Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st.sekr.sądowy Ilona Królikiewicz

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania B. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 30 października 2013r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 1556/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 października 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawczyni B. S. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych oraz w szczególnym charakterze.

Od powyższej decyzji wnioskodawczyni odwołała się w dniu 15 listopada 2013r. Wnioskodawczyni zarzuciła organowi rentowemu, iż bezzasadnie odmówił jej prawa do emerytury nie uznając szczególnych warunków zatrudnienia w Zakładach (...) w P. w okresie od 1 września 1969 roku do 14 grudnia 1971 roku, w czasie którego odbywała naukę zawodu w Przyzakładowej Zawodowej Szkole (...) (...) w P.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. S. urodziła się w dniu (...) W dniu 24 października 2013r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie emerytury.

Wnioskodawczyni nadal pozostaje w stosunku zatrudnienia, nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku B. S. udowodniła staż pracy wynoszący 24 lata 11 miesięcy i 3 dni, w tym: 24 lata i 10 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych oraz 1 miesiąc i 2 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy zaliczył wnioskodawczyni do pracy w szczególnych warunkach okres pracy w Zakładach (...) „ w P. od dnia 15 grudnia 1971r. do dnia 31 marca 1986r. na stanowisku dziewiarza w łącznym 14 lat 3 miesięcy i 17 dni .

(dowód: decyzja ZUS z dnia 30 października 2013r. – k. 14 akt emerytalnych, odpowiedź ZUS na odwołanie k.5-6 akt)

B. S. w okresie od 1 września 1969 r. do 31 marca 1987 roku była zatrudniona na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w P., z tym że w okresie od dnia 1 września 1969r. do dnia 14 grudnia 1971r. w charakterze ucznia, a następnie w charakterze dziewiarza.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 9 czerwca 2004r. – akta osobowe część C

W dniu 18 sierpnia 1969r. B. S. zawarła z Zakładami (...) w P. umowę o naukę zawodu dziewiarza maszynowego na okres dwóch lata od dnia 1 września 1969r. do dnia 31 sierpnia 1971r. W ramach tej umowy wnioskodawczyni zobowiązała się dokształcać do ukończenia 18 roku życia w szkole wskazanej przez Zakład. Zgodnie z § 3 ust. 3 tej umowy czas dokształcania się w wymiarze do 18 godzin tygodniowo wliczany był do czasu pracy szkolonego. Szkolonemu za każdą godzinę dokształcania się wliczoną do czasu pracy przysługiwało wynagrodzenie wynikające z kategorii osobistego zaszeregowania. Okres szkolenia wliczał się do okresu zatrudnienia w Zakładzie.

(dowód: umowa o naukę zawodu z dnia 18 sierpnia 1969r. – k. A,B,C akt osobowych)

W okresie od 1 września 1969 roku do 24 czerwca 1971 wnioskodawczyni odbywała naukę zawodu dziewiarza maszynowego w (...) Szkole (...) dla Pracujących w Zakładach (...) w P. W pierwszej klasie nauka w szkole odbywała się 3 dni w tygodniu po 6 godzin dziennie, a praktyki w zakładzie w pozostałe trzy dni po sześć godzin dziennie. Po ukończeniu przez ucznia 16 roku życia praktyki trwały 8 godzin dziennie w te dni, gdy nie było zajęć szkolnych (3 dni). Natomiast w te dni, w których odbywała się nauka w szkole (3 dni), praktyki na produkcji (przewijalni i dziewiarni) trwały ok. 2 godziny dziennie.

W drugiej klasie nauka w szkole odbywała się dwa dni w tygodniu, a praca w zakładzie pracy (na wydziale dziewiarni) sześć dni w tygodniu. Z tym, że wnioskodawczyni pracowała osiem godzin dziennie przez cztery dni w tygodniu, gdy nie było zajęć szkolnych. A w pozostałe dni, w których odbywała się nauka w szkole, trwająca średnio 4 godziny, wnioskodawczyni pracowała na produkcji do uzupełnienia 8-godzinnego dnia pracy, czyli średnio 4 godziny dziennie.

W okresie wakacyjnym wnioskodawczyni jako uczeń miała 1 miesiąc wakacji, a w drugim miesiącu odbywała praktyki pracując na produkcji.

Wnioskodawczyni ukończyła naukę w szkole zawodowej w dniu 23 czerwca 1971r.

W okresie pobierania nauki wnioskodawczyni pracowała pod nadzorem instruktora i mistrza obsługując jedną maszynę przędzalniczą. Były to maszyny dziewiarskie typu: elastik do produkcji ściągaczy, maszyny pętelkowe do produkcji materiałów typu frote oraz maszyny wielosystemowe do produkcji tkanin na podkoszulki.

Po skończeniu szkoły od 24 czerwca 1971r.wnioskodawczyni rozpoczęła staż, który trwał aż do 14 grudnia 1971 roku. Staż skończył się egzaminem. W okresie stażu wnioskodawczyni pobierała wynagrodzenie w wysokości przewidzianej dla uczniów. Podczas stażu wnioskodawczyni pracowała na dziewiarni na stanowisku dziewiarza maszynowego obsługując maszyny służące do produkcji wyrobów włókienniczych stale i pełnym wymiarze czasu pracy tj. po 8 godzin dziennie.

( dowód: zeznania świadka Z. M. protokół rozprawy z dnia 13 lutego 2014 roku k.24v od minuty 8.32 do 20.31 , zeznania świadka G. O. protokół rozprawy z dnia 13 lutego 2014 roku k.24v od minuty 20. 32 do 30.27 oraz zeznania wnioskodawczyni B. S.- protokół rozprawy z dnia 3 kwietnia 2014 roku k.31 od minuty 3.04 do minuty 15.15 , świadectwo pracy k.2, 3, 4, , karta osobista pracownika młodocianego k.2, zakres obowiązków k.4w aktach osobowych wnioskodawczyni)

Pracodawca wystawił wnioskodawczyni w dniu 9 maja 2013 roku świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym zaświadczył, że wnioskodawczyni B. S. była zatrudniona w Zakładach (...) w P.. w okresie od 1 września 1969 roku do 31 marca 1987 roku i w okresie od 15 grudnia 1971 roku do 31 marca 1987 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, wymienionych w wykazie A Dział VII poz.4 pkt 123 wykazu stanowiącego załącznik Nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie wykonywania prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy Resortu Przemysłu Chemicznego i lekkiego .

( dowód: świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze k5 w aktach rentowych )

W okresie od 1 kwietnia 1986 roku do 31 marca 1987 roku wnioskodawczyni korzystała z urlopu bezpłatnego.

( okoliczność bezsporna)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawczyni należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawczyni posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawczyni ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 20 lat, ukończyła 55 lat i nie była członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawczyni nie dysponowała świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym przez pracodawcę Zakłady (...) w P. od dnia od 1 września 1969 roku do 14 grudnia 1971 r. Pracodawca potwierdził szczególne warunki pracy wnioskodawczyni w świadectwie pracy jedynie za okres od 15 grudnia 1971r. do 31 marca 1986r. Powyższe legło u podstaw odmowy zaliczenia spornego okresu do pracy w szczególnych warunkach przez organ rentowy.

Należy podnieść, że świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym i jako taki stanowi jedynie dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. A zatem fakt wystawienia przez pracodawcę wnioskodawczyni świadectwa pracy w szczególnych warunkach, które nie uwzględnia spornego okresu, nie wyklucza dokonania ustalenia, jak podnosi organ rentowy, że wnioskodawczyni w spornym okresie taką pracę wykonywała. Ciężar wykazania tej okoliczności spoczywał na wnioskodawczyni.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że w szczególnych warunkach wnioskodawczyni pracowała li tylko w okresie od dnia 24 czerwca 1971r. do 14 grudnia 1971r. Wówczas bowiem skarżąca ukończyła naukę w szkole zawodowej i cały czas w pełnym wymiarze czasu – jak wynika z zeznań świadków i samej wnioskodawczyni - pracowała na dziewiarni przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Praca w takim charakterze jest pracą w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A dział VII poz. 4.

Brak natomiast podstaw do uznania, że wnioskodawczyni pracowała w szczególnych warunkach w okresie wcześniejszym, a mianowicie od dnia 1 września 1969r. do dnia 23 czerwca 1971r. Wówczas bowiem wnioskodawczyni będąc osobą młodocianą w rozumieniu art.190 § 1 k.p. pobierała naukę zawodu w Przyzakładowej Szkole Zawodowej na podstawie umowy z dnia 18 sierpnia 1969r. zawartej z Zakładami (...) w P. Zgodnie z § 3 ust. 3 tej umowy czas dokształcania się w wymiarze do 18 godzin tygodniowo wliczany był do czasu pracy szkolonego. Szkolonemu za każdą godzinę dokształcania się wliczoną do czasu pracy przysługiwało wynagrodzenie wynikające z kategorii osobistego zaszeregowania.

W kwestii kwalifikowania pracy wykonywanej na podstawie umowy o naukę zawodu, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że okres nauki zawodu odbywanej przed 1 stycznia 1975r. w ramach umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226) był w rozumieniu prawa ubezpieczeń społecznych okresem zatrudnienia w ramach stosunku pracy, ale nie jest to wystarczające do uznania tego okresu za wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu §2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2012r., I UK 130/12, wyrok z dnia 24 kwietnia 2009 r., II UK 334/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 294).

Stałe wykonywanie pracy w warunkach szczególnych jest bowiem rozumiane jako wypełnianie pełnego wymiaru czasu pracy na zajmowanym stanowisku, gdyż nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. np. wyrok z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 290). Wyjątek mogą tu stanowić krótkotrwałe, konieczne szkolenia pracownika, zwłaszcza wstępne (wyrok z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75).

Na stanowisku pracy ucznia nauki zawodu przewidziana była norma czasu wnikająca z obowiązującego w spornym okresie (do czasu wejścia w życie Kodeksu pracy) art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy. Młodociani zatrudnieni w celu nauki zawodu obowiązani byli do dokształcania się w zakresie obranego zawodu przez zajęcia teoretyczne w warunkach szkolnych. Czas pracy na stanowisku pracy, ze względu na ochronę pracownika młodocianego, nie mógł przekroczyć 6 godzin dziennie i 36 godzin tygodniowo. Do czasu pracy młodocianych wliczało się czas dokształcania bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo. A zatem praca na podstawie umowy o naukę zawodu wykonywana była zawsze w rozmiarze mniejszym, niż obowiązujący na danym stanowisku, mimo że młodocianych w wieku powyżej lat 16 obowiązywał normalny czas pracy stosowany w zakładzie pracy (art. 13 ust. 2 ustawy o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy).

Wnioskodawczyni przyznała, że przez cały okres zatrudnienia na podstawie umowy o naukę zawodu pracowała na wynikających z tej umowy warunkach i w określonym w niej czasie pracy, łącząc naukę zawodu z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej. W ten sposób była przyuczana do wykonywania pracy dziewiarza określonej w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach (o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia). Pracy tej nie wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż do czasu jej pracy był doliczony czas nauki w wymiarze do 18 godzin tygodniowo. I tak w pierwszym roku były to trzy dni nauki w tygodniu po 6 godzin dziennie (czyli 18 godzin tygodniowo), a w drugim roku dwa dni nauki tygodniowo po cztery godziny dziennie czyli 8 godzin tygodniowo. Czas spędzany na nauce był doliczany do czasu pracy, co powodowało, że okres ten nie stanowił okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Wnioskodawczyni nie pracowała bowiem stale i pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych (przy produkcji na dziewiarni), ale mniej o czas spędzony na dokształcaniu w szkole. Wynika to zarówno z dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawczyni (umowa o naukę zawodu), a także z zeznań samej wnioskodawczyni, która przyznała, że w tych dniach, w których były zajęcia szkolne, pracowała na produkcji w mniejszym wymiarze czasu pracy tj. jedynie do uzupełnienia 8 godzinnego dnia pracy np. jeśli nauka trwała 4 godziny, to na produkcji pracowała jedynie 4 godziny. Z tych względów Sąd nie dał wiary odmiennym w swej treści zeznaniom świadków, w tej części w której twierdziły, że na produkcji wnioskodawczyni pracowała osiem godzin dziennie. Wnioskodawczyni w takim wymiarze pracowała jedynie wówczas, gdy nie uczęszczała na zajęcia szkolne oraz gdy odbywała wstępny staż pracy po ukończeniu szkoły zawodowej tj. w okresie od dnia 24 czerwca 1971r. do 14 grudnia 1971r.

Nie mniej po doliczeniu wnioskodawczyni do szczególnego stażu pracy uznanego przez organ rentowy (14 lat, 3 miesiące i 17 dni) okresu od dnia 24 czerwca 1971r. do 14 grudnia 1971r. ( 5 miesięcy i 20 dni) nadal nie legitymuje się ona wymaganym 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Biorąc powyższe pod uwagę , Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.