Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Kałuża

Protokolant: sekr. sądowy Małgorzata Bednarek

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2025 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku P. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania P. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) roku znak: (...), (...), (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  nie obciąża wnioskodawczyni P. P. obowiązkiem zwrotu pozwanemu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. kosztów procesu.

Sygnatura akt V U 916/24

UZASADNIENIE

w zakresie punktu 2 wyroku z dnia 14 lutego 2025 roku

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zobowiązał P. P. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia postojowego w kwocie 6 240,00 zł w terminie miesiąca od otrzymania decyzji wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, naliczonymi od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia postojowego do dnia zwrotu.

Skarżąca P. P. zaskarżyła ww. decyzję w dniu (...) roku. W uzasadnieniu wskazała, że zatrudniona była na podstawie umowy zlecenia na stanowisku sprzedawcy kasjera, natomiast z uwagi na sytuację związaną z C. (...) doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, bowiem w tym okresie restauracje wydawały jedzenie jedynie na wynos. Powyższe spowodowało, że zleceniodawca uznał za zbędne dalsze zatrudnienie skarżącej.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania skarżącego. Organ rentowy wskazał, że prawo do świadczenia postojowego nie przysługuje skarżącej, ponieważ skarżąca nie spełniała kryteriów określonych w art. 15 zq ust.3 i ust.5 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) (...), innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych

Wyrokiem z dnia 16 lipca 2025 roku Sąd Okręgowy oddalił odwołanie P. P. i nie obciążył jej obowiązkiem zwrotu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Odział w T. kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Stosownie do art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Przytoczona regulacja prawna, jako przepis szczególny do art. 98 k.p.c., powinna być stosowana w wyjątkowych sytuacjach, na co zresztą wskazuje redakcja art. 102 k.p.c. Ocena, czy takie przesłanki wystąpiły powinna być zawsze dokonywana w całokształcie okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73).

Ocena tych okoliczności następuje z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Sąd Okręgowy poddał analizie sytuację odwołującej i uznał, że za zastosowaniem w niniejszej sprawie art. 102 k.p.c. przemawia całokształt sprawy. W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążania skarżącej kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez organ rentowy. Po pierwsze - świadczenie postojowe zostało wprowadzone ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) (...), innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.), a przepisy te zostały uchwalone w okresie pandemii. Przepisy tej ustawy stanowiły nowość prawną i mogły sprawiać skarżącej istotne trudności interpretacyjne. W tej sytuacji nie można wymagać od strony szczegółowej znajomości procedur prawnych. Sąd pragnie odnieść się do przesłanki obejmującej sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu oraz jego znaczenia dla strony omawianej na kanwie art. 102 k.p.c. Należy podkreślić, iż skarżąca działała w przekonaniu, że podjęte przez nią działania były prawidłowe. Dlatego też, P. P. mogła mieć w związku z tym subiektywne przekonanie o zasadności dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia. Sąd miał na względzie również sytuację majątkową wnioskodawczyni- gdyż na ubezpieczonej ciąży zobowiązanie publicznoprawne z tytułu nienależnie pobranego świadczenia postojowego.

Za celowością orzeczenia o kosztach procesu w niniejszej sprawie na podstawie art. 102 k.p.c. przemawia, w ocenie Sądu Okręgowego, także niewielki nakład pracy radcy prawnego, jako pełnomocnika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Takie stanowisko ma pełne uzasadnienie w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 października 2007 roku w sprawie o sygn. akt P 29/07, OTK-A 2007/9/116 (Lex numer 322185) oraz powołanym tam orzecznictwie Sądu Najwyższego. Podkreślić należy, że w niniejszej sprawie praca pełnomocnika organu rentowego sprowadziła się do krótkiego wystąpienia na rozprawie w dniu 6 lutego 2025 roku, podczas którego wniósł o oddalenie odwołanie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Ponadto uwzględnić należy także fakt, że sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są sprawami o charakterze szczególnym. Służą mianowicie zabezpieczeniu społecznemu ubezpieczonych. Traktowane są więc odrębnie, niż wszystkie inne sprawy cywilne. Są więc zwolnione w pierwszej instancji od opłat sądowych (art. 36 ustawy o kosztach sądowych), a wydatki w sprawie ponosi tylko Skarb Państwa (art. 98 i 96 ust. 1 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych). Zdaniem Sądu Okręgowego ma to też odniesienie do kwestii zwrotu kosztów procesu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Zatem tylko kiedy ubezpieczony w sposób ewidentnie nieuzasadniony ze świadomością domaga się zmiany decyzji w zakresie ubezpieczeń społecznych powinien być obciążony zwrotem kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem Sądu taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje. Jeżeli więc nakład fachowego pełnomocnika organu rentowego jest nieduży tym bardziej należy mówić o szczególnie uzasadnionym wypadku umożliwiającym odstąpienie od obciążania osoby odwołującej się, od kosztów zastępstwa prawnego organu rentowego. Gdyby przecież przyjąć inny punkt widzenia to osoby starające się o świadczenia społeczne obawiałyby się ze względu na koszty „fachowych pełnomocników organu rentowego” składać odwołań od decyzji tych organów rentowych, a przecież oczywistym jest, że nie zawsze są prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 2 wyroku.