Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania Z. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

oddala odwołanie.

VU 920/24

UZASADNIENIE

Decyzją z (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonej Z. B. prawa do przeliczenia jej emerytury w oparciu o wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r.

W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 15 listopada 2023 r. orzekł, iż art. 17 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. poz. 1621) w związku z art. 25 a ustęp 2 punkt 2 i ustęp 2 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. z 2023 r. , poz . 1251 ) w zakresie w jakim pomija emerytury przyznane na wniosek zgłoszony przede 1 czerwca 2021 r. jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 67 ustęp 1 Konstytucji RP.

ZUS dodał, że wyrok ten został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z 16 listopada 2023 r. i od tego dnia wszedł w życie.

Podkreślił jednak, że wyrok ten dotyczy tzw. pominięcia prawodawczego i nie skutkuje uchyleniem , ani w całości , ani w części art. 17 ustawy zmieniającej . Wyrok ten jedynie zobowiązuje ustawodawcę do uchwalenia odpowiedniej nowelizacji., usuwającej niekonstytucyjną lukę prawną.

Ubezpieczona wniosła odwołanie od powyższej decyzji, powołując w/w wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 15 listopada 2023r. oraz podkreślając, że w związku z przejściem na emeryturę w miesiącu (...) r. jej emerytura jest zaniżona.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny :

Z. B. urodziła się w dniu (...).

Decyzją z dnia (...) r. ZUS przyznał jej prawo do emerytury poczynając od dnia (...) r. stosując przy obliczeniu wysokości emerytury waloryzację mniej korzystną niż w porównaniu z osobami, które składały taki wniosek w okresie od stycznia do maja oraz od lipca do grudnia .

W dniu W dniu (...) roku Z. B., powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, złożyła skargę o wznowienie postępowania, wnosząc o przeliczenie emerytury

(dowód: pismo k.40-akt ZUS.)

Decyzją z dnia (...) roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił Z. B. wznowienia postępowania w sprawie wysokości emerytury, którą uzyskała w w dniu (...) roku. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że Wyrok Trybunału Konstytucyjnego został ogłoszony w Dzienniku Ustaw i wszedł w życie 16 listopada 2023 roku, a zgodnie z art. 145a§ 2 k.p.a. skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Mając zaś na uwadze, że skarga została wniesiona (...) tj. po ustawowym terminie, a wnioskodawczyni nie wniosła o przywrócenie terminu na złożenie skargi o wznowienie postępowania, organ rentowy odmówił wznowienia postępowania.

W odwołaniu z dnia (...) roku ubezpieczona wniosła o przeliczenie jej emerytury za okres od miesiąca (...) roku wskazując, iż decyzja jest dla niej krzywdząca.

Wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2024 r. wydanym w sprawie VU 225/24 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił odwołanie zobowiązując ZUS do rozpoznania wniosku ubezpieczonej z dnia (...) r. o przeliczenie jej emerytury na podstawie art. 114 ustęp 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS .

Zaskarżoną decyzją z dnia (...) w wykonaniu powyższego wyroku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonej Z. B. prawa do przeliczenia jej emerytury w oparciu o wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r. na podstawie art. 114.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Odwołanie ubezpieczonej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Niniejsza sprawa została zainicjowana wnioskiem złożonym przez ubezpieczoną , w którym wnosiła o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 15 listopada 2023r. w sprawie emerytur czerwcowych w latach 2009-2019.

Poza sporem jest, iż skarżąca otrzymała prawo do emerytury w (...) r. , zatem należy ona do kręgu osób, których dotyczy powyższy wyrok TK.

Odnośnie samego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 listopada 2023r. wskazać bowiem należy (za Sądem Okręgowy w Ostrołęce, wyrok z 10.04.2024r., III U 128/24), że odnosi się on do osób, które uzyskały prawo do emerytury w czerwcu przed 2021 rokiem. Złożenie bowiem przed tą datą wniosku o emeryturę w czerwcu - w związku z obowiązującym wówczas sposobem waloryzacji kwartalnej składek na ubezpieczenie społeczne, o którym mowa w art. 25a ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - skutkowało niższą wysokością emerytury niż w przypadku, gdyby wniosek taki złożono w innym z jedenastu miesięcy roku. W przypadku ustalania wysokości emerytury w okresie od stycznia do maja oraz od lipca do grudnia danego roku, składki zapisane na koncie ubezpieczonego po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację roczną, podlegały bowiem dodatkowo również waloryzacjom kwartalnym. Natomiast w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku - kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej nie podlegała dodatkowym waloryzacjom kwartalnym, gdyż została już zwaloryzowana rocznie za poprzedni rok od 1 czerwca roku, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę. W konsekwencji, przejście na emeryturę w czerwcu mogło być mniej korzystne niż w pozostałych miesiącach drugiego kwartału danego roku.

Jak wskazano w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 listopada 2023r., ustawodawca najpierw przyjął doraźne rozwiązanie dotyczące zmiany mechanizmu waloryzacji "emerytur czerwcowych" w ustawie z 14 maja 2020r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...) (Dz. U. z 2020 r. poz. 875). Regulacja w art. 53 tej ustawy miała charakter jednorazowy i odnosiła się do emerytur ustalanych w czerwcu 2020r.

Nowy sposób waloryzacji kwartalnej w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu został następnie wprowadzony do ustawy emerytalnej – ustawą z 24 czerwca 2021r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621). Ustawą tą zmieniono art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz dodano w nim ust. 2a. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami - w przypadku ustalenia wysokości emerytury w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku, z uwzględnieniem ust. 2a, który stanowi, że w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku waloryzacji składek dokonuje się w taki sam sposób jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. W ustawie tej zawarto przepis przejściowy, art. 17, zgodnie z którym nowe zasady ustalania wysokości tzw. "emerytur czerwcowych" mają zastosowanie do emerytur przyznanych na wniosek zgłoszony po 31 maja 2021r.

Wobec tego, że niekorzystne skutki dotknęły również "emerytów czerwcowych", którym świadczenia przyznano w latach wcześniejszych tj. 2009-2019, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wyrażonym w w.w. wyroku z 15.11.2023r., w obrębie tzw. "emerytów czerwcowych" doszło wobec powyższego do nieuzasadnionego zróżnicowania, bowiem część osób (objęta ustawą nowelizującą z 2021r.) uzyskała możliwość przeliczenia wcześniej przyznanej emerytury z uwzględnieniem korzystniejszego sposobu waloryzacji kwartalnej. Natomiast osobom, które przechodziły na emeryturę w czerwcu w latach 2009-2019, takiej możliwości odmówiono. Z tych względów Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepis przejściowy, a to art. 17 ustawy z 24 czerwca 2021r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621) w związku z art. 25a ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.) w zakresie, w jakim pomija emerytury przyznane na wniosek zgłoszony przed 1 czerwca 2021r., jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Jednocześnie w uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że wyrok ten jest tzw. wyrokiem o pominięciu.

Wyroki tego rodzaju nie wywierają skutku derogacyjnego (tj. nie uchylają przepisu prawa) i nie prowadzą automatycznie do zmiany w systemie prawa. Z tych powodów wskazał, że reakcja ustawodawcy jest pilnie potrzebna. (por. wyrok TK z 15 listopada 2023r., sygn. akt P 7/22)

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy należy więc z całą moca podkreślić, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie stanowi w tej sytuacji podstawy do przeliczenia tzw. "emerytur czerwcowych". Nie daje bowiem podstaw do wzruszenia prawomocnych decyzji organu rentowego i ponownego ustalenia wysokości emerytury, gdyż nie skutkuje uchyleniem niekonstytucyjnego art. 17 ustawy nowelizującej z 2021 r., lecz jedynie zobowiązuje ustawodawcę do uchwalenia odpowiedniej nowelizacji, usuwającej niekonstytucyjną lukę prawną.

Zaznaczyć też należy, że kontrolowany przepis ( art. 17 ww. ustawy) nie utracił mocy obowiązującej ani w części ani w całości. Wobec powyższego odwołująca oraz osoby znajdujące się w analogicznej sytuacji winny oczekiwać na uregulowanie sposobu obliczania ich "czerwcowych emerytur" przez ustawodawcę. Dopiero wtedy wnioskodawczyni będzie miała prawo do wystąpienia z wnioskiem o przeliczenie emerytury z zastosowaniem korzystniejszego sposobu waloryzacji.

W związku z powyższym prawidłowe było stanowisko ZUS odmawiające przeliczenia emerytury wnioskodawczyni.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie i orzekł jak w sentencji.