Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant p.o. stażysty Ewelina Hrynczyszyn

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 1 kwietnia 2014 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy M. P. prawo do emerytury od dnia 1 marca 2014 roku.

Sygn. akt VU 3005/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 kwietnia 2014 roku w sprawie (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. P. prawa do emerytury, podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 25 lat, 11 miesięcy i 14 dni, jednakże nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres w wymiarze 12 lat, 8 miesięcy, 1 dni, zaś odmówił wnioskodawcy zaliczenia okresu od 15 września 1973 roku do 31 marca 1975 roku w (...) w S. jako pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył również okresu służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych od dnia 17 lutego 1977 roku do 16 grudnia 1978 roku.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 10 kwietnia 2014 roku M. P. podał, iż w okresie od 15 września 1973 roku do 31 marca 1975 roku w (...) w S. pracował w warunkach szczególnych jako traktorzysta, co zostało potwierdzone wpisem do legitymacji ubezpieczeniowej. Ponadto wnosił o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych odbywanie służby wojskowej.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Na rozprawie wnioskodawca podtrzymał stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. P., urodzony w dniu (...) 1953 roku, złożył w dniu 12 marca 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1 – 2 akt emerytalnych)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się okresem ubezpieczenia w wymiarze 25 lat, 11 miesięcy i 14 dni.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych okres od dnia 1 kwietnia 1975 roku do dnia 30 września 1989 roku w Kombinacie Państwowym Gospodarstw (...) na stanowisku traktorzysty (pomniejszony o okres odbywania służby wojskowej od dnia 17 lutego 1977 roku do dnia 16 grudnia 1978 roku), tj. łącznie w wymiarze 12 lat, 8 miesięcy, 1 dzień.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia w Kombinacie Państwowym Gospodarstw (...) od dnia 15 września 1973 roku do dnia 31 marca 1975 roku, gdyż okres ten w świadectwie pracy w warunkach szczególnych nie został określony jako praca w warunkach szczególnych, ponadto w świadectwie pracy w ww. okresie zatrudnienia wskazano stanowisko pracy wnioskodawcy jako pracownika produkcji roślinnej.

(dowód: decyzja k.27 akt emerytalnych; odpowiedź na odwołanie – k.4 akt ).

M. P. w okresie od dnia 15 września 1973 roku do dnia 30 września 1989 roku pracował w Kombinacie Państwowym Gospodarstw (...) w U. ( w tym okres od dnia 17 lutego 1977 roku do dnia 16 grudnia 1978 roku – służba wojskowa) na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

W wystawionym w dniu 29 września 1989 roku świadectwie pracy wskazano, że w okresie zatrudnienia zajmował stanowisko pracownika produkcji roślinnej, od kwietnia 1975 roku kierowcy ciągnikowego.

(dowód: książeczka wojskowa k. 7 – 9 akt rentowych; świadectwo pracy z dnia 29.02.1989 roku k. 15-16 akt rentowych)

Kombinat Państwowy Gospodarstw (...) było to przedsiębiorstwo zajmujące się sadownictwem, produkcją roślinną, i zwierzęcą. Posiadało około 130 ha ogrodów i około 300 ha ziemi uprawnej.

Na stanowiskach traktorzystów byli zatrudniani pracownicy, którzy posiadali uprawnienia do poruszania się ciągnikami. Traktorzyści pracowali ma ciągnikach w polu, sadzie i mogli poruszać się po drogach publicznych.

Osoby, które nie posiadały uprawnień do jazdy na traktorach byli zatrudniani jako pracownicy produkcji roślinnej. Faktycznie pracowali oni jeżdżąc na traktorach bez uprawnień, pracując jako traktorzyści wyłącznie w polu i w sadzie na terenie Kombinatu.

M. P. został zatrudniony od dnia 18 sierpnia 1973 roku na okres próbny 1 miesiąca jako pracownik fizyczny. Był wówczas kierowany do różnych prac fizycznych. Nie jeździł wówczas ciągnikiem.

Od dnia 15 września 1973 roku wnioskodawca został zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy jako pracownik produkcji roślinnej. Wnioskodawcy został wówczas przydzielony do pracy ciągnik.

Codziennie wnioskodawca, jak i pozostali pracownicy, przychodził do pracy około godziny 7.00. Wówczas brygadzista rozdzielał pracę. Wnioskodawca pracował wyłącznie na ciągniku i wyłącznie na terenie zakładu pracy, gdyż nie miał uprawnień do prowadzenia ciągnika po drogach publicznych. W zakładzie pracy wykonywał te same obowiązki co traktorzysta z uprawnieniami. Wnioskodawca w polu w zależności od pory roku orał ziemię, bronował, siał zboże siewnikiem, który był podczepiony pod traktor, zwoził snopki, jeździł kultywatorem, zwoził zboże. W sadzie w zależności od pory roku wykonywał opryski, do ciągnika była wówczas doczepiana beczka z opryskami, zwoził owoce, kosił trawę kosiarką podczepioną pod ciągnik, zwoził gałęzie, drzewo na opał. Zimą wnioskodawca wywoził ciągnikiem obornik, dowoził kiszonkę dla zwierząt, przywoził słomę dla zwierząt. Jeździł po oborze ciągnikiem z kiszonką czy słomą, a oborowy brał żywność czy słomę z ciągnika i dawał zwierzętom.

Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia nie był kierowany do innych prac, pracował wyłącznie na ciągniku jako traktorzysta w pełnym wymiarze czasu pracy przez ponad 8 godzin dziennie od godziny 7.00 do godziny minimum 15.00.

Gdy wnioskodawca w 1975 roku nabył uprawnienia jako traktorzysta został zatrudniony od 1 kwietnia 1975 roku jako traktorzysta, zwiększyło się wówczas jego wynagrodzenie, gdyż do obowiązków doszło poruszanie się po drogach publicznych.

Wnioskodawca przed odbywaniem służby wojskowej do dnia 17 lutego 1977 roku był zatrudniony w Kombinacie Państwowym Gospodarstw (...) w U. jako traktorzysta i po odbyciu służby wojskowej od 2 stycznia 1979 roku wrócił do tego samego zakładu pracy na stanowisko traktorzysty.

W legitymacji ubezpieczeniowej od 15 września 1973 roku wnioskodawca miał wskazane stanowisko pracy jako kierowca ciągnikowy.

(dowód: zeznania M. P. k. 21v-22; zeznania Z. S. protokół z dnia 19 grudnia 2014 roku k. 14v, nagranie od minuty 00.04.10 do minuty 00.17.32 płyta CD k. 16; zeznania S. K. protokół z dnia 19 grudnia 2014 roku k. 15, nagranie od minuty 00.17.32 do minuty 00.29.04 płyta CD k. 16; umowa o pracę k 9 akt osobowych; legitymacja ubezpieczeniowa k. 6 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy we wskazanym zakładzie pracy oraz okres zatrudnienia był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę, tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że ze świadectwa pracy oraz innych dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, za wyjątkiem legitymacji ubezpieczeniowej, potwierdzających zatrudnienie wnioskodawcy w spornym okresie, wynika jedynie, że wnioskodawca od 15 września 1973 roku był zatrudniony na stanowisku pracownika produkcji roślinnej i dopiero od 1 kwietnia 1975 roku wskazano jego stanowisko pracy jako kierowcy ciągnikowego.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę ww. zakładzie pracy w spornym okresie Sąd oparł się na spójnych i wiarygodnych zeznaniach świadków: Z. S. i S. K., którzy w całym spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą w (...), a zatem dysponowali bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych skarżącego oraz na zeznaniach wnioskodawcy. Materiał dowodowy był w tym zakresie spójny i wzajemnie skorelowany. Wszyscy świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca we wskazanym wyżej spornym okresie od 15 września 1973 roku do niespornego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, tj. do dnia 1 kwietnia 1975 roku, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie jako traktorzysta.

Zeznania świadków korespondują przy tym częściowo z dokumentami zawartymi w aktach osobowych wnioskodawcy oraz w aktach emerytalnych, tj. umową o pracę, legitymacją ubezpieczeniową. Ze świadectwa pracy i umowy o pracę, co prawda wynikało, iż w spornym okresie wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku pracownika produkcji roślinnej, jednakże z zeznań świadków i wnioskodawcy jednoznacznie wynikało jakie czynności wykonywał wnioskodawca. Przez cały okres zatrudnienia jeździł jako traktorzysta. Zarówno świadkowie jak i wnioskodawca przy tym w sposób jasny i logiczny wyjaśnili, dlaczego pracodawca określił stanowisko pracy wnioskodawcy jako pracownika produkcji roślinnej, a nie kierowcy ciągnikowego. Wynikało to wyłącznie z okoliczności, iż do dnia 1 kwietnia 1975 roku wnioskodawca nie posiadał uprawnień do kierowania traktorem. Takim pracownikom zaś (nie dotyczyło to wyłącznie wnioskodawcy, ale np. również świadka Z. S. czy innych pracowników) pracodawca w angażach czy umowie o pracę nie wskazywał stanowiska – traktorzysta, lecz pracownik produkcji roślinnej. Charakter pracy jednakże traktorzysty z uprawnieniami i bez uprawnień nie różnił się, różnił się jedynie zakres obowiązków, gdyż traktorzyści z uprawnieniami pracowali także poza terenem zakładu pracy ( mogli poruszać się po drogach publicznych), zaś traktorzyści pracowali wyłącznie na terenie zakładu pracy, gdyż nie mieli uprawnień do poruszania się po drogach publicznych. Przedkładało się to na wysokość wynagrodzenia. Mimo zatem, iż wnioskodawca dopiero od 1 kwietnia 1975 roku miał wpisane stanowisko pracy – kierowca ciągnikowy, obowiązki traktorzysty wykonywał od dnia 15 września 1973 roku przez cały okres zatrudnienia. Jako kierowca ciągnika wnioskodawca wykonywał zatem w pełnym wymiarze czasu pracy, przez co najmniej 8 godzin dziennie, wszelkie prace polowe, w sadzie i czynności transportowe związane z hodowlą zwierząt ( dowóz siana, paszy, kiszonki, wywożenie obornika) na rzecz Kombinatu Państwowego Gospodarstw (...) w U.. Znalazło to potwierdzenie w legitymacji ubezpieczeniowej, gdzie od dnia 15 września 1973 roku wskazano stanowisko pracy wnioskodawcy jako kierowcy ciągnikowego. Wyłączną przyczyną zatem zmiany angażu i określenia stanowiska pracy wnioskodawcy od dnia 1 kwietnia 1975 roku jako kierowcy ciągnikowego było nabycie przez niego uprawnień do poruszania się traktorem, a nie zmiana charakteru jego pracy.

Nie budzi wątpliwości, iż praca kierowcy ciągnika (traktorzysty) jest pracą w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, dział VIII poz. 3. Zatrudnienie w takim charakterze wnioskodawcy w okresie od 1 kwietnia 1975 roku do 16 grudnia 1989 roku ( z wyłączeniem okresu odbywania służby wojskowej) zostało zaliczone przez organ rentowy jako praca w warunkach szczególnych.

Biorąc zatem pod uwagę, że wnioskodawca wykazał, iż w okresie od dnia 15 września 1973 roku do 1 kwietnia 1975 roku również stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał tylko i wyłącznie prace zaliczone przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach, a mianowicie prace kierowcy ciągnika, oraz że charakter jego pracy, zakres obowiązków w tym zakresie nie różnił się od charakteru pracy i stanowiska zajmowanego po dniu 1 kwietnia 1975, Sąd zaliczył mu cały sporny okres do szczególnego stażu pracy, tj. od 15 września 1973 roku do 31 marca 1975 roku w rozmiarze 1 roku, 6 miesięcy, 16 dni.

W związku z wnioskiem wnioskodawcy, do stażu pracy w warunkach szczególnych Sąd Okręgowy zaliczył wnioskodawcy również okres odbywania zasadniczej służby wojskowej, tj. okres od 17 lutego 1977 roku do dnia 16 grudnia 1978 roku.

W okresie odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej obowiązywała ustawa z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 3, poz. 6 ze zm.) oraz ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.) i wydane na jej podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. Nr 44, poz. 318). Z treści przepisów wskazanych ustawy, w tym m.in. art. 108 ust 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1967 r. Nr 44, poz. 440) wynika, że - pod warunkami w nich wskazanymi - okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem zatrudnienia na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do tej służby. Jeśli zatem przed powołaniem do służby wojskowej ubezpieczony wykonywał zatrudnienie wymienione w art. 11 ust. 2 pkt 1 - 6 ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, to również okres służby wojskowej uważany był za takie samo zatrudnienie, a żołnierz był traktowany jak pracownik wykonujący pracę wymienioną w powołanym przepisie. Na takim stanowisku stanął także Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 14 czerwca 2011r. w sprawie III AUA 180/11 oraz w wyroku z dnia 29 października 2012r. w sprawie III AUA 169/12. Podobne stanowisko zajął ostatnio Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 października 2013r. w sprawie II UZP 6/13 stwierdzając, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Obowiązująca wówczas ustawa z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin dzieliła pracowników na dwie kategorie zatrudnienia. Podział ten miał wpływ na nabycie praw emerytalnych. Zgodnie z art. 11 ust. 1 i 2 ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin pierwsza kategoria zatrudnienia obejmowała pracowników zatrudnionych: pod ziemią, w warunkach szkodliwych dla zdrowia, na statkach żeglugi powietrznej, na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i w polskim ratownictwie okrętowym, w stoczniach morskich na niektórych stanowiskach pracy bezpośrednio przy budowie i remoncie statków morskich, w charakterze nauczycieli podlegających przepisom ustawy z dnia 27 kwietnia 1956 r. o prawach i obowiązkach nauczycieli (Dz.U. Nr 12, poz. 63), w zespołach formujących szkło. W myśl jego ust. 3 druga kategoria zatrudnienia obejmowała pracowników nie wymienionych w ust. 2.

Stosownie do treści art. 11 ustęp 4 ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin Rada Ministrów została upoważniona do określenia w drodze rozporządzenia, jakie prace wykonywane przez pracowników wymienionych w art 11 ust. 2 pkt 1-6 ustawy uzasadniają zaliczenie do pierwszej kategorii zatrudnienia oraz warunki wymagane do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej dla pracowników pierwszej kategorii zatrudnienia.

Taki akt wykonawczy tj. rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia został wydany dopiero w dniu 4 maja 1979 r. (Dz.U. Nr 13, poz. 86) i wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1980r.

Jednocześnie art. 127 ustęp 3 ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin stanowił, iż do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie obowiązują przepisy wydane na podstawie dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. z 1958 r. Nr 23, poz. 97 ze zm.).

Takimi aktem wykonawczym wydanym na podstawie dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. było rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia (Dz.U. Nr 39, poz. 176, ze zm.). Delegacja ustawowa dotyczyła określenia „rodzajów prac” i „warunków zaliczania pracowników do I kategorii zatrudnienia” . Zgodnie z § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. okresy wymienione w art. 8 dekretu z dnia 25 czerwca 1956r. ( art. 8 ust. 1 pkt 4 dekretu – okresy służby w Wojsku Polskim po dniu 1 listopada 1918 r. i służby w oddziałach powstańczych w powstaniach (...) w latach 1919-1921) zalicza się do wymaganych okresów zatrudnienia tak jak zatrudnienie w II kategorii, z wyjątkiem tych okresów służby wojskowej, które w myśl obowiązujących przepisów podlegają zaliczeniu do I kategorii zatrudnienia. Jeżeli zatem pracownik bezpośrednio przed okresami zatrudnienia wymienionymi w art. 8 dekretu z dnia 25 czerwca 1956r. (m.in. przed okresem służby w Wojsku Polskim po dniu 1 listopada 1918 r.) wykonywał zatrudnienie w I kategorii, okresy te zalicza się tak jak zatrudnienie w I kategorii zatrudnienia.

Przepisy te stanowiły zatem, że okres służby wojskowej pod pewnymi warunkami zalicza się pracownikowi do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Kolejnym aktem prawnym, który regulował te kwestie jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) Stosownie do § 9 ustęp 1 tego rozporządzenia przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2 rozporządzenia (okresów pracy w szczególnych warunkach) uwzględnia się również okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. Prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, o których mowa w §4 rozporządzenia (§19 ustęp 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r.).

Takie stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lutego 2010r. II UK 215/09 w którym stwierdził, że żołnierz zasadniczej służby wojskowej odbytej przed wejściem w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), któremu na podstawie § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia (Dz.U. Nr 39, poz. 176, ze zm.) zaliczono służbę wojskową do zatrudnienia w pierwszej kategorii zatrudnienia i który następnie na mocy § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz.U. Nr 13, poz. 86 ze zm.) zachował to uprawnienie, ma prawo do zaliczenia tej służby jako okresu pracy w szczególnych warunkach na podstawie § 19 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w związku z art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach, zaś okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia.

Sąd Okręgowy miał przy tym na uwadze, iż od dnia 1 stycznia 1975 roku nastąpiła zmiana art. 108 ust. 1 cyt. ustawy, który otrzymał brzmienie: "Czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby". Ustawodawca zaakcentował wliczanie do okresu zatrudnienia okresu służby wojskowej do wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, o ile pracownik podjął pracę w tym samym zakładzie pracy w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby - rezygnując z "tej samej gałęzi pracy". Zmiana przepisu nic nie zmieniła w sytuacji pracowników, którzy w czasie zatrudnienia zostali powołani do odbycia służby wojskowej, a po jej zakończeniu wrócili w ciągu 30 dni do tego samego zakładu pracy. Czas odbywania służby pozostaje wówczas wliczony do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem. Jeżeli zatem przed odbyciem służby pracownik wykonywał pracę w warunkach szczególnych, po jej odbyciu zgłosił swój powrót do pracy w ciągu 30 dni i został zatrudniony w warunkach szczególnych to czas odbywania służby wlicza się do tego okresu pracy. "Wszelkie uprawnienia" o jakich stanowi cyt. przepis, to również uprawnienia emerytalne, zatem brak podstaw do wyłączenia okresu odbywania służby z okresu pracy w warunkach szczególnych, stanowiącego jedną z przesłanek nabycia prawa do emerytury. Taki zabieg byłby sprzeczny z treścią cyt. przepisu. ( tak też Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 27 sieprnia 2014 roku, III AUa 514/14 roku, LEX; Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 31 lipca 2014 roku, III AUa 1652/13,LEX). Tym samym cyt. poglądy Sądu Najwyższego znajdują zastosowanie również do tych pracowników, którzy odbywali służbę wojskową po 31 grudnia 1974 roku do dnia obowiązywania przepisu (tj. do dnia 6.08.1979 roku).

Bezspornym jest, że wnioskodawca stawił się w zakładzie pracy u dotychczasowego pracodawcy w terminie przed upływem 30 dni po odbyciu służby wojskowej, w celu kontynuowania zatrudnienia i podjął w nim pracę. Poza sporem pozostawała również okoliczność, iż zarówno przed powołaniem do wojska jak i po powrocie z niego wnioskodawca pracował w tym samym zakładzie w Kombinacie Państwowym Gospodarstw (...) w U., na tym samym stanowisku pracy – traktorzysta (kierowca ciągnikowy), zachowując ciągłość pracy. A skoro Sąd ustalił, że przed powołaniem do służby wojskowej oraz po jej powrocie wykonywał on prace w szczególnych warunkach, okres ten został zaliczony również przez organ rentowy do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, zgodnie z wówczas obowiązującymi przepisami to również ten okres podlega zaliczeniu mu do pracy w warunkach szczególnych. Powyższe pozwala okres służby wojskowej od dnia 17 lutego 1977 roku do dnia 16 grudnia 1978 roku ( łącznie 1 rok i 10 miesięcy) zaliczyć mu do okresu pracy w szczególnych warunkach na podstawie obowiązującego wówczas art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1967 r. Nr 44, poz. 440).

Po doliczeniu spornego okresu (w łącznym rozmiarze 3 lata, 4 miesiące,16 dni) do stażu pracy w szczególnych warunkach uznanego przez organ rentowy ( w rozmiarze 12 lat, 8 miesięcy, 1 dzień), wnioskodawca wykazał, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez łączny czas przekraczający 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat i nie był członkiem OFE, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że skarżący złożył wniosek emerytalny w dniu 12 marca 2014 roku spełniając tym samym ostatnią przesłankę, od której zależało nabycie prawa do emerytury, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał M. P. prawo do emerytury z pierwszym dniem miesiąca, w którym złożył wniosek o emeryturę tj. z dniem 1 marca 2014 roku