Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 7 listopada 2014 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy Z. K. prawo do emerytury z dniem (...) 2014 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy Z. K. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 6745/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 listopada 2014 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. odmówił wnioskodawcy Z. K. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił okresu od 1 września 1976 roku do 31 grudnia 1998 roku jako pracy
w szczególnych warunkach ponieważ stanowisko na którym był zatrudniony wnioskodawca – ślusarz remontowy nie jest wymienione w wykazie stanowiącym załącznik Nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 19 maja 1983 roku wymienionym w dziale XIV poz. 13 wykazu A.

Od decyzji powyższej pełnomocnik wnioskodawcy odwołał się w dniu 21 listopada 2014 roku, wnosząc o przyznanie żądanego prawa z uwagi na fakt przepracowania wymaganych 15 lat w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich w trakcie zatrudnienia w Fabryce (...) w R. prace polegające na ładowaniu akumulatorów, ich wymianie, dorabianiu elektrolitu czy też montażu i demontażu komór akumulatorów. Wnosił również o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wnosił o oddalenie odwołania powielając argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Z. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 28 października 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS).

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat i 4 miesiące. ZUS nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych żadnych okresów zatrudnienia. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS, decyzja z dnia 7 listopada 2014 roku k. 15 w aktach ZUS)

Z. K. w okresie od 6 września 1973 roku do 31 października 1999 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...), które to przedsiębiorstwo z dniem 1 sierpnia 1994r. przekształciło się w Fabrykę (...) S. A w R., a następnie od 1 lipca 1996r. w Zakład Usług (...) S. A w R. na stanowisku ślusarza remontowego i spawacza.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 30 października 1999 roku k. 6 akt kapitałowych, umowa o pracę z dnia 1 lipca 1996 roku k. 49, pismo z 24 maja 1996r. –k. 48 akt, pismo z dnia 1 sierpnia 1994 roku k. 46)

W okresie od 6 września 1973 roku do 6 grudnia 1973 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o wstępny staż pracy na stanowisku ślusarza.

W okresie od 23 października 1973 roku do 16 grudnia 1975r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Do pracy wrócił w dniu 17 grudnia 1975 roku na stanowisko ślusarza.

(dowód: umowa o wstępny staż pracy k. 24-25, przyjęcie do pracy k. 28, karta obiegowa zwolnienia z pracy k. 29, umowa o pracę z dnia 31 grudnia 1975 roku k. 30)

Od dnia 1 września 1976 roku wnioskodawcy zostały powietrzne obowiązki ślusarza remontowego w oddziale (...), a od dnia 1 maja 1983 roku obowiązki ślusarza remontowego –spawacza.

(dowód: angaż z dnia 5 października 1976 roku k. 31, angaże k. 31-33, angaż z dnia 1 czerwca 1983 roku k. 34, angaże k. 34-46, )

Pracodawca wnioskodawcy zajmował się produkcją mostów napędowych. Wnioskodawca w okresie od 1 września 1976r. do dnia 1 lutego 1999r. pracował na oddziale remontów środków transportu wewnętrznego. Oddział ten zajmował się utrzymywaniem w ruchu wózków akumulatorowych. Na wyposażeniu Fabryki było około 130 wózków. Praca wnioskodawcy na oddziale (...) polegała na utrzymaniu sprawności akumulatorów, które wprawiały w ruch wózki.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało montowanie akumulatorów, spawanie ogniw akumulatorów, wytwarzanie elektrolitu, wymiana elektrolitu w akumulatorach, ładowanie akumulatorów elektrolitem, regeneracja i konserwacja akumulatorów, czyszczenie akumulatorów.

Akumulatory składały się z kilkunastu połączonych ze sobą ogniw wypełnionych elektrolitem. Elektrolit składał się z kwasu siarkowego i wody destylowanej. W celu wytworzenia elektrolitu wnioskodawca musiał wlać do wanny kamionkowej w odpowiednich proporcjach wodę destylowaną i kwas siarkowy.

Po uzyskaniu odpowiedniego stężenia elektrolitu, wnioskodawca złożone w akumulator ogniwa zalewał elektrolitem i rozpoczynał proces ładowania akumulatorów, który trwał około 2-3 dni.

Regeneracja zużytych akumulatorów polegała na sprawdzeniu sprawności ogniw akumulatorów. W tym celu stare zasiarczone akumulatory były zalewane wodą destylowaną, którą należało następnie zagotować. Po zagotowaniu woda była wylewana i następowało sprawdzanie sprawności poszczególnych ogniw akumulatora. Następnie odłączano sprawne ogniwa od zużytych. Sprawne ogniwa wnioskodawca opróżniał i oczyszczał z kwasu siarkowego, a następnie ponownie łączył ogniwa w nowy akumulator i uzupełniał nowym kwasem.

Konserwacja akumulatorów polegała na sprawdzeniu ich sprawności przed podłączeniem wózków do ładowania. Wnioskodawca musiał sprawdzić czy akumulator zawiera odpowiednią ilość elektrolitu, ewentualnie uzupełnić elektrolit i podłączyć do ładowania.

Na każdej zmianie pracowało około 40 wózków akumulatorowych. Zakład posiadał dwie wanny kamionkowe, w których na dobę należało wytworzyć około 600 litrów elektrolitu. Taka ilość wystarczała na zabezpieczenie pracy wózków w Fabryce.

Przy wytwarzaniu elektrolitu ulatniał się wodór. W pomieszczeniu unosiły się opary kwasu siarkowego. Opary były gryzące i podrażniające śluzówkę nosa.

Wnioskodawca pracował tak w pełnym wymiarze czasu pracy, innych prac nie wykonywał. Te same prace wykonywał zarówno w Fabryce (...) w R., która następnie przekształciła się w Fabrykę (...) S.A. w R. i następnie w Zakład Usług (...) Spółkę Akcyjną w R..

(dowód: zeznania świadka Z. M. protokół rozprawy z dnia 18 lutego 2015 roku nagranie od minuty 11.20 do minuty 31.00, zeznania świadka W. D. protokół rozprawy z dnia 18 lutego 2015 roku nagranie od minuty 31.10 do minuty 47.30, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 18 lutego 2015 roku nagranie od minuty 48.10 do minuty 57.45)

Syndyk Zakładu Usług (...) Spółki Akcyjnej wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym zaświadczył, że w okresie zatrudnienia w w/w Zakładzie od dnia 1 września 1976 roku do 1 lutego 1999 roku na stanowisku ślusarza remontowego wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych wymienione w dziale XIV poz. 13 pkt 4 i 10 wykazu A wykazu stanowiącego załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 7 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 19 maja 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 7 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. poz. 1440 ze zm) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat, złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżety państwa.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Wnioskodawca w toku postępowania przed organem rentowym przedłożył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, z którego wynika, że w okresie zatrudnienia od 6 września 1973 roku do dnia 31 października 1999 roku był zatrudniony na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 7 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 19 maja 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego, w tym okresie: od dnia 1 września 1976 roku do 1 lutego 1999 roku na stanowisku ślusarz remontowy wymienionym w dziale XIV poz. 13 pkt 4 i 10 wykazu A, od dnia 2 lutego 1999 roku do dnia 31 października 1999 roku na stanowisku spawacz wymienionym w dziale XIV poz. 12 pkt 8 wykazu A.

Wobec zakwestionowania przez organ rentowy prawdziwości świadectwa w zakresie wykonywania przez odwołującego pracy w warunkach szczególnych, na wnioskodawcy spoczywał obowiązek udowodnienia tej okoliczności zgodnie z art. 6 k.c.

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. Charakter pracy skarżącego Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków Z. M. i W. D., którzy razem z wnioskodawcą pracowali w zarówno w Fabryce (...) jaki i Fabryce (...) S.A. w R. oraz w Zakładzie Usług (...) Spółce Akcyjnej w R..

Świadek Z. M. pracował w Fabryce (...) na stanowisku kierownika oddziału remontów środków transportu wewnętrznego i był bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy. Natomiast świadek W. D. pracował w Fabryce (...) na takim samym stanowisku jak wnioskodawca. Tym samym dysponują oni szczegółową i bezpośrednią, a zatem wiarygodną wiedzą co do codziennych, stałych obowiązków pracowniczych skarżącego. Zeznania świadków korespondują z zeznaniami wnioskodawcy oraz dokumentami osobowymi skarżącego. Świadkowie potwierdzili, że w spornym okresie wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w akumulatorowni – na oddziale remontów środków transportu wewnętrznego - zajmując ładowaniem akumulatorów, ich montowaniem do wózków, składaniem ogniw ( przez ich zespawywanie), regeneracją starych akumulatorów, wytwarzaniem elektrolitu, wymianą elektrolitu w akumulatorach, oczyszczeniem akumulatorów z elektrolitu.

Prace w akumulatorowniach polegające na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego ( a takie prace skarżący wykonywał w spornym okresie) i płyt ołowianych są wymienione jako prace w szczególnych warunkach w dziale XIV wykazu A będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów zatytułowanym „Prace różne” pod poz. 13.

Zarządzenie resortowe tj. zarządzenie nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz.Urz.MG.1985 nr 1, poz.1) wymieniając stanowiska pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale XIV zatytułowanym „Prace różne” pod pozycją 13 prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych zalicza do tych prac prace na stanowiskach:

1) elektromechanik akumulatorowy

2) elektromonter akumulatorów i baterii

3) konserwator akumulatorowy

4) ładowacz akumulatorów

5) monter instalacji baterii akumulatorowych

6) monter akumulatorów

7) przygotowywacz elektrolitu

8) robotnik porządkowy - sprzątacz produkcyjny

9) smarowacz płyt akumulatorowych

10) ślusarz akumulatorów.

Powyższy wykaz w tej sprawie ma o tyle istotne znaczenie, mimo że zarządzenie resortowe nie jest już aktem obowiązującym, iż pozwala doprecyzować prace objęte zakresem pojęcia „ prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych”. Wprawdzie stanowisko pracy wnioskodawcy w dokumentach było określone jako ślusarz remontowy i spawacz, ale biorąc pod uwagę faktyczny zakres obowiązków skarżącego należy stwierdzić, że wykonywał on prace należące do obowiązków nie tylko ślusarza akumulatorów, ale także konserwatora akumulatorowego, ładowacza akumulatorów, montera akumulatorów, przygotowywacza elektrolitu. Praca na takich stanowiska zgodnie z w/w zarządzeniem resortowym była objęta zakresem prac w akumulatorowniach przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego czy centralny związek spółdzielczy w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych - stanowić negatywną przesłankę dowodową. Wykaz resortowy ułatwia identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza gdy w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów nie wymienia się konkretnego stanowiska, lecz operuje pojęciem ogólnym. Zarządzenia resortowe mogą mieć zatem znaczenie w sferze dowodowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, Lex nr 590247).

W spornym okresie wnioskodawca wykonywał prace przy usuwaniu awarii akumulatorów, przygotowywaniu do nich elektrolitu ze stężonego kwasu siarkowego, opróżnianiu, oczyszczaniu i napełnianiu akumulatorów jak też odsiarczaniu, konserwacji, ładowaniu, lutowaniu części akumulatora, montowaniu akumulatora, a zatem prace należące do obowiązków konserwatora akumulatorowego, ładowacza akumulatorów, montera akumulatorów, przygotowywacza elektrolitu i wreszcie ślusarza akumulatorów. Powyższe pozwala postawić wniosek, że wszystkie wykonywane przez niego prace mieszczą się w pojęciu prac w akumulatorowniach polegających na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych. Tym bardziej, że potwierdza to wystawione wnioskodawcy świadectwo pracy wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd ustalił, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w akumulatorowniach wykonywał prace polegające na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych, a zatem prace wymienione w Dziale XIV poz. 13 załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bhp na okoliczność charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie pracy. Ustalenie charakteru pracy w szczególnych warunkach jest bowiem kwestią faktów, których ustalenie jest domeną Sądu a nie biegłego.

Po zaliczeniu wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych spornego okresu zatrudnienia od 1 września 1976 roku do 31 grudnia 1998 roku należy stwierdzić, że legitymuje się on wymaganym 15 -letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc jednocześnie pod uwagę, iż wnioskodawca w dacie złożenia wniosku spełnił pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem ukończenia 60 roku życia. W tym bowiem dniu została spełniona ostatnia przesłanka, od której zależało prawo do emerytury skarżącego.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia (...) 2014 r.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik tj. art. 98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 złotych, na podstawie § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 490).