Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lipca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Dorota Krawczyk

Protokolant Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku G. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek odwołania G. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 19 listopada 2015 r. sygn. (...) SP (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy G. T. prawo do emerytury górniczej od dnia 22 września 2015 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz wnioskodawcy G. T. kwotę180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 1309/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił wnioskodawcy G. T. przyznania prawa do emerytury górniczej wskazując, że nie spełnił on warunków do jej uzyskania. Organ rentowy stwierdził, że wnioskodawca udowodnił jedynie 23 lata, 4 miesiące i 3 dni pracy górniczej wobec wymaganych 25 lat (w tym 19 lat, 4 miesiące i 3 dni okresów pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1). Wnioskodawcy nie zaliczono do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym okresu zatrudnienia od dnia 1 września 1995 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku na stanowiskach: ślusarz, mechanik maszyn i urządzeń układu (...) oraz mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku, albowiem nie figurują one w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Powyższą decyzję zaskarżył w dniu 7 grudnia 2015 roku (data nadania w placówce pocztowej) G. T.. W odwołaniu profesjonalny pełnomocnik reprezentujący skarżącego wskazał, że pracował on w okresie od dnia 1 września 1995 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku w Wydziałach Maszynowych Koparek Węglowych. W odwołaniu wskazano, że wnioskodawca pracował w wyżej wymienionych oddziałach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku przy konserwacji, montażu, demontażu urządzeń na koparkach wielonaczyniowych na stanowisku wymienionym w załączniku Nr 3 do ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, Dział III, pkt 7, a zatem okresy te powinny być zaliczone do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

G. T., urodzony w dniu (...), wystąpił w dniu 22 września 2015 roku z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-5 w aktach ZUS)

Niekwestionowany przez ZUS okres pracy górniczej wnioskodawcy wynosi łącznie 23 lata, 4 miesiące i 3 dni.

(dowód: wyliczenie k. 31-31v w aktach ZUS)

Od dnia 1 lipca 1983 roku do chwili obecnej G. T. jest zatrudniony w (...) w R., obecnie (...) S.A. Oddział Kopalnia (...) z siedzibą w R..

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 8 w aktach ZUS)

W dokumentacji pracowniczej pracodawca wskazał, że wnioskodawca był zatrudniony:

- od dnia 1 września 1995 roku do dnia 31 grudnia 1995 roku jako ślusarz w oddziale (...),

- od dnia 1 stycznia 1996 roku do dnia 28 lutego 2006 roku jako mechanik maszyn i urządzeń układu (...) w oddziale (...), a od dnia 1 marca 2006 roku do dnia 16 listopada 2006 roku w oddziale (...),

- od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku jako mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku w oddziale (...).

(dowód: angaże k. 28, 34, karty obiegowe zmiany, k. 27, k. 31, zaświadczenie o ukończeniu kursu z dnia 1 marca 2006 roku, k. 55, angaż z dnia 13 kwietnia 2006 roku, k. 56, wniosek o zmianę nazwy stanowiska pracy, k. 60, zgłoszenie zmiany wykonywania pracy górniczej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, k. 61, część B w aktach osobowych wnioskodawcy, protokół z posiedzenia Komisji weryfikacyjnej z dnia 15 lutego 2010 roku, k. 9, informacja dotycząca okresów pracy k. 29 w aktach ZUS)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 15 lutego 2010 roku ustaliła, że wnioskodawca w okresie od dnia 1 września 1995 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku wykonywał pracę zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach wykonując prace mechaniczne, to jest na stanowisku wymienionym w załączniku Nr 3, Dziale III, pkt 7 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

(dowód: protokół z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej k. 9-10 w aktach ZUS)

W dniu 10 września 2015 roku pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał, że w okresie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on pracę górniczą w okresie od dnia 1 września 1995 roku do nadal na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach wykonującego prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, wymienionym w Dziale III załącznika Nr 3, poz. 7 rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 8 w aktach ZUS)

W okresie od dnia 1 września 1995 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku wnioskodawca pracował jako rzemieślnik zatrudniony stale na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze wykonujący prace mechaniczne na koparkach. Chociaż pracodawca odwołującego wskazywał w angażach, ze skarżący zajmował różne stanowiska, to wykonywał on takie same czynności, jak w okresach zaliczonych przez ZUS do pracy górniczej, to jest prace przy utrzymywaniu w ruchu maszyn podstawowych w postaci koparek. Wnioskodawca pracował wówczas w wydziałach (...) i (...), które były oddziałami maszynowymi koparek nakładowych. Głównym zadaniem skarżącego było usuwanie awarii, bieżąca naprawa i konserwowanie koparek celem utrzymania ich w ciągłym ruchu. Do obowiązków wnioskodawcy należała wymiana bębnów i przekładni, silników, skrobaków i dennic, płyt gąsienicowych, wózków jezdnych, kół napędowych, łożysk i elementów konstrukcyjnych, silników, a także konserwacja urządzeń dźwigowych na maszynach podstawowych. Prace te wnioskodawca wykonywał w przodku, w pełnym wymiarze czasu pracy. Dojazd na stanowisko pracy zajmował około 15 minut. Polecenia wnioskodawcy wydawał sztygar oddziałowy. Obowiązki ślusarza, mechanika maszyn i urządzeń układu (...) oraz mechanika maszyn i urządzeń górniczych, które to świadczył wnioskodawca, niczym się między sobą nie różniły.

(dowód: zeznania świadka K. K., nagranie od minuty 16:01 do minuty 27:25, zeznania świadka W. T., nagranie od minuty 27:25 do minuty 36:01, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 36:01 do minuty 40:07, protokół z rozprawy z dnia 29 czerwca 2016 roku, k. 23 – 24v akt sprawy, informacja dotycząca okresów pracy k. 29-29v, zakres czynności mechanika maszyn i urządzeń górniczych w przodku, k. 30 w aktach ZUS)

W charakterystyce stanowiska pracy z dnia 27 października 2015 roku pracodawca wskazał, że wnioskodawca w okresie od dnia 1 września 1995 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu zespołów i urządzeń na koparkach węglowych – urządzeniach wydobywczych. Pomimo różnego nazewnictwa stanowisk, które zajmował skarżący, to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace mechaniczne, konserwacyjne, obsługowe i naprawcze utrzymujące sprawność techniczną koparek i zwałowarek – urządzeń wydobywczych.

Pracodawca wskazał jednocześnie, że do obowiązków wnioskodawcy na tym stanowisku pracy należały prace kontrolne, obsługowe, konserwacyjne, smarownicze, naprawcze i remontowe na koparkach (...), (...), (...), zwałowarkach (...)- (...) i (...)- (...) oraz maszynach pomocniczych: przenośnikach samojezdnych (...) 1 i 2, stołach załadowczych, wozach kablowych i wózkach zrzutowych, które obejmują między innymi:

- kontrolę, obsługę i konserwację urządzeń,

- demontaż i montaż zespołów napędowych (silnik – przekładnia),

- demontaż i montaż bębnów napędowych, zwrotnych, napinających, odbojowych,

- wymianę płyt gąsienicowych, wózków jezdnych, rolek podtrzymujących, kół napędowych i napinających,

- wymianę łożysk,

- wymianę lin i kół linowych,

- naprawę elementów konstrukcyjnych,

- wymianę i naprawę ciągów komunikacyjnych (schody, podesty, barierki)

- wymianę ślizgów i wykładzin,

- konserwacja, naprawa, remont urządzeń dźwigowych na maszynach podstawowych.

(dowód: informacja dotycząca okresów pracy k. 29-29v, zakres czynności k. 30 w aktach ZUS)

Sąd Okręgowy ocenił i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 887), zwana dalej ustawą.

Zgodnie z art. 50 a ust. 1 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat (art. 50 a ust. 2 ).

Przepis z art. 50b ustawy stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy. Z kolei w myśl art. 50 c ust. 1 pkt 4 ustawy za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Stosownie natomiast do art. 50d ust. 1 ustawy przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

Rozporządzeniem, o którym mowa wyżej, jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r., nr 2, poz. 8), zwane dalej rozporządzeniem. Zachowało ono moc na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami tej ustawy. Cytowane rozporządzenie w załączniku nr 3 dział III w pozycjach od 1 do 8 określa szczegółowo wykaz takich stanowisk w kopalniach węgla brunatnego, na których wykonywanie pracy pozwala na zaliczenie jej w wymiarze półtorakrotnym. Prace na odkrywce, opisane w załączniku nr 2 do cyt. rozporządzenia, stanowią natomiast pracę górniczą, która przewiduje określone przywileje dla osób ją wykonujących, ale w mniejszym zakresie, niż to wynika z załącznika nr 3.

Nie powinno budzić wątpliwości, że przy ocenie, czy ubezpieczony wykonywał pracę górniczą, w tym w wymiarze półtorakrotnym, nie można skupiać się wyłącznie na nazwie zajmowanego przez niego stanowiska pracy, ale należy badać, jakie czynności wykonywał on w okresie, który poddawany jest badaniu. Tym samym nie ma jednak również decydującego znaczenia dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 marca 1998 roku, II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999/6/213, z dnia 22 marca 2001 roku, II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002/22/553).

Jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 kwietnia 2010 roku (I UK 339/09, LEX nr 607444), zasady nabywania prawa do emerytur górniczych odbiegają od zasad obowiązujących powszechnie, co wynika z charakteru pracy górniczej, angażującej we wzmożonym stopniu siły fizyczne i psychiczne zatrudnionych. Z tego powodu ustalając ogólne zasady nabywania prawa do górniczej emerytury ustawodawca z jednej strony uznał, że do zaliczenia pracy górniczej do okresu, od którego zależy nabycie prawa do emerytury wystarczające jest, jeżeli praca ta była wykonywana co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy (przytoczony art. 50b ustawy), z drugiej natomiast – uznał za pracę na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego tylko zatrudnienie łączące się z wykonywaniem czynności o określonym charakterze i na wyszczególnionych w rozporządzeniu stanowiskach pracy. Jest to w pełni uzasadnione, jeśli uwzględni się, charakter zatrudnienia na odkrywce. Z uwagi na warunki jego wykonywania i stopień bezpieczeństwa, wpływające na obciążenie fizyczne i psychiczne, nie może równać się ona z charakterem zatrudnienia pod ziemią. Dlatego też przepisy normujące zasady nabywania prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, przede wszystkim przy uwzględnieniu ich wykładni gramatycznej, zaś dla oceny charakteru pracy górniczej nie mogą mieć decydującego znaczenia ani zakładowe wykazy stanowisk, ani protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie jako pracę górniczą. Powyższe dotyczy także pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym. W konsekwencji, ani rozporządzenie wykonawcze, ani tym bardziej wewnętrzne zarządzenia pracodawcy nie mogą przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że o uznaniu zatrudnienia jako pracy górniczej, w tym w wymiarze półtorakrotnym, nie przesądza nazwa stanowiska, użyta w wydanym przez pracodawcę świadectwie wykonywania pracy górniczej, odpowiadająca nomenklaturze zawartej w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, lecz pozytywna weryfikacja dokumentu pod kątem zgodności rzeczywiście wykonywanej przez pracownika pracy z ustawowymi wymaganiami (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2010 roku, I UK 30/10, LEX nr 590314).

Wnioskodawca ukończył 50 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Jednocześnie organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy górniczej i równorzędnej okres 23 lat, 4 miesięcy i 3 dni. Wnioskodawcy nie zaliczono do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym okresu zatrudnienia od dnia 1 września 1995 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku, ponieważ stanowiska: ślusarz, mechanik maszyn i urządzeń układu (...), mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku, nie są wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Zdaniem Sądu w toku postępowania w niniejszej sprawie wnioskodawca wykazał w sposób niebudzący wątpliwości, że w spornym okresie zatrudnienia wykonywał pracę górniczą na odkrywce bezpośrednio w przodku. Fakt pełnienia przez wnioskodawcę obowiązków na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego stale na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze wykonującego prace mechaniczne na koparkach potwierdzili świadkowie K. K. i W. T.. Zeznania te sąd uznał za wiarygodne. Są one bowiem logiczne i spójne. Korespondują z zeznaniami wnioskodawcy, a także dokumentacją pracowniczą skarącego, w tym w szczególności informacją o zatrudnieniu wnioskodawcy i zakresem jego obowiązków, które pracodawca sporządził w dniu 27 października 2015 roku. K. K. pracował ze skarżącym na tożsamych stanowiskach i w tych samych oddziałach. Natomiast W. T. w spornym okresie był sztygarem oddziałowym i wydawał polecenia wnioskodawcy. Stąd obaj świadkowie posiadają kompletną wiedzę na temat obowiązków pełnionych przez skarżącego. Z zeznań świadków i dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy wynika, że w spornym okresie pracował on w wydziałach (...) i (...), które był oddziałami maszynowymi koparek nakładowych. Do obowiązków wnioskodawcy należało utrzymywanie w ciągłym ruchu maszyn podstawowych w postaci koparek, wymiana bębnów i przekładni, płyt gąsienicowych, wózków jezdnych, kół napędowych, łożysk i elementów konstrukcyjnych, silników, a także konserwacja urządzeń dźwigowych na maszynach podstawowych. Wskazane wyżej prace wnioskodawca świadczył na odkrywce (...) bezpośrednio w przodku.

Prace, które wykonywał wnioskodawca wymienione są w załączniku nr 3, dział III, poz. 7 do wyżej wymienionego rozporządzenia, w którym wskazano, że do stanowisk pracy, na których okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki i węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym należą stanowiska rzemieślników zatrudnionych na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujących prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń.

Dlatego też w ocenie Sądu sporne okresy podlegają zaliczeniu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym w oparciu o art. 50d ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przy zaliczeniu do okresów pracy górniczej okresów od dnia 1 września 1995 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku w wymiarze półtorakrotnym, staż pracy górniczej wnioskodawcy wynosi więcej niż 25 lat.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznał odwołanie za uzasadnione i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. przyznał wnioskodawcy G. T. prawo do emerytury górniczej od dnia złożenia wniosku, to jest od dnia 22 września 2015 roku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty zasądzone od organu rentowego na rzecz skarżącego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy w kwocie 180,00 złotych określone w § 2 ust. 1 w związku z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461, ze zm.)