Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku L. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania L. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 23 lipca 2015 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy L. W. prawo do ustalenia kapitału początkowego z uwzględnieniem jako okresu składkowego okresu zatrudnienia od dnia 22 września 1972 roku do dnia 21 września 1975 roku.

Sygn. akt VU 952/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 lipca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ponownie ustalił kapitał początkowy L. W., który wyniósł na dzień 1 stycznia 1999 roku 46.025,98 złotych.

W odwołaniu z dnia 22 sierpnia 2015 roku L. W. kwestionował decyzję w zakresie nie doliczenia do kapitału początkowego okresu zatrudnienia od 22 września 1972r. roku do 21 września 1975r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podniesiono, że wnioskodawcy nie zaliczono do stażu pracy okresu zatrudnienia od 22 września 1972r. roku do 21 września 1975r., gdyż w dokumentacji znajdującej się w posiadaniu ZUS nie ma potwierdzenia podlegania w tym okresie ubezpieczeniom społecznym (płatnik składek nie dokonał zgłoszenia skarżącego do ubezpieczeń w spornym okresie)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca L. W., urodzony (...), w dniu 2 kwietnia 2003 roku złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

(dowód: wniosek k. 1 akt ZUS)

W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawca podał, że w okresie od 29 października 1976 roku do 17 października 1978r. odbywał służbę wojskową, a w okresie od 1 grudnia 1988r. do 14 lipca 1998r. prowadził własną działalność gospodarczą.

(dowód: kwestionariusz k. 2 akt ZUS,)

Decyzją z dnia 3 października 2003 roku organ rentowy ustalił L. W. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 43.093,71 złotych.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1988 roku do 31 grudnia 1997roku.

Wskaźnik wysokości kapitału początkowego wyniósł 29,17%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w wysokości 356,13zł. ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 29,17% przez kwotę bazową wynoszącą 1220,89 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął 140 miesięcy okresów składkowych (11 lat 8 miesięcy i 22 dni), 21 miesięcy okresów nieskładkowych ( 1 rok, 9 miesięcy i 1 dzień) współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego -50,44% oraz średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat – wynoszący 209 miesięcy.

(dowód: decyzja z dnia 3 października 2003r. roku k. 28-29 akt ZUS)

W dniu 28 maja 2015 roku L. W. złożył wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego przez zmianę stażu pracy na podstawie nowych dokumentów w postaci: świadectwa pracy z dnia 8 kwietnia 2003r. dotyczącego okresu zatrudnienia od 17 lutego 1979r. do 18 sierpnia 1979r., legitymacji ubezpieczeniowej oraz zaświadczenia z 25 października 2002r. z Cechu (...) w R. potwierdzającym okres zatrudnienia w charakterze ucznia w warsztacie ślusarskim od dnia 22 września1972r. do dnia 21 września 1975r.

(dowód: wniosek - k. 32 akt ZUS , legitymacja – k. 36 akt ZUS, świadectwo pracy – k. 34 akt ZUS, zaświadczenie – k. 35 akt ZUS)

Decyzją z dnia 23 lipca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. ponownie ustalił wnioskodawcy wartość kapitału początkowego po uwzględnieniu okresu zatrudnienia od 13 listopada 1978r. do 27 stycznia 1979r. oraz od 17 lutego 1979r. do 18 sierpnia 1979r., na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 46.025,98 złotych.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1988 roku do 31 grudnia 1997roku. Wskaźnik wysokości kapitału początkowego wyniósł 29,17%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w wysokości 356,13zł. ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 29,17% przez kwotę bazową wynoszącą 1220,89 złotych, tak jak w decyzji z dnia 3 października 2003r.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął 147 miesięcy okresów składkowych (12 lat 3 miesiące i 17 dni), 22 miesiące okresów nieskładkowych ( 1 rok, 10 miesięcy i 5 dni) współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego -54,24% oraz średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat – wynoszący 209 miesięcy.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 22 września 1972r. roku do 21 września 1975r., ponieważ dokumentacja znajdująca się w ZUS nie ma potwierdzenia podlegania w tym okresie ubezpieczeniom społecznym.

( (dowód: decyzja k. 40-41 akt ZUS)

L. W. wraz z działającą w jego imieniu matką J. W. z racji jego małoletniości w dniu 22 września 1972r. roku podpisali z T. S. uprawnionym do szkolenia uczniów w rzemiośle na podstawie dyplomu mistrzowskiego wydanego przez (...) w Ł. w dniu 30 listopada 1968r. właścicielem zakładu ślusarskiego w R. umowę o naukę rzemiosła – ślusarstwa. Nauka rzemiosła trwała 36 miesięcy i miała rozpocząć się 22 września 1972r. i trwać do dnia 21 września 1975r. Umowa jednak została przedłużona na dodatkowy okres od 22 września 1975r. do dnia 30 czerwca 1976r. T. S. na podstawie tej umowy zobowiązał się do wyuczenia ucznia L. W. rzemiosła i przekazania mu niezbędnych wiadomości teoretycznych w zakresie przewidzianym programem nauki. Z kolei L. W. zobowiązał się przestrzegać systematycznie obowiązku dokształcania się teoretycznego i ustalonego czasu pracy oraz przystąpić do egzaminu czeladniczego po ukończeniu nauki.

W okresie nauki skarżący otrzymywał miesięczne wynagrodzenie za pracę: w I roku – 260zł miesięcznie, w II roku – 380zł. miesięcznie i w III roku 600zł. miesięcznie. Wynagrodzenie przysługiwało także za okres pobytu ucznia w ośrodku dokształcania zawodowego.

(dowód: umowa o naukę rzemiosła z 22 września 1972r. – k. 29 -30 akt, pismo z dnia 5 kwietnia 2016r. – k. 23 akt, zaświadczenie z dnia 25 października 2002r. – k. 35 akt ZUS)

Wnioskodawca rozpoczął pracę w zakładzie ślusarskim T. S. w dniu 22 września 1972r. Natomiast naukę w trzyletniej (...) Szkole Zawodowej (...) w R. w zawodzie ślusarza mechanika rozpoczął rok później tj. od 1 września 1973r. i ukończył ją w czerwcu 1976r. Stało się tak z powodu braku miejsc w szkole w roku szkolnym 1972/1973r.

Przed rozpoczęciem nauki w szkole tj. w okresie od 22 września 1972r. do 31 sierpnia 1973r. wnioskodawca pracował w zakładzie ślusarskim T. S. codziennie od poniedziałku do soboty w pełnym wymiarze czasu pracy.

Po rozpoczęciu nauki w szkole tj. od 1 września 1973r. do dnia 30 czerwca 1976r. skarżący pracował w zakładzie przez 3 dni w tygodniu od godziny 8 do 17, a trzy dni uczył się w szkole. Po zajęciach w szkole, które kończyły się nie później niż o godzinie 14 skarżący wracał do zakładu ślusarskiego i pracował tam jeszcze do 17.

(dowód: zeznania świadka C. O. – protokół rozprawy z dnia 10 grudnia 2015r. od minuty 03:14 do minuty 10:31, protokół rozprawy z dnia 30 marca 2016r. od minuty 00: 42 do minuty 09: 52, zeznania świadka T. P. - protokół rozprawy z dnia 10 grudnia 2015r. od minuty 10:33 do minuty 15:05, protokół rozprawy z dnia 30 marca 2016r. od minuty 09: 53 do minuty 14: 46, zeznania skarżącego - protokół rozprawy z dnia 10 grudnia 2015r. od minuty 16:09 do minuty 23:15 oraz protokół rozprawy z dnia 30 marca 2016r. od minuty 15: 50 do minuty 22: 33)

(...) Szkołę Zawodową (...) w R. skarżący ukończył 19 czerwca 1976r.

W dniu 17 września 1976r. zdał egzamin czeladniczy uzyskując tytuł czeladnika w rzemiośle ślusarstwo.

(dowód: świadectwo , legitymacja czeladnicza nr 890/76 – k. 16 akt)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 114 ustęp 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009r. nr 153, poz. 1227 ze zm) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

W będącej przedmiotem osądu sprawie spór sprowadzał się do zaliczenia skarżącemu przy ustalaniu kapitału początkowego okresu zatrudnienia od 22 września 1972r. roku do 21 września 1975r. Wnioskodawca na dowód pracy w spornym okresie przedłożył nowy, dotychczas nieznany organowi rentowemu, dokument w postaci zaświadczenia z 25 października 2002r. z Cechu (...) w R. potwierdzający zatrudnienie skarżącego w zakładzie rzemieślniczym T. S. w spornym okresie w charakterze ucznia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zaskarżoną decyzją odmówił wnioskodawcy zaliczenia do stażu pracy i wysokości kapitału w/w okresu, powołując się na brak potwierdzenia podlegania w tym okresie ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Zasady ustalania kapitału początkowego określa art. 174 ustawy, który w ustępach 1-3 stanowi:

1.  kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12 (ust. 1),

2.  przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2),

3.  podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 roku (ust. 3).

Stosownie do treści art. 6 ustęp 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne:

- zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową ( pkt 1a);

- zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r. ( pkt 3)

W spornym okresie jak wynika z umowy o naukę rzemiosła z dnia 22 września 1972r. L. W. był zatrudniony w charakterze ucznia w zakładzie ślusarskim T. S. w R.. T. S. był uprawniony do szkolenia uczniów w rzemiośle – ślusarstwo na podstawie dyplomu mistrzowskiego wydanego przez (...) w Ł. w dniu 30 listopada 1968r. Umowa o naukę rzemiosła została podpisana w dniu 22 września 1972r. z jednej strony przez skarżącego i jego przedstawicielkę ustawową – matkę J. W. ( z uwagi na nieukończenie przez skarżącego 16 lat), a z drugiej strony przez rzemieślnika T. S.. Umowa została zawarta na okres 36 miesięcy tj. do 21 września 1975r., z tym że została następnie przedłużona na kolejny okres od 22 września 1975r. i trwała do dnia 30 czerwca 1976r.. Skarżący i świadek T. P., który w tym samym okresie co wnioskodawca pracował u T. S. w charakterze ucznia, wyjaśnili że umowa o naukę rzemiosła została przedłużona z uwagi na to, że w roku szkolnym 1972/1973 nie zostali oni przyjęci do (...) Szkoły Zawodowej (...) w R. z uwagi na brak miejsc i dostali się tam dopiero w kolejnym roku. Ponieważ nauka w szkole zawodowej trwała trzy lata i ukończyli ją dopiero w czerwcu 1976r., umowa o naukę rzemiosła została przedłużona do czasu ukończenia nauki w szkole zawodowej. Takiej treści zapis widnieje także na samej umowie ( podstawa przedłużenia umowy: ukończenie (...)). T. P. i skarżący zeznali, że przed rozpoczęciem nauki w szkole tj. w okresie od 22 września 1972r. do 31 sierpnia 1973r. pracowali w zakładzie ślusarskim T. S. codziennie od poniedziałku do soboty w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast po rozpoczęciu nauki w szkole tj. od 1 września 1973r. do dnia 30 czerwca 1976r. pracowali w zakładzie przez 3 dni w tygodniu od godziny 8 do 17, a przez trzy dni uczyli się w szkole zawodowej. Po zajęciach w szkole, które kończyły się nie później niż o godzinie 14 wracali do zakładu ślusarskiego i pracowali tam jeszcze do 17.

W okresie nauki zgodnie z umową o naukę rzemiosła skarżący otrzymywał miesięczne wynagrodzenie za pracę: w I roku – 260zł miesięcznie, w II roku – 380zł. miesięcznie i w III roku 600zł. miesięcznie. Wynagrodzenie przysługiwało także za okres pobytu ucznia w ośrodku dokształcania zawodowego.

Z uwagi na późniejsze rozpoczęcie nauki w szkole przez skarżącego niż zatrudnienia w zakładzie rzemieślniczym jego pracę należy podzielić na dwa okresy: pierwszy od 22 września 1972r. do 31 sierpnia 1973r. i drugi od 1 września 1973r. do 30 czerwca 1976r.

Pierwszy okres zatrudnienia skarżącego podlega zaliczeniu do stażu pracy jako okres składkowy na podstawie art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Mimo bowiem, że podstawą zatrudnienia była umowa o naukę rzemiosła, to w tym okresie warunki umowy nie były realizowane, gdyż skarżący nie dokształcał się w szkole do czego był zobowiązany umową. Wyklucza to zaliczenie tego okresu do składkowego na podstawie art. 6 ustęp 2 pkt 3 ustawy. W myśl bowiem tego przepisu do okresu składkowego podlega zaliczeniu jedynie zatrudnienie młodocianych na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r. Nie oznacza to jednak, że okres zatrudnienia skarżącego od 22 września 1972r. do 31 sierpnia 1973r. nie podlega w ogóle zaliczeniu do stażu pracy. W tym okresie wszak jak zeznali świadkowie skarżący był zatrudniony w zakładzie ślusarskim T. S., gdzie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy pod kierownictwem i nadzorem T. S., a za wykonaną pracę otrzymywał umówione wynagrodzenie. Łącząca skarżącego z T. S. umowa spełniała wszystkie cechy pracowniczego stosunku pracy, a co za tym idzie odpowiada także pojęciu okresu składkowego z art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W chwili zatrudnienia skarżący miał ukończone 15 lat, był zatrudniony na obszarze Państwa Polskiego w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy i pobierał wynagrodzenie ( art. 6 ustęp 2 pkt 1a);

Drugi okres zatrudnienia skarżącego od 1 września 1973r. do 30 czerwca 1976r. był okresem składkowym, o którym mowa wart. 6 ustęp 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jako okres zatrudnienia młodocianego w rzemieślniczym zakładzie pracy na podstawie umowy o naukę rzemiosła.

W tym okresie zatrudnienie młodocianych regulowała ustawa o nauce zawodu, przyuczeniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy z dnia 2 lipca 1958r. (Dz. U nr 45 poz. 226 ze zm.) Wzbronionym było zatrudnianie młodocianych, którzy nie osiągnęli 15 roku życia (art. 2 ustawy o nauce zawodu). W myśl art. 27 ustęp 1 ustawy o nauce zawodu rzemieślnicze zakłady pracy mogły przyjmować młodocianych w wieku od 15 do 16 lat tylko w celu nauki zawodu. Zasady nauki w rzemieślniczych zakładach pracy regulowało rozporządzenie Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości w sprawie nauki w rzemieślniczych zakładach pracy z dnia 30 czerwca 1971r. (Dz. U nr 19, poz. 188) wydane na podstawie art. 27 ust 2 ustawy o nauce zawodu (…). Rzemieślniczymi zakładami pracy w rozumieniu § 1 ustęp 1 cytowanego wyżej rozporządzenia były zakłady pracy prowadzone przez rzemieślników indywidualnych na podstawie uprawnienia przemysłowego. Naukę zawodu mogli prowadzić osoby będące właścicielami rzemieślniczych zakładów pracy. Okres nauki zawodu zgodnie z §9 ustęp 4 rozporządzenia był okresem zatrudnienia

T. S. jako właściciel rzemieślniczego zakładu pracy był uprawniony do szkolenia uczniów w rzemiośle – ślusarstwo na podstawie uprawnienia przemysłowego - dyplomu mistrzowskiego wydanego przez (...) w Ł. w dniu 30 listopada 1968r. Był zatem uprawniony do zawarcia ze skarżącym umowy o naukę rzemiosła. W umowie określono zgodnie z § 4 ust 2 rozporządzenia rzemiosło, w jakim skarżący był szkolony, czas trwania nauki rzemiosła, wysokość jego wynagrodzenia oraz inne zasadnicze uprawnienia i obowiązki ucznia i rzemieślniczego zakładu pracy. Uczniowie młodociani zatrudnieni na podstawie umowy o naukę rzemiosła obowiązani byli dokształcać się teoretycznie do ukończenia 18 lat. Jeżeli uczeń młodociany nie zakończył nauki zawodu do ukończenia 18 lat, jego obowiązek dokształcania się mógł być przedłużony nie więcej niż o 1 rok, o ile dokształcanie dotyczy obranego zawodu (§ 9 ustęp 1 rozporządzenia). Ta okoliczność legła u podstaw przedłużenia umowy o naukę rzemiosła ze skarżącym. Do 18 roku życia (co nastąpiło 27 lipca 1975r.) nie ukończył bowiem szkoły zawodowej. Dokształcanie teoretyczne uczniów młodocianych w świetle § 9 ustęp 2 rozporządzenia odbywało się w zasadniczych szkołach zawodowych dokształcających lub innych szkołach zawodowych albo ośrodkach dokształcania zawodowego prowadzonych przez organy do spraw oświaty prezydiów rad narodowych bądź na podstawie zezwolenia tych organów. Skarżący dokształcał się w (...) Szkole Zawodowej (...) w R.. Czas pracy uczniów młodocianych w wieku od 15 do 16 lat wynosił 6 godzin na dobę i 36 godzin tygodniowo, a w wieku powyżej 16 lat obowiązywał normalny czas pracy (§ 20 ustęp 1 i 2 rozporządzenia). Do czasu pracy uczniów młodocianych wliczany był czas dokształcania teoretycznego bez względu na to, czy odbywało się ono w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy - w wymiarze nie przekraczającym 18 godzin tygodniowo (§ 20 ustęp 3 rozporządzenia). Rzemieślniczy zakład pracy obowiązany był zwalniać od pracy ucznia młodocianego na dokształcanie teoretyczne w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo bez względu na to, czy odbywało się ono w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy (§ 21 ustęp 1 rozporządzenia). Z tym, że z zaliczenia czasu dokształcania teoretycznego do czasu pracy korzystali jedynie ci młodociani, którzy obowiązek tego dokształcania faktycznie wykonywali (§ 21 ustęp 3 rozporządzenia). Uczniowie zatrudnieni w rzemieślniczych zakładach pracy, którzy przed ukończeniem nauki osiągnęli pełnoletność, mieli prawo do dokształcania teoretycznego na zasadach określonych dla młodocianych. W takim wypadku uczniom tym przysługiwało wynagrodzenie przewidziane dla uczniów młodocianych. (§ 22 rozporządzenia). Po odbyciu nauki zawodu uczeń przystępował do egzaminu czeladniczego (§ 26) . Wnioskodawca zdał taki egzamin w dniu 17 września 1976r. uzyskując tytuł czeladnika w rzemiośle ślusarstwo.

Jak wynika z umowy o naukę rzemiosła, a także zeznań świadków oraz skarżącego w okresie od 1 września 1973r. do 30 czerwca 1976r. skarżący był zatrudniony jako młodociany pracownik na podstawie umowy o naukę rzemiosła w rzemieślniczym zakładzie pracy prowadzonym przez T. S. na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed 1 stycznia 1975r., a mianowicie na podstawie ustawy o nauce zawodu z 2 lipca 1958r. oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości w sprawie nauki w rzemieślniczych zakładach pracy z dnia 30 czerwca 1971r. (Dz. U nr 19, poz. 188). Okres takiego zatrudnienia podlega zaliczeniu do okresu składkowego zgodnie z art. 6 ustęp 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. z § 9 ustęp 5 rozporządzenia z 30 czerwca 1971r..

W orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko, że okres nauki zawodu odbywanej przed 1 stycznia 1975r. w ramach umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226) był w rozumieniu prawa ubezpieczeń społecznych okresem zatrudnienia w ramach stosunku pracy jest ugruntowane.

Dla uznania spornego okresu zatrudnienia jako składkowego, nie ma przy tym znaczenia, podnoszona przez organ rentowy, okoliczność braku potwierdzenia uiszczenia przez T. S. za skarżącego w spornym okresie składek na ubezpieczenia społeczne.

W wyroku z dnia 6 kwietnia 2006r. II UK 185/06 Sąd Najwyższy przesądził, że dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 tej ustawy, nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. Sąd Najwyższy stwierdził, że uzależnienie uznania okresu zatrudnienia wykonywanego w poprzednim stanie prawnym za okres składkowy od opłacenia przez pracodawcę składek, kłóciłoby się z zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych sformułowaną w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wprowadzałoby bowiem zróżnicowanie pracowników pozostających w zatrudnieniu przed wejściem w życie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez nałożenie obowiązku wykazania faktu opłacenia składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne tylko na niektórych a nie wszystkich pracowników. Wynika to stąd, że na gruncie wydanego na podstawie art. 33 ust. 2 ustawy o organizacji i finansowania ubezpieczeń społecznych rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (t.j.: Dz.U. z 1993 r. Nr 68, poz. 330 ze zm.) obowiązek imiennego zgłaszania do ubezpieczenia społecznego miały zakłady pracy zatrudniające nie więcej niż 20 pracowników, a zakłady zatrudniające większą liczbę pracowników zgłaszały ich do ubezpieczenia przez podanie łącznej liczby pracowników zatrudnionych w okresie rozliczeniowym (§ 12 ust. 3 i 4). W przypadku nieuregulowania przez pracodawcę zatrudniającego więcej niż 20 pracowników składek na ubezpieczenie społeczne w należnej wysokości, nie było możliwości stwierdzenia faktu opłacenia składek na ubezpieczenie konkretnego pracownika.

Skoro wykazanie faktu opłacenia składek przez pracodawcę nie było wymagane do uznania większości pracowników za ubezpieczonych i w konsekwencji uznania ich okresu zatrudnienia za okres składkowy, nie można przyjąć, że dla wąskiej grupy pracowników wprowadzono dodatkowy warunek, jakim jest opłacenie składki przez pracodawcę. Warunki uzyskania prawa do świadczeń lub ich wysokości nie mogą być bowiem zróżnicowane w stosunku do pracowników w zależności od wielkości zatrudniającego ich zakładu pracy.

W konsekwencji dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 2 tej ustawy nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę faktu opłacenia przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne.

Zgodnie z § 21 i 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładu pracy o zatrudnieniu, a także zeznania świadków. Nie ma tu mowy o obowiązku przedkładania dowodów stwierdzających zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek.

Jeżeli zatem fakt pozostawania w zatrudnieniu został udowodniony, okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym nawet w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wykazał ponad wszelką wątpliwość, że wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w okresie od 22 września 1972r. do 30 czerwca 1976r. Ponieważ jednak skarżący wniósł o zaliczenie mu do stażu pracy jedynie okresu od 22 września 1972r. do 21 września 1975r. i ten tylko okres był przedmiotem badania organu rentowego w zaskarżonej decyzji, Sąd nie mogąc wychodzić ponad żądanie przyznał skarżącemu prawo do ustalenia kapitału początkowego z uwzględnieniem w/w okresu jako okresu składkowego, pomimo że wnioskodawca był zatrudniony do 30 czerwca 1976r.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji.