Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie: Przewodniczący: sędzia Agnieszka Leżańska

Protokolant: sekretarz sądowy Monika Daras

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku G. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wznowienie postępowania

na skutek odwołania G. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

oddala odwołanie.

Sygnatura akt VU 993/24

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia (...) r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił G. D. wznowienia postępowania w sprawie emerytury wskazując w uzasadnieniu, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, dlatego też brak jest podstaw do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z 26 października 2011r. Ponadto, organ rentowy wskazał, że skarżąca nie należy do grupy osób, których dotyczy orzeczenie Trybunału.

W odwołaniu z dnia (...) r. ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji, domagając się ponownego przeliczenia jej emerytury przy uwzględnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

ubezpieczona G. D., urodzona (...), w dniu (...) r. złożyła wniosek o emeryturę. Decyzją z dnia (...) r. organ rentowy przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia (...) od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. (dowód: wniosek k.1-2, decyzja ZUS k.9 akt ZUS)

Decyzją z dnia (...)., organ rentowy, po rozpatrzeniu wniosku G. D. z (...),. przeliczył wnioskodawczyni emeryturę od (...) (dowód: decyzja ZUS k.15-akt ZUS)

Wyrokiem z 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust.1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust.1 w związku z art.2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ten nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw (okoliczność bezsporna).

W dniu 28 listopada 2024r., ubezpieczona, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, wniosła o wznowienie postępowania i ponowne przeliczenie wysokości jej emerytury, wypłatę wyrównania wraz z odsetkami i przeprowadzenie zaległych waloryzacji. (dowód: wniosek k.17- akt ZUS)

W wyniku rozpatrzenia wniosku ZUS wydał zaskarżoną decyzję . (dowód: decyzja ZUS z 04.12.2024r. k.18-akt ZUS)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

odwołanie jest bezzasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Na początku należy podkreślić, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, które inicjowane jest odwołaniem od decyzji organu rentowego, przedmiot i zakres rozpoznania sprawy oraz wyroku sądu wyznacza treść owej decyzji, a dopiero w drugiej kolejności zakres odwołania (art. 477 ⁹ i art. 477 ¹⁴ k.p.c.). Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma bowiem charakter postępowania kontrolnego, badającego poprawność i zasadność decyzji wydanej przez organ rentowy. A skoro tak, to w postępowaniu sądowym wykluczone jest rozstrzyganie o żądaniach, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji, zgłaszanych w toku postępowania odwoławczego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 roku, II UK 275/11).

W przedmiotowej sprawie odwołująca złożyła wniosek o wznowienie postępowania zakończonego wydaniem decyzji z dnia 26 października 2011r. i dokonanie przeliczenia wysokości pobieranej emerytury w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20.

W związku z tym zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił wznowienia postępowania wskazując, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw i nie wszedł w życie, a ponadto wskazał, że skarżąca nie należy do grupy osób, której dotyczy powyższy wyrok Trybunału. Zaskarżona decyzja swoim zakresem obejmuje więc wyłącznie dopuszczalność wznowienia postępowania. Decyzja ta wyznacza jednocześnie zakres i przedmiot postępowania sądowego oraz wydanego w jego następstwie wyroku.

Na wstępie wskazać należy, iż w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 roku Trybunał Konstytucyjny przyjął, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118) z późn. zm., w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw tj. do dnia 6 czerwca 2012 roku, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Przywołany w wyroku przepis stanowi zaś, że jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e lub 184, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przepis ten został wprowadzony do Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. na mocy ustawy zmieniającej z dnia 11 maja 2012 r., obwiązującej od dnia 1 stycznia 2013 r. Pierwotne, przejściowe pozostawienie uprawnień do wcześniejszych emerytur dla urodzonych po 1948 r., które miało na celu łagodzenie skutków reformy systemu emerytalnego, nie łączyło się więc z pomniejszeniem podstawy obliczenia emerytury powszechnej o wypłacone kwoty emerytury wcześniejszej, co oznacza, iż uprawniony do emerytury wcześniejszej, nie musiał liczyć się z takim pomniejszeniem.

Jak już wskazano przepis art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych został wprowadzony mocą Ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 637), która została ogłoszona w dniu 6 czerwca 2012 r. i zgodnie z art. 22, weszła w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. Półroczne vacatio legis pozwoliło uniknąć niekorzystnego sposobu obliczania podstawy wymiaru emerytury, tj. z uwzględnieniem art. 25 ust. Ib ustawy, jedynie tym osobom, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. osiągnęły już wiek emerytalny, wymagany przez art. 24 ustawy, w brzmieniu obowiązującym przed tą datą i złożyły wniosek o wypłatę tego świadczenia. Do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej osoby te bowiem nabyły już prawo do emerytury z nowego systemu (art. 100 ust. 1 ustawy). W okresie vacatio legis mogły również złożyć wniosek o ustalenie prawa do tej emerytury na podstawie przepisów dotychczasowych. W stosunku do tych osób przepis nie miał zastosowania - pokrzywdzone jego skutkami zostały jedynie osoby, które skorzystały z prawa do jednego ze świadczeń wymienionych enumeratywnie w art. 25 ust. Ib ustawy przed jego ogłoszeniem w Dzienniku Ustaw tj. przed dniem 6 czerwca 2012 r. i jednocześnie nie uzyskała prawa do emerytury na zasadach ogólnych przed dniem 1 stycznia 2013 r.

W ocenie Sądu Okręgowego, odniesienie powyższych rozważań do ustalonego w sprawie stanu faktycznego prowadzi do konstatacji, iż objęta wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego regulacja nie ma zastosowania w stosunku do skarżącej. Wszak analiza akt ubezpieczeniowych skarżącej bezspornie wskazuje, iż wnioskodawczyni nie złożyła wniosku o przyznanie wcześniejszej emerytury przed (...) takiej emerytury również nie pobierała, bowiem dopiero decyzją z dnia (...) r. organ rentowy przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia (...) tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. A zatem wnioskodawczyni miała przyznane prawo do emerytury powszechnej jeszcze przed wejściem w życie regulacji art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W konsekwencji nie doszło do zastosowania w stosunku do niej przedmiotowego przepisu (poprzez pomniejszenie podstawy emerytury o kwoty pobranych wcześniej emerytur w obniżonym wieku emerytalnym ), w dacie bowiem , w której przyznano jej emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym, przepis ten jeszcze nie obowiązywał.

Mając na uwadze, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie dotyczy ubezpieczonej, z przyczyn wskazanych powyżej, Sąd Okręgowy ograniczył się jedynie do tego aspektu, mając na uwadze, że kwestie proceduralne związane z wejściem w życie powyższego wyroku nie mają znaczenia w niniejszej sprawie.

Dlatego Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak sentencji.