ocenie Sądu, w świetle powołanego wyżej najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego, należało uznać, że odwołanie wnioskodawcy jako osoby pobierającej emeryturę z art. 24 ustawy emerytalnej, jest niezasadne i nie przysługuje mu prawo do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 roku.

Dlatego też, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawcy.