Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 29 sierpnia 2017 r. sygn. (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  wniosek ubezpieczonego J. G. (1) o przyznanie prawa do emerytury na podstawie art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przekazuje do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych jako właściwemu.

Sygn. akt V U 1020/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 sierpnia 2017 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. G. (1) prawa do emerytury, gdyż nie udowodnił on 25-letniego stażu pracy, a także 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Do ogólnego stażu pracy nie zaliczono okresów:

- od dnia 23 maja 1974 roku do dnia 5 sierpnia 1974 roku, od dnia 1 października 1974 roku do dnia 30 października 1974 roku, ponieważ nie zostały one wystarczająco udowodnione,

- od dnia 24 sierpnia 1977 roku w (...) Zakładach (...), ponieważ brak było dokumentów potwierdzających ustanie zatrudnienia,

- od dni 31 marca 1978 roku do dnia 1 kwietnia 1978 roku, od dnia 1 maja 1978 roku do dnia 2 maja 1978 roku, od dnia 3 lipca 1978 roku do dnia (...) lipca 1978 roku, od dnia 8 lipca 1978 roku do dnia 30 lipca 1978 roku z powodu nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Natomiast do szczególnego stażu pracy wnioskodawcy organ rentowy nie zaliczył okresu od dnia 3 sierpnia 1980 roku do dnia 2 czerwca 1991 roku, w którym wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy ciągnika w (...) w Ż. wskazując, że prace polne wykonywane przy wykorzystaniu ciągnika, bądź sporadyczne wyjazdy w trasę ciągnikiem, nie oznaczają wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wymienionym w dziale VIII rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku.

W odwołaniu z dnia 2 października 2017 roku, J. G. (1) wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury. Ubezpieczony podał, że domaga się zaliczenia do ogólnego stażu pracy okresów:

- od dnia 23 maja 1974 roku do dnia 5 sierpnia 1974 roku i od dnia 1 października 1974 roku do dnia 30 października 1974 roku, kiedy to był uczniem, pracującym w (...) Kombinacie (...) w Ł.,

- od dnia 24 sierpnia 1977 roku do dnia 15 listopada 1977 roku, kiedy to wykonywał obowiązki w (...) Zakładach (...).

Nadto ubezpieczony wniósł o zaliczenie do szczególnego stażu pracy następujących okresów:

- od dnia 10 września 1975 roku do dnia 6 listopada 1976 roku w Przedsiębiorstwie (...), Oddział (...) M. nr (...) w W. na stanowisku murarza – betoniarza,

- od dnia 24 sierpnia 1977 roku do dnia 15 listopada 1977 roku w (...) Zakładach (...), wskazując, że wykonywał wówczas prace przy piecach hutniczych,

- od dnia 3 sierpnia 1980 roku do dnia 2 czerwca 1991 roku w (...) w Ż. na stanowisku kierowcy ciągnika,

- okresów pobierania zasiłków chorobowych podczas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Usługowo – Handlowym (...) Spółka z o.o. w K..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc, iż ubezpieczony ukończył szkołę z dniem 22 maja 1974 roku, a do pracy jako absolwent został przyjęty od dnia 6 sierpnia 1974 roku. Zakład wskazał również, że nie zaliczył do szczególnego stażu pracy wnioskodawcy okresu od dnia 10 września 1975 roku do dnia 6 listopada 1976 roku w Przedsiębiorstwie (...), ponieważ skarżący nie przedłożył świadectwa pracy w warunkach szczególnych oraz brak jest możliwości ustalenia charakteru wykonywanej pracy.

W piśmie procesowym z dnia 20 sierpnia 2018 roku, pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, że istnieje podstawa do weryfikacji przysługiwania J. G. (1) możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 46 w zw. z art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W piśmie procesowym z dnia 31 sierpnia 2018 roku, organ rentowy wskazał, że wnioskodawca urodzony dnia (...) nie spełnił warunków do emerytury do dnia 31 grudnia 2018 roku, ponieważ na tę datę nie miał ukończonego wieku 60 lat.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. G. (1), urodzony dnia (...), złożył w dniu 3 lipca 2017 roku wniosek o przyznanie emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa (dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych).

Na dzień 1 stycznia 1999 roku Zakład uznał za udowodniony staż pracy wnioskodawcy w wymiarze: 24 lat, 8 miesięcy i 1 dnia, w tym 20 lat, 7 miesięcy i 29 dni okresów składkowych, 2 lata, 2 miesiące i 2 dni okresów nieskładkowych oraz 1 roku, 10 miesięcy okresów uzupełniających.

Do szczególnego stażu pracy wnioskodawcy ZUS zaliczył 3 lata i 11 dni tj. okresy zatrudnienia ubezpieczonego:

- od dnia 10 grudnia 1974 roku do dnia 28 lutego 1975 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K.,

- od dnia 5 marca 1979 roku do dnia 16 maja 1979 roku w (...),

- od dnia 3 czerwca 1991 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku, od dnia 1 kwietnia 1993 roku do dnia 30 listopada 1993 roku, od dnia 14 stycznia 1994 roku do dnia 31 maja 1994 roku, od dnia 2 listopada 1995 roku do dnia 15 grudnia 1995 roku w Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Usługowo – Handlowym (...) Sp. z o.o. w K. (dowód: decyzja z dnia 29 sierpnia 2017 roku, k. 66 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie, k. 7 – 8 akt sprawy).

W okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 5 sierpnia 1974 roku wnioskodawca, jako uczeń (...) Szkoły Zawodowej w Ł. , był zatrudniony jako pracownik młodociany w celu nauki zawodu malarza – sztukatora w (...) Kombinacie (...). Ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie za wykonaną pracę i korzystał z płatnego urlopu wypoczynkowego. Wnioskodawca pracował trzy dni w tygodniu, pozostałe dni tygodnia były przeznaczone na naukę. W lipcu 1974 roku przebywał zaś na urlopie bezpłatnym. Po ukończeniu nauki zawodu Kombinat zawarł z wnioskodawcą w dniu 6 sierpnia 1974 roku umowę o pracę, powierzając mu stanowisko malarza, które wnioskodawca zajmował do dnia 24 października 1974 roku (dowód: kwestionariusz osobowy, k. 31, świadectwo szkolne, k. 42, legitymacja ubezpieczeniowa, k. 43 – 44, karta obiegowa zmiany z dnia 9 września 1972 roku, k. 46, angaż z dnia 29 lipca 1974 roku, k. 47, umowa z dnia 1 września 1972 roku, k. 48 - 51 akt emerytalnych, karta wynagrodzeń, k. 24 – 25, zeznania ubezpieczonego, nagranie od minuty 19:18 do minuty 30:01, protokół z rozprawy z dnia 9 sierpnia 2018 roku, k. 46 akt sprawy).

W okresie od dnia 10 września 1975 roku do dnia 6 listopada 1976 roku J. G. (1) był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w W. – Oddział (...) M. Nr (...) w P. na stanowisku murarza. W ww. okresie ubezpieczony pracował przy wykonywaniu wiaduktu kolejowego w W.. Do jego obowiązków należało rozładowywanie wagonów. Ładunek stanowił głównie cement w 50 – kilogramowych workach, a także żwir. Wnioskodawca wykonywał również ręcznie wykopy o głębokości 15 metrów, zbrojenia oraz mieszanki betonowe. Zdarzało się także, że pracował na wysokości, na rusztowaniach. Pracowano przez co najmniej osiem godzin dziennie (dowód: świadectwo pracy z dnia 6 listopada 1976 roku, k. 5 akt kapitałowych, zeznania świadków: G. K., nagranie od minuty 22:28 do minuty 27:27, J. C. (1), nagranie od minuty 27:27 do minuty 31:51, S. P., nagranie od minuty 31:51 do minuty 40:29, protokół z rozprawy z dnia 24 kwietnia 2018 roku, k. 40 – 40v, zeznania ubezpieczonego, nagranie od minuty 30:01 do minuty 35:04, protokół z rozprawy z dnia 9 sierpnia 2018 roku, k. 46v akt sprawy).

Od dnia 24 sierpnia 1977 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładach (...) na stanowisku odginacza zębów wideł. Pracodawca ubezpieczonego dysponował sześcioma piecami hutniczymi i produkował widły, łopaty, szpadle, wykopywacze, płaskowniki. Ubezpieczony najpierw wkładał formę do pieca hutniczego, gdzie nagrzewała się ona do temperatury 1000 stopni, następnie wyjmował ją i przystępował do wykonywania czynności polegających na walcowaniu i wyginaniu. Pracował nad gorącym materiałem, bezpośrednio przy piecu. Kilkunastokrotnie musiał odginać zęby, aby uzyskać prawidłowy kształt narzędzi. Ww. czynności wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy. Realizowanie obowiązków w ww. Zakładach wnioskodawca zakończył z dniem 31 października 1977 roku. Kolejne zatrudnienie podjął w Przedsiębiorstwie (...) w K. z dniem 1 grudnia 1977 roku (dowód: świadectwo pracy bez daty, k. 12, świadectwo pracy z dnia 22 sierpnia 1978 roku, k.14, umowa o pracę z dnia 24 sierpnia 1977 roku, k. 29 akt emerytalnych, zeznania świadka G. P., nagranie od minuty (...):20 do minuty 11:38, zeznania świadka J. C. (2), nagranie od minuty 11:38 do minuty 16:27, zeznania ubezpieczonego, nagranie od minuty 19:18 do minuty 30:01, protokół z rozprawy z dnia 9 sierpnia 2018 roku, k. 45v – 47 akt sprawy).

W okresie od dnia 3 sierpnia 1980 roku do dnia 2 czerwca 1991 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) w Ż. na stanowisku kierowcy ciągnika. J. G. (1) kierował ciągnikiem U. C-330, nieogrzewanym, bez resorów. Poruszał się wyboistymi i piaszczystymi drogami. Wnioskodawca wykonywał za pomocą ciągnika prace polowe i prace transportowe. W sezonie letnim świadczenie prac na roli zajmowało ubezpieczonemu całą dniówkę pracowniczą. Do obowiązków ubezpieczonego należała praca przy opryskach, wykonywanie obowiązków przy orce, wykopkach, żniwach, koszeniu traw. Zimą do ciągnika wnioskodawcy mocowano pług i ubezpieczony zajmował się odśnieżaniem, nadto za pomocą rozrzutnika rozsypywał piasek na drogach. Prace związane z odśnieżaniem świadczył trzy lub cztery dni w tygodniu. Ubezpieczony wykonywał także prace transportowe, ale nie w pełnym wymiarze czasu pracy. Przewoził wapno, kamienie, tłuczeń, żwir, płody rolne i mleko (dowód: świadectwo pracy z dnia 24 kwietnia 1994 roku, k. 7 akt kapitałowych, zeznania świadków A. Ś., nagranie od minuty (...):37 do minuty 15:50, M. J., nagranie od minuty 17:01 do minuty 22:28, protokół z rozprawy z dnia 24 kwietnia 2018 roku, k. 39v – 40, zeznania ubezpieczonego, nagranie od minuty 35:04 do minuty 49:08, protokół z rozprawy z dnia 9 sierpnia 2018 roku, k. 46v – 47 i nagranie od minuty 4:57 do minuty 17:56, protokół z rozprawy z dnia 12 października 2018 roku, k. 66 – 66v akt sprawy).

Pracodawca ubezpieczonego wystawił świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazał, że J. G. (2) w okresie od dnia 3 sierpnia 1980 roku do dnia 2 czerwca 1991 roku zajmował stanowisko kierowcy ciągnika, wymienionym w wykazie A, dział VIII, poz. 3 pkt 3 wykazu stanowiącego załącznik do uchwały Zarządu (...) z dnia 25 lipca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy spółdzielczości rolniczej (dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 2 lipca 1994 roku, k. 18 akt emerytalnych).

W okresach od dnia 3 czerwca 1991 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku, od dnia 1 kwietnia 1993 roku do dnia 30 listopada 1993 roku, od dnia 14 stycznia 1994 roku do dnia 31 maja 1994 roku, od dnia 2 listopada 1995 roku do dnia 15 grudnia 1995 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Usługowo – Handlowym (...) Sp. z o.o. w K. na stanowisku robotnika budowlanego – melioranta. W okresach od dnia 22 stycznia 1992 roku do dnia (...) marca 1992 roku, od dnia 30 grudnia 1992 roku od dnia 30 marca 1993 roku, od dnia 6 września 1993 roku do dnia 10 września 1993 roku, od dnia 30 listopada 1993 roku do dnia 13 stycznia 1994 roku, od dnia 31 maja 1994 roku do dnia 24 lutego 1995 roku i od dnia 14 grudnia 1995 roku do dnia 2 maja 1996 roku ubezpieczony korzystał ze zwolnień lekarskich z powodu choroby, z tym, że okresy od dnia 1 stycznia 1993 roku do dnia 30 marca 1993 roku, od dnia 1 grudnia 1993 roku do dnia 13 stycznia 1994 roku, od dnia 1 czerwca 1994 roku do dnia 24 lutego 1995 roku i od dnia 16 grudnia 1995 roku do dnia 2 maja 1996 roku przypadały po ustaniu stosunku zatrudnienia (dowód świadectwa pracy: z dnia 23 marca 1993 roku, k. 9, z dnia 16 grudnia 1993 roku, k. 11, z dnia 3 czerwca 1994 roku, k. 13, z dnia 15 grudnia 1995 roku, k. 15, zaświadczenie z dnia 27 maja 1996 roku, k. 33, zaświadczenie z dnia 19 stycznia 2005 roku, k. 35 - 37 akt kapitałowych, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 11 kwietnia 2017 roku, k. 20 akt emerytalnych).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie .

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § (...) tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W świetle wskazanych wyżej unormowań jedną z koniecznych przesłanek do nabycia przez wnioskodawcę prawa do emerytury było wykazanie przez niego okresu składkowego i nieskładkowego w ilości 25 lat. Ponadto powinien on wykazać, co najmniej 15-letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych. Spełnienie powyższych przesłanek było przedmiotem sporu pomiędzy stronami. ZUS zaliczył bowiem do stażu pracy wnioskodawcy łącznie 24 lata, 8 miesięcy i 1 dzień, w tym 3 lata i 11 dni stażu pracy w warunkach szczególnych. Natomiast wnioskodawca podnosił, że legitymuje się 25-letnim okresem składkowym, nieskładkowym i uzupełniającym, jak i wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych.

W pierwszej kolejności należało zatem ustalić, czy wnioskodawca osiągnął 25-letni staż pracy. Wskazać trzeba, że początkowo pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o zaliczenie do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy okresów:

- od dnia 23 maja 1974 roku do dnia 5 sierpnia 1974 roku i od dnia 1 października 1974 roku do dnia 30 października 1974 roku, kiedy to był uczniem, pracującym w (...) Kombinacie (...),

- od dnia 24 sierpnia 1977 roku do dnia 15 listopada 1977 roku, kiedy to wykonywał obowiązki w (...) Zakładach (...).

W toku przedmiotowego postępowania Sąd uznał, że wnioskodawca wykazał, iż wykonywał prace na rzecz (...) Kombinatu (...) w charakterze pracownika młodocianego w okresie od dnia 23 maja 1974 roku do dnia 5 sierpnia 1974 roku, z tym, że w miesiącu lipcu przebywał na urlopie bezpłatnym. Co więcej, już jako osoba pełnoletnia, wnioskodawca podjął zatrudnienie w ww. Kombinacie w dniu 6 sierpnia 1974 roku i realizował tamże obowiązki pracownicze do dnia 24 października 1974 roku. Powyższe okoliczności, Sąd ustalił na podstawie zgromadzonej w toku przedmiotowego postępowania dokumentacji w postaci: kwestionariusza osobowego sporządzonego przez ubezpieczonego w dniu 24 sierpnia 1977 roku, świadectwa szkolnego, legitymacji ubezpieczeniowej, umowy o pracę z dnia 1 września 1972 roku, karty obiegowej zmiany, angażu i karty wynagrodzeń zalegających w dokumentacji pracowniczej.

Z dokumentacji tejże jednoznacznie wynika, że wnioskodawca był zatrudniony w spornym okresie od dnia 23 maja 1974 roku do dnia 5 sierpnia 1974 roku w charakterze pracownika młodocianego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 roku (art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS). Negatywnych skutków dla ubezpieczonego nie wywołuje okoliczność, że w miesiącu lipcu 1974 roku przebywał na urlopie bezpłatnym. W orzecznictwie ugruntowany bowiem jest pogląd, że okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi młodocianemu na podstawie art. 205 § (...) KP stanowi okres zatrudnienia, o którym mowa w art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 12.03.2013 r., III AUa 846/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 31 października 2017 roku, sygn. akt III AUa 12/17).

W części zaś jedynie było uzasadnione sprecyzowane przez wnioskodawcę żądanie zaliczenia do ogólnego stażu pracy okresu od dnia 1 października 1974 roku do dnia 31 października 1974 roku w Kombinacie (...) w Ł.. Zgromadzony materiał dowodowy, a w szczególności kwestionariusz osobowy sporządzony i podpisany przez samego wnioskodawcę w dniu 24 sierpnia 1977 roku wskazuje, że było on zatrudniony w ww. Kombinacie jedynie do dnia 24 października 1974 roku.

Zaliczeniu do ogólnego stażu pracy wnioskodawcy podlegał także okres od dnia 24 sierpnia 1977 roku do dnia 31 października 1977 roku, kiedy to ubezpieczony faktycznie wykonywał obowiązki, polegające na obsłudze walcarek i wykańczaniu wyrobów walcowanych w przemyśle hutniczym. W wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy, nie wskazano wprawdzie daty rozwiązania stosunku pracy wnioskodawcy w (...) Zakładach (...), jednakże ubezpieczonego nie można obciążać negatywnymi konsekwencjami zaniechań pracodawcy. Tym bardziej, że okoliczność, iż ubezpieczony wykonywał pracę do dnia 31 października 1977 roku wynikała ze spontanicznych i przekonujących zeznań jego współpracownika, G. P.. Świadek ten zapamiętał ww. datę ze względu na to, że poprzedzała ona dzień 1 listopada, to jest uroczystość Wszystkich Świętych. Ponadto, Sąd w toku niniejszego postępowania ustalił, że wnioskodawca kolejne zatrudnienie podjął dopiero z dniem 1 grudnia 1977 roku w Przedsiębiorstwie (...) w K.. W ocenie Sądu zaś, skarżący nie mógł, uwzględniając jego sytuację materialną, pozostawać bez źródła dochodu przez okres dłuższy niż jeden miesiąc.

Reasumując, wnioskodawca wykazał w przedmiotowym postępowaniu, że wbrew stanowisku ZUS, pozostawał w zatrudnieniu w okresach od dnia 23 maja 1974 roku do dnia 5 sierpnia 1974 roku, od dnia 1 października 1974 roku do dnia 24 października 1974 roku oraz od dnia 24 sierpnia 1977 roku do dnia 31 października 1977 roku. Zaliczenie tychże okresów do stażu pracy skarżącego powoduje, że na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się on wymaganym, 25-letnim stażem pracy.

Jednakże w przedmiotowej sprawie kwestią sporną było posiadanie przez wnioskodawcę wymaganego 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Ubezpieczony domagał się zaliczenia do szczególnego stażu pracy następujących okresów:

- od dnia 10 września 1975 roku do dnia 6 listopada 1976 roku w Przedsiębiorstwie (...), Oddział (...) M. nr (...) w W. na stanowisku murarza – betoniarza,

- od dnia 24 sierpnia 1977 roku do dnia 15 listopada 1977 roku w (...) Zakładach (...) na stanowisku odginacza zębów wideł,

- od dnia 3 sierpnia 1980 roku do dnia 2 czerwca 1991 roku w (...) w Ż. na stanowisku kierowcy ciągnika,

- okresów pobierania zasiłków chorobowych podczas zatrudnienia w okresach od dnia 3 czerwca 1991 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku, od dnia 1 kwietnia 1993 roku do dnia 30 listopada 1993 roku, od dnia 14 stycznia 1994 roku do dnia 31 maja 1994 roku oraz od dnia 2 listopada 1995 roku do dnia 15 grudnia 1995 w Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Usługowo – Handlowym (...) Sp. z o.o. w K..

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się zaś pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272). Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Najistotniejsze dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy było ustalenie, czy wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych w okresie od dnia 3 sierpnia 1980 roku do dnia 2 czerwca 1991 roku w (...) , kiedy to wykonywał obowiązki na stanowisku kierowcy ciągnika. Niezaliczenie bowiem ww. okresu spowodowałoby niemożność wykazania przez skarżącego 15-letniego szczególnego stażu pracy, nawet przy uwzględnieniu pozostałych okresów wskazanych w odwołaniu.

Wnioskodawca dysponował wprawdzie świadectwem pracy w warunkach szczególnych, jednakże dokument ten został zakwestionowany przez organ rentowy. ZUS wskazywał, że stanowisko pracy – kierowca ciągnika nie zostało wymienione we wskazanym przez pracodawcę pkt 3, poz. 3, Działu VIII Uchwały Zarządu (...) z dnia 25 sierpnia 1983 roku. Co więcej, organ rentowy zaznaczył, że prace polne wykonywane przy wykorzystaniu ciągnika, bądź sporadyczne wyjazdy w trasę ciągnikiem nie oznaczają wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Charakter pracy wnioskodawcy w ww. okresie, Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków: A. Ś. i M. J. oraz zeznań samego wnioskodawcy. Z zeznań tychże wynika, że podstawowymi obowiązkami ubezpieczonego było realizowanie prac na roli, a w okresie zimowym przez trzy lub cztery dni w tygodniu odśnieżanie i posypywanie dróg piaskiem. Skarżący wykonywał wprawdzie prace transportowe, ale nie świadczył ich w pełnym wymiarze pracy. Jak zauważył ZUS, prace takie miały charakter jedynie sporadyczny, uzależniony od potrzeb pracodawcy. Na podstawie zeznań świadków i samego ubezpieczonego wysnuć należy wniosek, że realizowanie prac na roli zajmowało ubezpieczonemu całą dniówkę pracowniczą. Do obowiązków wnioskodawcy należały bowiem prace przy opryskach, wykonywanie obowiązków przy orce, wykopkach, żniwach, koszeniu traw. W okresie zaś zimowym rolnicy odpowiadali za stan dróg, odśnieżając je i posypując piaskiem przy pomocy urządzeń załączonych do ciągnika. Uznać więc należy, że prace transportowe zdarzały się jedynie sporadycznie, wtedy gdy nie było do wykonania prac pilniejszych, polegających na świadczeniu obowiązków na roli i przy utrzymaniu dróg. Zdarzało się, że wnioskodawca przewoził wapno, kamienie, tłuczeń, żwir, czy płody rolne, jednakże nie czynił tego w pełnym wymiarze czasu pracy. Powyższego nie może zmienić fakt, że wnioskodawca pracował w trudnych warunkach, w trudnym do obsługi ciągniku. Zaliczeniu do szczególnego stażu pracy wnioskodawcy mogłaby podlegać bowiem tylko praca wymieniona w Dziale VIII wykazu A, załącznika do rozporządzenia pod pozycją 3, to jest praca kierowcy ciągnika wykonującego obowiązki w pełnym wymiarze czasu pracy w transporcie. Jak zaś wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego czynności transportowe były jedynie dodatkowymi czynnościami zlecanymi skarżącemu przez pracodawcę obok świadczenia pracy na roli i przy utrzymaniu dróg w sezonie zimowym.

Konkludując z zeznań wnioskodawcy i pośrednio z zeznań świadków wynika, że do stałych obowiązków odwołującego w kwestionowanych przez ZUS okresach należały prace polowe, które wykonywał ciągnikiem rolniczym (orka, koszenie, wykonywanie oprysków, wykopki). Wnioskodawca pracował tak stale w okresie od wiosny do jesieni. Natomiast w okresie zimowym głównie, bo przez 3 – 4 dni w tygodniu pracował przy utrzymaniu dróg.

Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych wymienione są w dziale VIII wykazu A, załącznika do rozporządzenia pod pozycją 3. Dział ten określa prace „W transporcie i łączności”. W wyroku z dnia 15 maja 2018 roku, sygn. akt I UK 116/17 Sąd Najwyższy wskazał, że szkodliwość i uciążliwość pracy traktorzysty zatrudnionego w zakładzie pracy z branży rolniczej należy wiązać – na użytek art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej – wyłącznie ze specyfiką poruszania się w ruchu drogowym przez pojazdy o odmiennej w stosunku do „normalnych” uczestników tego ruchu charakterystyce, wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Nie można natomiast utożsamiać warunków, w jakich prace kierowcy ciągnika w przedsiębiorstwie z branży rolnej były wykonywane z warunkami (zewnętrznymi) towarzyszącymi pracom polowym (drgania, zapylenie, hałas), zwłaszcza że prace te z całą pewnością nie są przecież pracami transportowymi. Nie polegają bowiem na przewozie ludzi i ładunków, realizowane są poza drogami publicznymi (z wyjątkiem przejazdu na pole), a przez to bez narażenia na zagrożenia charakterystyczne dla ruchu drogowego w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy. Takie samo stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 czerwca 2018 roku, sygn. akt I UK 178/17 stwierdzając, że praca kierowcy ciągnika w transporcie i praca traktorzysty w rolnictwie nie są tożsame w aspekcie możliwości ich kwalifikacji, jako pracy w warunkach szczególnych.

Transport jest działem gospodarki, związanym z przemieszczaniem ludzi i ładunków w przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków transportu. Transport, w szczególności transport towarowy, jest przy tym ściśle powiązany z pozostałymi działami gospodarki, przy czym niejednokrotnie jest on wykonywany nie tylko przez podmioty gospodarcze, których przedmiotem działalności są wyłącznie usługi transportowe, i które z tego powodu nie są przyporządkowane do tego właśnie działu gospodarki. Prace kierowców ciągników w transporcie wymienione są w dziale VIII poz. 3. Przyporządkowanie w przywołanym wykazie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w warunkach szczególnych (stanowiskowo – branżowy charakter wykazu). Chodzi tu o narażenie procesami technologicznymi stanowiska pracy na czynniki szkodliwe, wynikające ze specyfiki danego działu przemysłu. W sytuacji, gdy stopień uciążliwości nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, to brak jest podstaw do negowania kwalifikacji pracy, jako pracy w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia praca ta przyporządkowana została do innego działu przemysłu. Oznacza to, że zasadą jest przyporządkowanie określonego pracodawcy do danej branży przemysłu, gdyż uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia wynika właśnie z owej branżowej specyfiki. Odmówić trzeba wówczas waloru pracy w szczególnych warunkach pracy na podobnym stanowisku wykonywanej w innym dziale przemysłu lub gospodarki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2014 roku, II UK 368/13, LEX nr 1458633).

O ile zatem prace transportowe wykonywane przez ubezpieczonego ciągnikiem można zaliczyć do prac w transporcie, a zatem do prac objętych działem VIII poz. 3 wykazu A, mimo że pracował on w (...), a nie w przedsiębiorstwie transportowym - o tyle nie ma podstaw do potraktowania prac polowych, jako prac w transporcie, tak samo jak i prac przy odśnieżaniu dróg i posypywaniu ich piaskiem, które to prace wnioskodawca wykonywał w okresie zimowym. Uwzględnienie w wykazie A, dziale VIII pod poz. 3 prac kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek innych zadaniach (rodzaju pracy) niż zadania transportowe. Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych bez względu na miejsce ich wykonywania i rodzaj zostały wymienione w dziale XIV zatytułowanym „prace różne”. Inne działy wykazu obejmują wymienione w nich prace w powiązaniu z rodzajami zakładów pracy lub ich częściami. Nie można uznać, że praca traktorzysty jest zawsze pracą „w transporcie”, także wówczas, gdy kierujący niczego nie transportuje, lecz wykonuje przy pomocy ciągnika rolniczego prace polowe (np. sieje, orze, nawozi, spulchnia glebę, wykonuje opryski itp.) bądź zajmuje się w czasie okresu zimowego odśnieżaniem i posypywaniem dróg.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika ubezpieczonego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentacji akt emerytalnych S. C., gdyż powyższe nie miało żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Nie ulega wątpliwości, że rozstrzygnięcie w każdej sprawie ubezpieczeniowej wymaga zbadania konkretnego, zindywidualizowanego stanu faktycznego. Ewentualne nawet przyznanie przez ZUS ww. kierowcy ciągnika prawa do wcześniejszej emerytury, nie obliguje w żadnym wypadku do wydania orzeczenia zmieniającego zaskarżoną decyzję. W przedmiotowej sprawie, Sąd poczynił własne ustalenia faktyczne, z których jednoznacznie wynika, że ubezpieczony nie wykonywał czynności transportowych w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto zauważyć należy, iż na przestrzeni ostatnich lat, w związku z ww. wyrokami Sądu Najwyższego, linia orzecznicza w tym zakresie ewoluowała.

Jak już wyżej wskazano niezaliczenie do szczególnego stażu pracy wnioskodawcy okresu od dnia 3 sierpnia 1980 roku do dnia 2 czerwca 1991 roku uniemożliwia osiągnięcie przez skarżącego 15-letniego stażu pracy. Jedynie marginalnie wskazać więc należy, że zaliczeniu do szczególnego stażu pracy ubezpieczonego podlegają okresy:

- od dnia 10 września 1975 roku do dnia 6 listopada 1976 roku w Przedsiębiorstwie (...), Oddział (...) M. nr (...) w W., kiedy to wykonywał on obowiązki będące kompilacją prac wskazanych w Wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku, a to: ciężkich prac załadunkowych w transporcie (Dział VIII, poz. 1), prac zbrojarskich i betoniarskich (Dział V, poz. 4), prac przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości (Dział V, poz. 5),

- od dnia 24 sierpnia 1977 roku do dnia 31 października 1977 roku w (...) Zakładach (...), kiedy to ubezpieczony świadczył prace polegające na obsłudze walcarek i wykańczaniu wyrobów walcowanych w przemyśle hutniczym (Dział III, poz. 11 i 12).

Zakres obowiązków skarżącego w ww. okresach, Sąd ustalił na podstawie spójnych, logicznych i przekonujących, a w konsekwencji wiarygodnych zeznań świadków: odpowiednio G. K., J. C. (1) i S. P. oraz G. P. i J. C. (2). Jednakże jak już wyżej wskazano zaliczenie powyższych okresów do szczególnego stażu pracy ubezpieczonego nie wywołuje dla skarżącego korzystnych skutków orzeczniczych.

Wyjaśnić również należy, że bezzasadne są twierdzenia wnioskodawcy, jakoby organ rentowy nie zaliczył mu do szczególnego stażu pracy okresów korzystania ze zwolnień lekarskich w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Usługowo – Handlowym (...) Sp. z o.o. w K. w okresach od dnia 3 czerwca 1991 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku, od dnia 1 kwietnia 1993 roku do dnia 30 listopada 1993 roku, od dnia 14 stycznia 1994 roku do dnia 31 maja 1994 roku, od dnia 2 listopada 1995 roku do dnia 15 grudnia 1995 roku. Do szczególnego stażu pracy ZUS zaliczył bowiem wszystkie ww. okresy, w których ubezpieczony pozostawał w stosunku pracy. Brak natomiast jest podstaw prawnych do zaliczenia do szczególnego stażu pracy okresów zwolnień lekarskich, przypadających po ustaniu stosunku zatrudnienia.

Tym samym wnioskodawca, nie wykazując 15-letniego szczególnego stażu pracy, nie spełnił wszystkich warunków niezbędnych dla nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń oddalił odwołanie.

Na podstawie zaś art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy przekazał do rozpoznania organowi rentowemu wniosek ubezpieczonego J. G. (1) o przyznanie prawa do emerytury na podstawie art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS uznając, iż jest to żądanie nowe, dotychczas przez ZUS nierozpoznane. Zgodnie zaś z ugruntowaną linią orzeczniczą, jeżeli po wniesieniu odwołania od decyzji w sprawie z zakresu ubezpieczenia społecznego zostanie zgłoszone nowe żądanie, to sąd nie może go rozpoznać i zobowiązany jest przekazać to żądanie do rozpoznania organowi rentowemu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2005 roku, sygn. akt II UK 240/04).